Jurisprudential criticism in the fourth century AH - Ibn Baraka Al-Omani’s book Al-Jami’ as an example

Author

Assistant Professor of Jurisprudence at the College of Sharia Sciences in Muscat - Sultanate of Oman

Abstract

The science of jurisprudence depends mainly on reasoning to derive the Sharia ruling from the evidence. It is a mental effort that requires skill, talent, and competence in order for the jurist to reach the soundness of reasoning with accuracy of understanding. Therefore, the science of Jurisprudence is one of the sciences that needs critical approaches to know how to arrive at the Sharia ruling in a sound way. The error, so that the jurist can know the correct ruling that is consistent with the evidence of Sharia and its objectives from the wrong ruling. This research aims to highlight an aspect of scientific thought in the fourth century AH, and is represented by the aspect of jurisprudential criticism in the book “Al-Jami’” by Ibn Baraka Al-Bahlawi Al-Omani (4th century AH), where I will introduce the book and its author, then explain the concept of jurisprudential criticism, then mention the tools of criticism. The jurisprudential path followed by Ibn Baraka in his book, mentioning the jurisprudential applications that he represented on each type of criticism tool, and finally I will explain the author’s most important features of criticism. The research problem arises in the following: Where does Ibn Baraka’s role in jurisprudential criticism appear in his book “Al-Jami’”? What tools did he use in his jurisprudential criticism? What are the features of Ibn Baraka’s jurisprudential criticism and its impact on jurisprudence .

