الاطراد في الاختيارات اللغوية في الصياغة القانونية للأنظمة التشريعية السعودية

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

قسم اللغة العربية وآدابها، کلية الآداب، جامعة الملک سعود، الرياض، المملکة العربية السعودية

المستخلص

عرض هذا البحث لعدد من الاختيارات اللغوية المميزة في الصياغة القانونية في الأنظمة التشريعية المعتمدة في المملكة العربية السعودية، بما يشمل عددًا من الجوانب النحوية والتركيبية والمعجمية، وينظر في مدى الاطراد فيها، محللًا 105 نظامًا وتنظيمًا، متبعًا منهجية البحث الوصفي، المعتمد على التحليل الآلي ببرنامج (Sketchengine)، ليخلص البحث إلى أن الأنظمة المدروسة تتميز عمومًا بالاطراد في الاختيارات اللغوية مما ورد ومما ما لم يرد في هذا البحث، مثل: جمع المذكر السالم (مديرون)، وعدم دخول (ال) على (غير) المضافة، والتوكيد بـ(نفسه) بأن تضاف إلى الهاء، وتأتي لاحقة للمؤكد، وفي كتابة (مائة) بالألف دائمًا، وفي المقابل هناك عدد من الظواهر لا تأتي مطردة، بل تتعدد في صورها، مثل: استعمال (بين) وتكرارها، والتباين في استعمال (استبدل)، والمراوحة بين (التقويم والتقييم)، و(أي وأية) و(حسب وبحسب)، و(لصالح، ولمصلحة) و(يقبل، ويقبل بـ) و(كفاية وكفاءة) و(توفر وتوافر) واختيارات أخرى تبلغ 23 اختيارًا لغويًا درس في هذا البحث مما تعرض له اللغويون بالدرس والبحث. وهذا التفاوت وعدم الانسجام قد يفسر سلبًا أو إيجابًا، فقد يمكن عزوه إلى أن الصائغ واعٍ ومدرك لهذا التنوع وله غايات منه، مثل: تعزيز مرونة اللغة واتساعها، وخلق نوع من التنويع في الأسلوب دفعًا للممل والسآمة، أو يمكن القول بأن عدم الاطراد والاتفاق عائد إلى عدم التدقيق في الاختيارات اللغوية، أو عدم الجزم بصحتها، أو النظر إليها على أنها أمور شكلية يمكن التنويع فيها، وهذه مجرد تحليلات خلص إليها الباحث بعد النظر والاستقراء، ويوصي البحث بعدد من التوصيات لمعالجة عدم الاطراد.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


