نظام البيرول ضوابطه وأثره من منظور الفكر الاقتصادي والفقه الإسلامي

المؤلف

مدرس الفقه بكلية الشريعة والقانون بدمنهور، جامعة الأزهر ، مصر

المستخلص

يبين هذا البحث أهمية نظام البيرول ضوابطه وأثره من منظور الفكر الاقتصادي والفقه الإسلامي، ويتكون ذلك البحث من ثلاثة مباحث، الأول يتحدث عن حقيقة نظام البيرول من منظور الفكر الاقتصادي والفقه الإسلامي، ويتضمن ذلك تعريفه لغويًا، واقتصاديًا، وبيان مميزاته من وجهة النظر الاقتصادية، وكذلك وضع تعريف له من وجهة نظر الفقه الإسلامي، وأمّا المبحث الثاني فنبين فيه الضوابط الفقهية الحاكمة لنظام البيرول، وتتمثلُ تلك الضوابط في أربعة الضابط الأول: وهو المتعلق بالمصداقية، والضابط الثاني: وهو المتعلق بالعادلة، والضابط الثالث: وهو المتعلق بشرعية آثاره، والضابط الرابع: وهو المتعلق بسرية البيانات الشخصية، وأمّا المبحث الثالث فنتكلم فيه عن الآثار المترتبة على العمل بنظام البيرول من منظور الفكر الاقتصادي والفقه الإسلامي، وتتمثلُ بعض تلك الآثار في الآتي: الأول المراقبة المالية لدخول العاملين بالدولة وأثرها الاقتصادي، الثاني: الدقة في حساب أجور العاملين بالدولة وأثرها الاقتصادي الثالث: الدقة في حساب الاستحقاق الضريبي وأثرها الاقتصادي الرابع: توفير الجهد والوقت وأثره الاقتصادي، ونتحدثُ عن تلك الآثار من منظور الفقه الإسلامي أيضًا، ثم نعقد موازنة بين تلك الآثار فقهًا واقتصادًا.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


  • مصادر ومراجع البحث

    أولًا: القرآن الكريم:

    ثانيًا: التفسير وعلومه :

    • جامع البيان في تأويل القرآن- المؤلف: محمد بن جرير بن يزيد بن كثير بن غالب الآملي، أبو جعفر الطبري (المتوفى: 310هـ) - المحقق: أحمد محمد شاكر- الناشر: مؤسسة الرسالة- الطبعة: الأولى، 1420 هـ - 2000 م.
    • تفسير الإمام الشافعي- المؤلف: الشافعي أبو عبد الله محمد بن إدريس بن العباس بن عثمان بن شافع بن عبد المطلب بن عبد مناف المطلبي القرشي المكي (المتوفى: 204هـ)- جمع وتحقيق ودراسة: د. أحمد بن مصطفى الفرَّان (رسالة دكتوراه)- الناشر: دار التدمرية - المملكة العربية السعودية- الطبعة الأولى: 1427 - 2006 م.
    • تفسير القرآن العظيم لابن أبي حاتم- المؤلف: أبو محمد عبد الرحمن بن محمد بن إدريس بن المنذر التميمي، الحنظلي، الرازي ابن أبي حاتم (المتوفى: 327هـ)- المحقق: أسعد محمد الطيب- الناشر: مكتبة نزار مصطفى الباز - المملكة العربية السعودية- الطبعة: الثالثة - 1419هـ.
    • تفسير مقاتل بن سليمان- المؤلف: أبو الحسن مقاتل بن سليمان بن بشير الأزدي البلخى (المتوفى: 150هـ)- المحقق: عبد الله محمود شحاته- الناشر: دار إحياء التراث – بيروت- الطبعة: الأولى - 1423 هـ.

