زواج النبي -صلى الله عليه وسلم- من الجونية (ابنة الجَون الكِندية) دراسة حديثية موضوعية

المؤلف

أستاذ مشارک، التخصص: الکتاب والسنة، قسم تعليم اللغة، معهد تعليم اللغة العربية، جامعة أم القرى، المملکة العربية السعودية

المستخلص

الملخص:
هدفت الدراسة إلى بيان صحة خبر زواج النبي r من الجونية. وتوضيح سبب استعاذة ابنة الجون من النبي r. واستنباط المسائل والفوائد الحديثية من خبر زواج النبي r من الجونية.واتبعتفي البحث المنهج التالي: المنهج الاستقرائي: من خلال جمع روايات وطرق القصة وبيان حكمها. والمنهج الاستنباطي: من خلال استنباط المسائل والفوائد من كتب شرح الأحاديث. والمنهج التحليلي: من خلال تحليل الروايات والرد على الإشكالات الموجه لها.  ومن خلال ق
صة زواج النبي r من الجونية وصل البحث إلى عدة نتائج أهمها: أن قصة زواج النبي r من الجونية صحيحة. سبب استعاذة الجونية من الرسول r إما لكونها لم تعرفه، أو لكبر فيها، ولم يؤاخذها الرسول r بقولها لقرب عهدها بجاهلية. لم يثبت أن سبب استعاذة الجونية ما غرها به بعض أزواجه r، حيث أوهموها أن النبي r يحب هذه الكلمة، فقالتها رغبة في التقرب إليه،والروايات في ذلك ضعيفة وباطلة ولا أساس لها. القول بأن رسول الله rعقد على ابنة الجون أولى وأرجح، ويدل عليه ترجمة البخاري للحديث:( باب من طلق وهل يواجه الرجل امرأته بالطلاق)، فقد نص البخاري على لفظ (الطلاق) و (امرأته) مما يدل على العقد عليها وليس مجرد الخطبة. الحديث أصل في الكنايات عن الطلاق؛ لأن النبي r  قال لابنة الجون حين طلقها: "الحقي بأهلكِ". فرض النبي r متعة للجونية تطيباً لخاطرها، وهذا من عناية النبي r بالمرأة وإكرامه لها. عرض النعمان ابنته على رسول الله r رغبة في القرب منه، وليحظى بشرف النسب، وهذا كان من عادة العرب. من عقد عليها رسول الله r ولم يدخل بها لا تثبت لها حرمة أمهات المؤمنين. أثبت الحديث للمرأة حقوقاً مالية مثل: الصداق ومتعة الطلاق.
 

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


al'iihsan fi taqrib sahih aibn hibaan , aibn balban alfarisi, tahqiq watakhrija: shueayb al'arnawuwta, muasasat alrisalati-birut, t 1/1408.
2-     'iirshad alsaari lisharh sahih albukhari, alqistalanii, almitbaeat alkubraa al'amiriati- masr, ta7/ 1323h.
3-     aliastidhkar aibn eabd albur, tahqiqu: salim eata wamuhamad mueawad, dar alkutub aleilmiat - bayrut, ta1/ 1421h.
4-     alastieab fi maerifat al'ashabi, aibn eabd albur, almuhaqaqi: eali muhamad albijawi alnaashir: dar aljili, bayrut altabeatu: al'uwlaa, 1412 hu
5-     'iinsaniat alsunat alnabawiat fi alhayaat alzawjiat d sawsan alsharif, waraqat bahthiat fi almutamar alduwalii likuliyat aldirasat alaslamiat walearabiat jamieat al'azhar, almar'at wamasirat altanwiri- alwaqie walmamul, 2016.
6-     ayat muteat altalaqi, dirasat fiqhiat qanuniatun, eabd alhadi eabd alkarim eawad, jamieat almusl, majalat kuliyat altarbiat al'asasiati, mujalad 5 aleadad 1, 2007.