- 'abueawdati, eawdat khalil (2008). hayth bayn thabat qawaeid allughat alearabiat watatawur suar astiemaliha. majalat jamieat dimashqa.
- biumi, saeid . (2007). lughat alhukm alqadayiy. alqahirati: maktabat aladab.
- alhariri, alqasim bin eali bin muhamad . (1998). durat alghawaas fi 'awham alkhawasi. (earafat mutriji, almuhariri) bayrut: muasasat alkutub althaqafiati.
- alhasani, makiy . (2014). safahat lughawia. dimashqa: majmae allughat alearabiat bidimashaqa.
- alhasani, mikiy . (2018). nahw 'iitqan alkitabat aleilmiat biallughat alearabiati. dimashqa: majmae allughat alearabiat bidimashaqa.
- alkhudayri, eabdalrahman bin eabdallah . (2005). takrar ( bayn ) mae aldamir w alzaahir. majalat jamieat al'iimam muhamad bin sueud al'iislamiati, alsafahat 308-355.
- alkhatiba, tahir yusuf . (2007). almuejam almufasal fi al'iierabi. bayrut: dar alkutub aleilmiati.
- aldaani, euthman bn saeid 'abu eamru . (1407). almahkam fi nuqat almasahifi. dimashqa: dar alfikri.
- alzubaydi, mhmmd bin mhmmd bin eabd alrzzaq alhusaynii . (2004). taj alearus min jawahir alqamus (almujalad 2). (eali halali, almuhariru) alkuayti: matbaeat hukumat alkuayti.
- sabiei, mudi bint humayd . (2019). "'umi" wa"'uw" aliastifhamitan: dirasat tarkibiatun. majalat kuliyat allughat alearabiat bialmansurati(38), alsafahat 929-988.
- sibuyhi, eamriw bin euthman bin qanbar . (1988). alkitab (al'iisdar 3). (eabd alsalam muhamad harun, almuhariru) alqahirati: maktabat alkhanji.
- alsuyuti, eabd alrahman bin 'abi bakr jalal aldiyn . (1998). almuzhar fi eulum allughat wa'anwaeuha. (fuad eali mansur, almuhariri) bayrut: dar alkutub aleilmiati.
- shatnawi, eali khataar . (2014). 'usul alsiyaghat alqanunia (almujalad al'uwlaa). alrayad: maktabat alrushdi.
- alshamsan, 'abu 'uws 'iibrahim . (12 12, 2005). tanwin almansub aeala alharf yarsum 'am ealaa al'alf ? almajalat althaqafiat bijaridat aljazirati(133).
- shawqi, muhamadu, waltarzi, 'iibrahim . (1984). majmueat alqararat aleilmiat fi khamsin eama. alqahirati: alhayyat aleamat lishuuwn almatabie al'amiriati.
- shawqi, muhamad, w hijazi, mustafaa . (1976). kitab al'alfaz wal'asalib. alqahiratu.
- aleadnani, muhamad . (2008). muejam al'akhta' alshaayieati. bayrut: maktabat lubnan.
- aleusaymiu, khalid sueud . (2003). alqararat alnahwiat waltasrifiat limajmae allughat alearabiat bialqahirat jamean wadirasatan wataqwiman 'iilaa nihayat aldawrat alhadiat walsitiyna. alriyad: dar altadamuriati.
- eumra, 'ahmad mukhtar . (1993). 'akhta' allughat alearabiat almueasirat eind alkttab wal'iidhaeiiyna. alqahirati: ealam alkutub.
- eumra, 'ahmad mukhtar . (2008). muejam alsawab allughawii dalil almuthaqaf alearabii. alqahirati: ealam alkutub.
- alfaeuri, fathi . (2017). 'athar allughat fi siaghat almadat alqanuniati. 160-171. dbi: almutamar alduwalia alsaadis lilughat alearabiati.
- fath albabi, ealaywat mustafaa (2012). alwasit fi sinin wasiaghat watafsir altashrieati. masra: dar alkutub alqanuniati.
- alfatalawi, salam eabdalzahrat wahamida, amnat faris . (2017). almaeayir aleamat lilsiyaghat altashrieia (dirasat muqaranati). majalat almuhaqiq alhuli lileulum alqanuniat walsiyasiati.
- abn malik, muhamad bin eabd allahi, . (bila tarikhin). sharh alkafiat alshaafiati. (eabd almuneim 'ahmad hiridi, almuhariri) makat almukaramatu: dar almamun liltarathi.
- majmae allughat alearabiat bialqahirati. (1955). mashrue taysir al'iimla'i. majalat majmae allughat alearabiati.
- majmae allughat alearabiat bialqahirati. (2003). fi 'usul allugha (aljuz' alraabiei). alqahirati: majmae allughat alearabiat bialqahirati.
- majmae allughat alearabiat bidimashqa. (2004). qawaeid al'iimla'i. dimashqa: majmae allughat alearabiat bidimashaqa.
- mahruka, muhamad . (2017). 'iishkaliat siaghat altashrie fi alqanun almaghribi. 'ashghal alnadwat aleilmiati: alqanun almaghribiu fi matlae alqarn alhadi waleishrin -dirasat muhdaat takriman lil'ustadh muhamad alshaafieii (alsafahat 281-300). marakishi: kuliyat aleulum alqanuniat walaiqtisadiat walaijtimaeiat bimarakish.
- almushayaqah, muhamad . (17 2, 2019). markaz sinaeat alqanun fi almamlakati. aljazirati(16943). tama aliastirdad min http://www.al-jazirah.com/2019/20190217/ar5.htm
- almansuru, faysal eali . (1442). majmue maqalat alduktur faysal bin eali almansur fi eulum alearabiati.
- alhalali, muhamad taqi aldiyn . (1984). taqwim allisanini. alribati: maktabat almaearifi.
- hayyat alkhubara'i. (2020). hayyat alkhubara'i. tarikh aliastirdad 2020, min hayyat alkhubara': https://www.boe.gov.sa/ar/About/Pages/Mission.aspx
- alwaqadi, khalid bin eabd allah bin 'abi bakr bin muhamad aljrjawy al'azhari . (2000). sharh altasrih ealaa altawdih 'aw altasrih bimadmun altawdih fi alnahw (almujalad 1). bayrut: dar alkutub aleilmiati.
- abn yaeish, yaeish ealay. (2001). sharh almufasal lilzumakhshari. ('iimil badie yaequba, almuhariri) bayrut: dar alkutub aleilmiati.