    ثالثًا: الحديث وعلومه:

    • الأحاديث المختارة أو المستخرج من الأحاديث المختارة مما لم يخرجه البخاري ومسلم في صحيحيهما، لضياء الدين أبو عبد الله محمد بن
      عبد الواحد المقدسي (المتوفى: 643هـ)- دراسة وتحقيق: معالي الأستاذ الدكتور: عبد الملك بن عبد الله بن دهيش، الناشر: دار خضر للطباعة والنشر والتوزيع، بيروت – لبنان، الطبعة: الثالثة، 1420هـ - 2000م.
    • الجامع المسند الصحيح المختصر من أمور رسول الله صلى الله عليه وسلم وسننه وأيامه = صحيح البخاري- المؤلف: محمد بن إسماعيل
      أبو عبدالله البخاري الجعفي-المحقق: محمد زهير بن ناصر الناصر- الناشر: دار طوق النجاة (مصورة عن السلطانية بإضافة ترقيم ترقيم محمد فؤاد عبد الباقي)- الطبعة: الأولى، 1422هـ.
    • الجامع (منشور كملحق بمصنف عبد الرزاق)- المؤلف: معمر بن أبي عمرو راشد الأزدي مولاهم، أبو عروة البصري، نزيل اليمن (المتوفى: 153هـ).
    • المسند الصحيح المختصر بنقل العدل عن العدل إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم- المؤلف: مسلم بن الحجاج أبو الحسن القشيري النيسابوري (المتوفى: 261هـ)- المحقق: محمد فؤاد عبد الباقي- الناشر: دار إحياء التراث العربي – بيروت.
    • الموطأ- المؤلف: مالك بن أنس بن مالك بن عامر الأصبحي المدني (المتوفى: 179هـ)- المحقق: محمد مصطفى الأعظمي- الناشر: مؤسسة زايد بن سلطان آل نهيان للأعمال الخيرية والإنسانية -
      أبو ظبي – الإمارات- الطبعة: الأولى، 1425 هـ - 2004 م.
    • سنن ابن ماجه- المؤلف: ابن ماجة أبو عبد الله محمد بن يزيد القزويني، وماجة اسم أبيه يزيد (المتوفى: 273هـ) -تحقيق: محمد فؤاد عبد الباقي- الناشر: دار إحياء الكتب العربية - فيصل عيسى البابي الحلبي.
    • سبل السلام- المؤلف: محمد بن إسماعيل بن صلاح بن محمد الحسني، الكحلاني ثم الصنعاني، أبو إبراهيم، عز الدين، المعروف كأسلافه بالأمير (المتوفى: 1182هـ)- الناشر: دار الحديث- الطبعة: بدون طبعة وبدون تاريخ.
    • شرح الطيبي على مشكاة المصابيح المسمى بـ (الكاشف عن حقائق السنن)، لشرف الدين الحسين بن عبد الله الطيبي (743هـ)- المحقق: د. عبد الحميد هنداوي، الناشر: مكتبة نزار مصطفى الباز (مكة المكرمة - الرياض)، الطبعة: الأولى، 1417 هـ - 1997 م.
    • شرح صحيح البخارى لابن بطال- المؤلف: ابن بطال أبو الحسن علي بن خلف بن عبد الملك (المتوفى: 449هـ) - تحقيق: أبو تميم ياسر بن إبراهيم- دار النشر: مكتبة الرشد - السعودية، الرياض- الطبعة: الثانية، 1423هـ - 2003م.
    • سنن الترمذي- المؤلف: محمد بن عيسى بن سَوْرة بن موسى بن الضحاك، الترمذي، أبو عيسى (المتوفى: 279هـ)- المحقق: بشار عواد معروف- الناشر: دار الغرب الإسلامي – بيروت.
    • مسند الإمام أحمد بن حنبل- المؤلف: أبو عبد الله أحمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن أسد الشيباني (المتوفى: 241هـ) - المحقق: شعيب الأرنؤوط - عادل مرشد، وآخرون- إشراف: د عبد الله بن عبد المحسن التركي- الناشر: مؤسسة الرسالة- الطبعة: الأولى، 1421ه-2001م.
    • منار القاري شرح مختصر صحيح البخاري، المؤلف: حمزة محمد قاسم- راجعه: الشيخ عبد القادر الأرناؤوط، عني بتصحيحه ونشره: بشير محمد عيون، الناشر: مكتبة دار البيان، دمشق - الجمهورية العربية السورية، مكتبة المؤيد، الطائف - المملكة العربية السعودية، عام النشر: 1410 هـ - 1990م.
    • نصب الراية لأحاديث الهداية مع حاشيته بغية الألمعي في تخريج الزيلعي- المؤلف: جمال الدين أبو محمد عبد الله بن يوسف بن محمد الزيلعي (المتوفى: 762هـ)- قدم للكتاب: محمد يوسف البَنُوري- صححه ووضع الحاشية: عبد العزيز الديوبندي الفنجاني، إلى كتاب الحج، ثم أكملها محمد يوسف الكاملفوري- المحقق: محمد عوامة- الناشر: مؤسسة الريان للطباعة والنشر - بيروت -لبنان/ دار القبلة للثقافة الإسلامية- جدة – السعودية- الطبعة: الأولى، 1418هـ/1997م.