7-     albadr almunir fi takhrij al'ahadith wal'athar alwaqieat fi alsharh alkabir alaibn almulaqani, almuhaqaqi: mustafaa 'abu alghit waeabd allah bin sulayman wayasir bin kamal alnaashir: dar alhijrat lilnashr waltawzie - alriyad-alsaeudiat altabeati: alawlaa, 1425h-2004m.
8-     taj alearus min jawahir alqamusa, llzzabydy, almuhaqaqi: majmueat min almuhaqiqin alnaashir: dar alhidayati.
9-     altalkhis alhabir fi takhrij 'ahadith alraafieii alkabiri, liabn hajar aleasqalani, alnaashir: dar alkutub aleilmiati, altabeat al'uwlaa 1419hi. 1989m.
10-   tahdhib al'asma' wallughati, lilnawawii, eaniat binashrih watashihih waltaeliq ealayh wamuqabalat 'usulihi: sharikat aleulama' bimusaeadat 'iidarat altibaeat almuniriat yatlub min: dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan .
11-   altawshih sharh aljamie alsahihi, lilsuyuti, almuhaqiqi: ridwan jamie ridwan alnaashir: maktabat alrushd - alriyad altabeatu: al'uwlaa, 1419 hi - 1998 mi.
12-   jamaliaat alkinayat fi alhadith alnabawii - dhakar alnisa' nmwdhjaan, d kifayt allah hamdani, majalat alqism alearabii, jamieat binijab - lahur bakistan, e 24, 2017m.
13-   zad almuead fi hady khayr aleabadi, liaibn qiam aljawziati, alnaashir: muasasat alrisalati, bayrut - maktabat almanar al'iislamiati, alkuayt altabeata: alsaabieat waleishrun , 1415h /1994m.
14-   subul alsalami, alsaneani, alnaashir: dar alhadith altabeati: bidun tabeat wabidun tarikhi.
15-   salsilat al'ahadith aldaeifat walmawdueat wa'atharuha alsayiy fi al'umat al'albani, maktab almaearifi.
16-   sunan aldaariqatani, haqaqah wadabt nasih waealaq ealayhi: shueayb alarnuuwta, hasan eabd almuneim shalabi, eabd allatif haraz allah, 'ahmad barhum alnaashir: muasasat alrisalati, bayrut - lubnan altabeata: al'uwlaa, 1424 hi - 2004 mi.
17-   alsunan alkubraa, alnasayiy, haqaqah wakharaj 'ahadithahu: hasan eabd almuneim shalabi 'ashraf ealayhi: shueayb al'arnawuwta, alnaashir: muasasat alrisalat - bayrut altabeata: al'uwlaa, 1421 hi - 2001 mi.
18-   alsunan alkubraa, albayhaqi, almuhaqaqa: muhamad eabd alqadir eata alnaashir: dar alkutub aleilmiati, bayrut - libanat altabeati: althaalithati, 1424 hi - 2003 mi.
19-   alsunun liabn majah, tahqiqu: muhamad fuaad eabd albaqi alnaashir: dar 'iihya' alkutub alearabiat - faysal eisaa albabi alhalbi.
20-   sir 'aelam alnubala'i, lildhahabi, almuhaqaq : majmueat min almuhaqiqin bi'iishraf alshaykh shueayb al'arnawuwt alnaashir : muasasat alrisalat altabeat : althaalithat , 1405 hi / 1985 mi.
21-   sharah sahih albukhariu liabn batal, tahqiqa: 'abu tamim yasir bin 'iibrahim dar alnashra: maktabat alrushd - alsueudiatu, alriyad altabeatu: althaaniatu, 1423h - 2003m,
22-   sharh mushkil aluathar, altahawi, tahqiqa: shueayb al'arnawuwt alnaashir: muasasat alrisalat altabeata: al'uwlaa - 1415 ha- 1494 m.
23-   aljamie fi 'ahkam alquran lilqurtubi, tahqiqu: 'ahmad albarduni wa'iibrahim 'atfish, dar alkutub almisriatu- alqahirati, ta2/ 1384h-1964m.