Keywords

Main Subjects


  1. المراجع والمصادر

    1. ابن بركة، عبد الله بن محمد بن بركة. كتاب الجامع. سلطنة عمان: وزارة التراث والثقافة، د.ط، 1428ه/2007 م.
    2. ابن عبد البر، أبو عمر يوسف بن عبد الله النمري. التمهيد لما في الموطأ من المعاني والأسانيد. مؤسسة الفرقان، الطبعة1، 1439ه/2017م.
    3. ابن منظور، محمد بن مكرم بن علي. لسان العرب. بيروت: دار صادر، الطبعة 3، 1414هـ.
    4. إدريس باحامد. قاعدة الاحتياط وتطبيقاتها عند ابن بركة من خلال كتابه الجامع (نسخة الكترونية في المكتبة الشاملة).
    5. بحاز، إبراهيم بن بكير وآخرون. معجم أعلام الإباضية –قسم المشرق. الجزائر: المطبعة العربية، الطبعة 1، 1420هـ /1990م.
    6. البخاري، محمد بن إسماعيل. صحيح البخاري. دمشق: دار ابن كثير، الطبعة 5، 1993م.
    7. البطاشي، سيف بن حمود بن حامد. إتحاف الأعيان في تاريخ بعض علماء عمان، مسقط: مكتب المستشار الخاص لجلالة السلطان، الطبعة2، 1425ه/2004م.
    8. بولرواح، إبراهيم. دراسة حول أحاديث مسند الإمام الربيع بن حبيب من خلال كتاب الجامع لابن بركة(نسخة الكترونية في المكتبة الشاملة).
    9. البيهقي، أبو بكر أحمد بن الحسين. السنن الكبرى. بيروت: دار الكتب العلمية، الطبعة3، ٢٠٠٣م.
    10. الخليلي، محمد بن عبدالله. الفتح الجليل من أجوبة الإمام أبي خليل. مسقط: ذاكرة عمان، الطبعة1، 1437ه/2016م.
    11. الدارقطني، أبو الحسن علي بن عمر. سنن الدارقطني. تحقيق: شعيب الأرنؤوط. بيروت: مؤسسة الرسالة، الطبعة1، ١٤٢٤ هـ/٢٠٠٤م.
    12. الربيع بن حبيب. الجامع الصحيح مسند الإمام الربيع بن حبيب. سلطنة عمان: وزارة الأوقاف والشؤون الدينية، الطبعة1،
      1432ه / 2011م .
    13. الرواحي، ناصر بن سالم. نثار الجوهر في علم الشرع الأزهر. مسقط: مكتبة مسقط، ط: 2، 1424ه/2004م .
    14. السالمي، عبد الله بن حميد. جوابات الإمام السالمي، سلطنة عمان: مكتبة الإمام السالمي، د. ط، 2010م.
    15. السالمي، عبد الله بن حميد. شرح الجامع الصحيح مسقط: مكتبة الإمام نور الدين السالمي، د.ط، د.ت.
    16. السالمي، عبد الله بن حميد. طلعة الشمس شرح شمس الأصول، تحقيق: عمر حسن القيام، سلطنة عمان: مكتبة الإمام السالمي، د.ط، 2010م.
    17. السالمي، عبد الله بن حميد. معارج الآمال على مدارج الكمال، سلطنة عمان: مكتبة الإمام نور الدين السالمي، الطبعة1، 2010م.
    18. السالمي، محمد بن عبدالله بن حميد. نهضة الأعيان بحرية عمان. بيروت: دار الجيل، الطبعة 1، 1419ه/ 1998م.
    19. الشلي، أبو أمامه. نظرية النقد الفقهي معالم لنظرية تجديدية معاصرة. دار السلام، الطبعة 1، 2010م.
    20. صروم، رابح صروم. "النقد الفقهي أهميته ومفهومه".مجلة الأكاديمية للدراسات الاجتماعية، العدد 12، 2041م.
    21. الطبراني، أبو القاسم سليمان بن أحمد. المعجم الأوسط. القاهرة: دار الحرمين، د.ط، ١٩٩٥م.
    22. عشاق، عبدالحميد. منهج النقد الفقهي عند الإمام المازري، دار الموطأ للنشر، الطبعة 2، 2017م.
    23. العوتبي، سلمة بن مسلم. الأنساب.سلطنة عمان: وزارة التراث والثقافة، الطبعة4، 1427ه/2006م.
    24. القرطبي، محمد بن أحمد. الجامع لأحكام القرآن، دار الكتب المصرية، 1384ه/1964م.
    25. القشيري، عبدالكريم بن هوازن، الرسالة القشيرية. القاهرة: دار المعارف، د.ط ، د.ن.
    26. الكاساني، أبو بكر بن مسعود. بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع. بيروت: دار الكتب العلمية، الطبعة ، 1406هـ /1986م.
    27. كتاب "النقد الفقهي في المذهب المالكي" كتاب جماعي من إصدار مخبر الدراسات الفقهية والقضائية، الجزائر: جامعة الوادي،1443ه/2022م.
    28. المسعودي، زهران بن خميس. ابن بركة ودوره الفقهي في المدرسة الإباضية. سلطنة عمان: وزارة الأوقاف والشؤون الدينية، الطبعة 1، 1421ه/2000م.
    29. المصلح، محمد. الإمام اللخمي وجهوده في تطوير الاتجاه النقدي في المذهب المالكي في الغرب الإسلامي. دبي: دار البحوث للدراسات الإسلامية وإحياء التراث، الطبعة1، 2007م.
    30. النسائي، أبوعبد الرحمن أحمد بن شعيب. السنن الكبرى. بيروت: مؤسسة الرسالة، الطبعة1، ١٤٢١هـ /٢٠٠١م.
    31. الونشريسى، أبو العباس أحمد بن يحيى. كتاب إيضاح المسالك إلى قواعد الإمام مالك. تحقيق: بو طاهر، مطبعة فضالة، د.ط، 1400ه/1980م.

     

     

     

     

    References :