    رابعًا: كتب اللغة العربية:

    • الصاحبي في فقه اللغة العربية ومسائلها وسنن العرب في كلامها، لأحمد بن فارس بن زكرياء القزويني الرازي، أبو الحسين (المتوفى: 395هـ)- الناشر: محمد علي بيضون، الطبعة: الطبعة الأولى 1418هـ-1997م.
    • المُنَجَّد في اللغة (أقدم معجم شامل للمشترك اللفظي)، لعلي بن الحسن الهُنائي الأزدي، أبو الحسن الملقب بـ «كراع النمل» (المتوفى: بعد 309هـ)- ،تحقيق: دكتور أحمد مختار عمر، دكتور ضاحي
      عبد الباقي، الناشر: عالم الكتب، القاهرة، الطبعة: الثانية، 1988م.
    • المزهر في علوم اللغة وأنواعها، لعبد الرحمن بن أبي بكر، جلال الدين السيوطي (المتوفى: 911هـ) المحقق: فؤاد علي منصور، الناشر: دار الكتب العلمية – بيروت، الطبعة: الأولى، 1418هـ 1998م.
    • معجم ديوان الأدب-معجم ديوان الأدب- المؤلف: أبو إبراهيم إسحاق بن إبراهيم بن الحسين الفارابي، (المتوفى: 350هـ)- تحقيق: دكتور أحمد مختار عمر- مراجعة: دكتور إبراهيم أنيس- طبعة: مؤسسة دار الشعب للصحافة والطباعة والنشر، القاهرة- عام النشر: 1424 هـ - 2003 م.
    • لسان العرب- المؤلف: محمد بن مكرم بن على، أبو الفضل، جمال الدين ابن منظور الأنصاري الرويفعى الإفريقى (المتوفى: 711هـ)- الناشر: دار صادر – بيروت- الطبعة: الثالثة - 1414 هـ-

    خامسًا: كتب القواعد الفقهية والأصولية والسياسة الشرعية:

    • الإحكام في أصول الأحكام- المؤلف: أبو الحسن سيد الدين علي بن أبي علي بن محمد بن سالم الثعلبي الآمدي (المتوفى: 631هـ)- المحقق: عبد الرزاق عفيفي- الناشر: المكتب الإسلامي، بيروت- دمشق- لبنان.
    • الأشباه والنظائر- المؤلف: عبد الرحمن بن أبي بكر، جلال الدين السيوطي (المتوفى: 911هـ)- الناشر: دار الكتب العلمية- الطبعة: الأولى، 1411هـ - 1990م.
    • الْأَشْبَاهُ وَالنَّظَائِرُ عَلَى مَذْهَبِ أَبِيْ حَنِيْفَةَ النُّعْمَانِ- المؤلف: زين الدين بن إبراهيم بن محمد، المعروف بابن نجيم المصري (المتوفى: 970هـ)- وضع حواشيه وخرج أحاديثه: الشيخ زكريا عميرات- الناشر: دار الكتب العلمية، بيروت - لبنان- الطبعة: الأولى، 1419 هـ - 1999 م".
    • الفروق = أنوار البروق في أنواء الفروق- المؤلف: أبو العباس شهاب الدين أحمد بن إدريس بن عبد الرحمن المالكي الشهير بالقرافي (المتوفى: 684هـ)- الناشر: عالم الكتب- الطبعة: بدون طبعة وبدون تاريخ.
    • الفوائد في اختصار المقاصد- المؤلف: أبو محمد عز الدين عبد العزيز بن عبد السلام بن أبي القاسم بن الحسن السلمي الدمشقي، الملقب بسلطان العلماء (المتوفى: 660هـ) - المحقق: إياد خالد الطباع- الناشر: دار الفكر المعاصر , دار الفكر – دمشق- الطبعة: الأولى، 1416 هـ .
    • القواعد الفقهية وتطبيقاتها في المذاهب الأربعة- المؤلف: د. محمد مصطفى الزحيلي- عميد كلية الشريعة والدراسات الإسلامية - جامعة الشارقة- الناشر: دار الفكر – دمشق- الطبعة: الأولى، 1427هـ-2006م- الطبعة: الأولى، 1418 هـ - 1997 م.
    • الموافقات- المؤلف: إبراهيم بن موسى بن محمد اللخمي الغرناطي الشهير بالشاطبي (المتوفى: 790هـ)- بقلم فضيلة الشيخ العلامة بكر بن عبد الله أبي زيد- المحقق: أبو عبيدة مشهور بن حسن آل سلمان- الناشر: دار ابن عفان- الطبعة: الطبعة الأولى 1417هـ/ 1997م.
    • المنثور في القواعد الفقهية- المؤلف: أبو عبد الله بدر الدين محمد بن عبد الله بن بهادر الزركشي (المتوفى: 794هـ)- الناشر: وزارة الأوقاف الكويتية- الطبعة: الثانية، 1405هـ - 1985م.
    • الوجيز في إيضاح قواعد الفقة الكلية- المؤلف: الشيخ الدكتور محمد صدقي بن أحمد بن محمد آل بورنو أبو الحارث الغزي- الناشر: مؤسسة الرسالة، بيروت – لبنان- الطبعة: الرابعة، 1416هـ- 1996م.
    • تيسير التحرير- المؤلف: محمد أمين بن محمود البخاري المعروف بأمير بادشاه الحنفي (المتوفى: 972هـ)- الناشر: دار الفكر – بيروت
    • شرح تنقيح الفصول- المؤلف: أبو العباس شهاب الدين أحمد بن إدريس بن عبد الرحمن المالكي الشهير بالقرافي (المتوفى: 684هـ)- المحقق: طه عبد الرؤوف سعد- الناشر: شركة الطباعة الفنية المتحدة- الطبعة: الأولى، 1393 هـ - 1973 م.
    • شرح القواعد الفقهية- المؤلف: أحمد بن الشيخ محمد الزرقا [1285هـ - 1357هـ]- صححه وعلق عليه: مصطفى أحمد الزرقا- الناشر: دار القلم - دمشق / سوريا- الطبعة: الثانية، 1409هـ - 1989م،
    • رسالة لطيفة جامعة في أصول الفقه المهمة- المؤلف: أبو عبد الله، عبد الرحمن بن ناصر بن عبد الله بن ناصر بن حمد آل سعدي (المتوفى: 1376هـ)- قيدها واعتنى بأصلها: أبو الحارث نادر بن سعيد آل مبارك التعمري- راجعها وقدم لها: الشيخ مشهور حسن آل سلمان، الشيخ سليم بن عيد الهلالي- الناشر: دار ابن حزم للطباعة والنشر والتوزيع، بيروت –لبنان.
    • غمز عيون البصائر في شرح الأشباه والنظائر- المؤلف: أحمد بن محمد مكي، أبو العباس، شهاب الدين الحسيني الحموي الحنفي (المتوفى: 1098هـ) - الناشر: دار الكتب العلمية- الطبعة: الأولى، 1405هـ - 1985م.
    • قواعد الأحكام في مصالح الأنام- المؤلف: أبو محمد عز الدين
      عبد العزيز بن عبد السلام بن أبي القاسم بن الحسن السلمي الدمشقي، الملقب بسلطان العلماء (المتوفى: 660هـ) - راجعه وعلق عليه: طه عبد الرؤوف سعد- الناشر: مكتبة الكليات الأزهرية – القاهرة- (وصورتها دور عدة مثل: دار الكتب العلمية - بيروت، ودار أم القرى - القاهرة)- طبعة: جديدة مضبوطة منقحة، 1414 هـ - 1991 م.
    • قواعد الفقه- المؤلف: محمد عميم الإحسان المجددي البركتي- الناشر: الصدف ببلشرز – كراتشي- الطبعة: الأولى، 1407هـ.
    • مُوْسُوعَة القَواعِدُ الفِقْهِيَّة- المؤلف: محمد صدقي بن أحمد بن محمد آل بورنو أبو الحارث الغزي1/230- الناشر: مؤسسة الرسالة، بيروت – لبنان- الطبعة: الأولى، 1424 هـ - 2003 م.
    • نظرية المقاصد عند الإمام الشاطبي لأحمد الريسوني- الناشر: الدار العالمية للكتاب الإسلامي، الطبعة: الثانية - 1412 هـ - 1992م.