24-   aljamie almusnad alsahih almukhtasar min 'umur rasul allah r wasunanih wa'ayaamuh = sahih albukharii, albukhari, almuhaqaqi: muhamad zuhayr bin nasir alnaasir alnaashir: dar tawq alnajaati, altabeatu: al'uwlaa, 1422hi.
25-   almusnid alsahih almukhtasar binaql aleadl ean aleadl 'iilaa rasul allah r= sahih muslmi, muslim bin alhajaji, almuhaqaqi: muhamad fuad eabd albaqi alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut.
26-   altabaqat alkubraa liaibn saeda, tahqiqu: muhamad eabd alqadir eata alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut altabeatu: al'uwlaa, 1410 hi - 1990 mi.
27-   altalaq fi 'usrat muhamad r dirasat naqdiatun, ghsun eabd salih, jamieat diali, kuliyat altarbiat lileulum al'iinsaniati, majalat altariq liltarbiat waleulum alaijtimaeiati, mujalad 6 (1), 2019.
28-   eumdat alqariy sharh sahih albukhari, lileaynaa, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut .
29-   aleayn, alkhalil alfarahidi, almuhaqaqa: d mahdi almakhzumi, d 'iibrahim alsaamaraayiy, alnaashir: dar wamaktabat alhilal.
30-   alghuamid walmubhimat fi alhadith alnabawy, eabd alghani bin saeid al'azdi, almuhaqaqi: d / hamzat 'abu alfath bin husayn qasim muhamad alnueaymi, alnaashir: dar almanarati, altabeatu: al'uwlaa 1421 hi - 2000 mi.
31-   fath albari sharh sahih albukhari, liabn hajar aleasqalani, alnaashir: dar almaerifat - bayrut, 1379, raqm kutubih wa'abwabih wa'ahadithihi: muhamad fuad eabd albaqi qam bi'iikhrajih wasahhih wa'ashraf ealaa tabeihi: muhibu aldiyn alkhatib ealayh taeliqat alealaamati: eabd aleaziz bin eabd allah bin bazi.
32-   fatah almuneim sharh sahih muslmi, d musaa shahin lashin alnaashir: dar alshuruq altabeata: al'uwlaa (ldar alshuruqi), 1423 hi - 2002 mi.
33-   alqamus almuhiti, alfayruzabadaa, tahqiqu: maktab tahqiq alturath fi muasasat alrisalat bi'iishrafi: muhamad naeim alerqsusy alnaashir: muasasat alrisalat liltibaeat walnashr waltawzie, bayrut - lubnan altabeati: althaaminati, 1426 hi - 2005 mi.
34-   alkamil fi dueafa' alrajal, liaibn eadi aljirjani, tahqiqu: eadil 'ahmad eabd almawjudi-eali muhamad mueawad sharak fi tahqiqihi: eabd alfataah 'abu sanat alnaashir: alkutub aleilmiat - bayruta-lubnan altabeata: al'uwlaa, 1418h1997m.
35-   alkawthar aljari 'iilaa riad 'ahadith albukharii, alkurani, almuhaqaqi: alshaykh 'ahmad eazw einayat alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabi, bayrut - lubnan altabeati: al'uwlaa, 1429 hi - 2008 mi.
36-   alkawakib aldirariu fi sharh sahih albukhari, alkarmani, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabi, bayrut-lubnan tabeat 'uwlaa: 1356h - 1937m tabeat thaniatan: 1401h - 1981m.
37-   lisan alearabi, abn manzuri, alnaashir: dar sadir - bayrut altabeatu: althaalithat - 1414 hu.
38-   muteat almutlaqat dirasat hadithiat mawdueiatun, d najla' almubaraki, majalat wizarat aleadla, maj 13 ea32, 2011m.