    1. abn barakata, eabd allh bin muhamad bin barakata. kitab aljamiei. saltanat eaman: wazarat alturath walthaqafati, du.ta, 1428h/2007 m.
    2. aibn eabd albar, 'abu eumar yusif bin eabd allah alnamirii. altamhid lima fi almuataa min almaeani wal'asanidi. muasasat alfirqan, altabeatu1, 1439h/2017m.
    3. abn manzurin, muhamad bin makram bin eulay. lisan alearbi. bayrut: dar sadir, altabeat 3, 1414hi.
    4. 'iidris bahamidi. qaeidat aliahtiat watatbiqatuha eind abn barakat min khilal kitabih aljamie (nuskhat alkutruniat fi almaktabat alshaamilati).
    5. bihazi, 'iibrahim bin bakir wakhrun. muejam 'aelam al'iibadiat -qism almashriqa. aljazayari: almatbaeat alearabiatu, altabeat 1, 1420h /1990m.
    6. albukhari, muhamad bin 'iismaeila. sahih albukharii. dimashqa: dar abn kathirin, altabeat 5, 1993m.
    7. albatashi, sayf bin hamuwd bin hamidi. 'iithaf al'aeyan fi tarikh baed eulama' eaman, masqat: maktab almustashar alkhasi lijalalat alsultan, altabeati2, 1425h/2004m.
    8. bulirawah, 'iibrahim. dirasat hawl 'ahadith musnad al'iimam alrabie bin habib min khilal kitab aljamie liabn barakat(nuskhat alkitruniat fi almaktabat alshaamilati).
    9. albayhaqi, 'abu bakr 'ahmad bin alhusayni. alsunan alkubraa. bayrut: dar alkutub aleilmiati, altabeati3, 2003mi.
    10. alkhalili, muhamad bin eabdallah. alfath aljalil min 'ajwibat al'iimam 'abi khalil. musqat: dhakirat eaman, altabeati1, 1437h/2016m.
    11. aldaariqatani, 'abu alhasan eali bin eumra. sunan aldaariqatni. tahqiqu: shueayb al'arnawuwta. bayrut: muasasat alrisalati, altabeatu1, 1424 ha/2004m.
    12. alrabie bin habib. aljamie alsahih musnad al'iimam alrabie bin habib. saltanat eaman: wizarat al'awqaf walshuwuwn aldiyniati, altabeatu1, 1432h/2011m.
    13. alrawahi, nasir bin salim. nithar aljawhar fi eilm alsharae al'azhara. masaqatu: maktabat masqat, ta: 2, 1424h/2004m .
    14. alsaalimi, eabd alllh bin humayd. jawaabat al'iimam alsaalimi, saltanat eaman: maktabat al'iimam alsaalimi, da. tu, 2010m.
    15. alsaalimi, eabd alllh bin hamid. sharah aljamie alsahih masaqat: maktabat al'iimam nur aldiyn alsaalimi, du.ta, da.t.
    16. alsaalimi, eabd allah bin humid. taleat alshams sharh shams al'usulu, tahqiqu: eumar hasan alqiami, saltanat eaman: maktabat al'iimam alsaalimi, du.ti, 2010m.
    17. alsaalmi, eabd alllh bin humid. maearij alamial ealaa madarij alkamali, saltanat eaman: maktabat al'iimam nur aldiyn alsaalimi, altabeati1, 2010m.
    18. alsaalimi, muhamad bin eabdallah bin humid. nahdat al'aeyan bihuriyat eaman. birut: dar aljili, altabeat 1, 1419h/ 1998m.
    19. alshali, 'abu 'amamah. nazariat alnaqd alfiqhii maealim linazariat tajdidiat mueasirata. dar alsalami, altabeat 1, 2010m.
    20. siruma, rabih suruma. "alnaqd alfiqhiu 'ahamiyatah wamafhumuhu".mjalat al'akadimiat lildirasat aliajtimaeiati, aleadad 12, 2041m.
    21. altabarani, 'abu alqasim sulayman bin 'ahmadu. almuejam al'awsata. alqahirata: dar alharmini, du.ti, 1995m.
    22. eashaaqi, eabdalhamidi. manhaj alnaqd alfiqhii eind al'iimam almazri, dar almuataa lilnashri, altabeat 2, 2017m.
    23. aleutbi, salamat bin muslimin. al'ansabu.saltanat eaman: wazarat alturath walthaqafati, altabeatu4, 1427h/2006m.
    24. alqurtabi, muhamad bin 'ahmadu. aljamie li'ahkam alqurani, dar alkutub almisriati, 1384h/1964m.
    25. alqushayri, eabdalkarim bin hawazin, alrisalat alqushiriatu. alqahirata: dar almaearifi, du.t , du.n.
    26. alkasani, 'abu bakr bin maseudin. badayie alsanayie fi tartib alsharayiei. bayrut: dar alkutub aleilmiati, altabeat , 1406hi /1986m.
    27. kitab "alnaqd alfiqhii fi almadhhab almalki" kitab jamaeiun min 'iisdar mukhbar aldirasat alfiqhiat walqadayiyati, aljazayar: jamieat alwadi,1443h/2022m.