39-   almajmue almughith fi gharibi alquran walhudithi, al'asbuhani almadini, almuhaqaqi: eabd alkarim aleazbawi alnaashir: jamieat 'umi alquraa, markaz albahth aleilmii wa'iihya' alturath al'iislamii, kuliyat alsharieat waldirasat al'iislamiat - makat almukaramat , dar almadanii liltibaeat walnashr waltawziei, jidat - almamlakat alearabiat alsaeudiat altabeati: al'uwlaa ji 1 (1406 hi - 1986 mi) • ju 2, 3 (1408 hi - 1988 mi).
40-   almuhit fi allughati, altaaliqani, almashhur bialsaahib bn eabaad (almutawafaa: 385hi).
41-   almustadrik ealaa alsahihayni, 'abu eabd allah alhakim alnaysaburi, tahqiqa: mustafaa eabd alqadir eata alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut altabeatu: al'uwlaa، 1411 - 1990.
42-   musnad al'iimam 'ahmad bin hanbul, almuhaqiqi: shueayb al'arnawuwt - eadil murshid, wakhrun 'iishrafi: d eabd allah bin eabd almuhsin alturki alnaashir: muasasat alrisalat altabeatu: al'uwlaa, 1421 hi - 2001 m .
43-   almusnid alsahih almukhraj ealaa sahih muslm, 'abu eawanat al'iisfrayini, tansiq wa'iikhraji: fariq min albahithyn bklyat alhadyth alshsharyf walddrasat al'islamyat baljamieat al'islamyat alnaashir: aljamieat al'islamyat, almmlakt alearabyat alssaeudyt altabeati: alawula, 1435 hi - 2014 m.
44-   kashaf almushkil min hadith alsahihayni, 'abu alfaraj bin aljawzi (almutawafaa: 597hi) almuhaqiq: eali husayn albawaab alnaashir: dar alwatan - alriyad.
45-   masabih aljamie , aldamaamini, aetanaa bih tahqiqan wadabtan watakhrija: nur aldiyn talab alnaashir: dar alnawadr, suria altabeata: al'uwlaa, 1430 hi - 2009 mi.
46-   musaharat qabilat kandat lilnabii r 'asma' bint alnueman akhtyaraan, da. eali salih almuhamadawi, majalat kuliyat altarbiat al'asasiati, jamieat babli, e 8, 2012m.
47-   matalie al'anwar ealaa sihah aluathar, aibn qarqula, tahqiqu: dar alfalah lilbahth aleilmii watahqiq alturath alnaashir: wizarat al'awqaf walshuwuwn al'iislamiat - dawlat qatar altabeatu: al'uwlaa, 1433 hi - 2012 mi.
48-   almuejam alkabiru, liltabarani, almuhaqaqa: hamdi bin eabd almajid alsalafi dar alnashra: maktabat aibn taymiat - alqahirat altabeatu: althaaniatu.
49-   maerifat alsahabati,'abu naeim al'asbhani, tahqiqu: eadil bin yusuf aleazaazi alnaashir: dar alwatan lilnashri, alriyad altabeatu: al'uwlaa 1419 hi - 1998 mi.
50-   mighni almuhtaj 'iilaa maerifat maeani 'alfaz alminhaji, alkhatib alshirbini, alnaashir: dar alkutub aleilmiat altabeati: al'uwlaa, 1415h - 1994m.
51-   manahat albari bisharh sahih albukharii almusamaa <>: zakariaa al'ansari, aietanaa bitahqiqih waltaeliq ealayhi: sulayman bin darie aleazimii alnaashir: maktabat alrushd lilnashr waltawziei, alriyad - almamlakat alearabiat alsaeudiat altabeati: al'uwlaa, 1426 hi - 2005 mi.
52-   alnihayat fi gharayb alhadith wal'athra, liabn al'athir, alnaashiri: almaktabat aleilmiat - bayrut, 1399h - 1979m.
53-   almuntaqaa min alsunan almusnadati, liaibn aljarud alniysaburi, almuhaqiq: eabd allah eumar albarudi alnaashir: muasasat alkitaab althaqafiat - bayrut altabeata: al'uwlaa، 1408 - 1988.