    سادسًا: الفقه الحنفي:

    • بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع- المؤلف: علاء الدين، أبو بكر بن مسعود بن أحمد الكاساني الحنفي (المتوفى: 587هـ)- الناشر: دار الكتب العلمية- الطبعة: الثانية، 1406هـ - 1986م،
    • فتح القدير- المؤلف: كمال الدين محمد بن عبد الواحد السيواسي المعروف بابن الهمام (المتوفى: 861هـ)- الناشر: دار الفكر- الطبعة: بدون طبعة وبدون تاريخ.
    • مجمع الأنهر في شرح ملتقى الأبحر- المؤلف: عبد الرحمن بن محمد بن سليمان المدعو بشيخي زاده, يعرف بداماد أفندي (المتوفى: 1078هـ)- الناشر: دار إحياء التراث العربي- الطبعة: بدون طبعة وبدون تاريخ.

    سابعًا: الفقه المالكي:

    • التاج والإكليل لمختصر خليل- المؤلف: محمد بن يوسف بن
      أبي القاسم بن يوسف العبدري الغرناطي، أبو عبد الله المواق المالكي (المتوفى: 897هـ)- الناشر: دار الكتب العلمية- الطبعة: الأولى، 1416هـ-1994م.
    • الشامل في فقه الإمام مالك- المؤلف: بهرام بن عبد الله بن عبد العزيز بن عمر بن عوض، أبو البقاء، تاج الدين السلمي الدَّمِيرِيّ الدِّمْيَاطِيّ المالكي (المتوفى: 805هـ)- ضبطه وصححه: أحمد بن عبد الكريم نجيب- الناشر: مركز نجيبويه للمخطوطات وخدمة التراث- الطبعة: الأولى، 1429هـ - 2008م.
    • الفواكه الدواني على رسالة ابن أبي زيد القيرواني- المؤلف: أحمد بن غانم (أو غنيم) بن سالم ابن مهنا، شهاب الدين النفراوي الأزهري المالكي (المتوفى: 1126هـ)- الناشر: دار الفكر- الطبعة: بدون طبعة- تاريخ النشر: 1415هـ - 1995م.
    • الذخيرة- المؤلف: أبو العباس شهاب الدين أحمد بن إدريس بن
      عبد الرحمن المالكي الشهير بالقرافي (المتوفى: 684هـ)- المحقق: جزء1، 8، 13: محمد حجي- جزء 2، 6: سعيد أعراب- جزء 3 - 5، 7، 9 - 12: محمد بو خبزة- الناشر: دار الغرب الإسلامي- بيروت- الطبعة: الأولى، 1994 م.
    • المدونة، لمالك بن أنس بن مالك بن عامر الأصبحي المدني (المتوفى: 179هـ)- الناشر: دار الكتب العلمية، الطبعة: الأولى، 1415هـ - 1994م.
    • المعونة على مذهب عالم المدينة «الإمام مالك بن أنس»، لأبي محمد عبد الوهاب بن علي بن نصر الثعلبي البغدادي المالكي (المتوفى: 422هـ)- المحقق: حميش عبد الحقّ، الناشر: المكتبة التجارية، مصطفى أحمد الباز- مكة المكرمة، أصل الكتاب: رسالة دكتوراة بجامعة أم القرى بمكة المكرمة، الطبعة: بدون طبع .
    • حاشية الدسوقي على الشرح الكبير- المؤلف: محمد بن أحمد بن عرفة الدسوقي المالكي (المتوفى: 1230هـ)- الناشر: دار الفكر- الطبعة: بدون طبعة وبدون تاريخ.
    • شرح الزُّرقاني على مختصر خليل- ومعه: الفتح الرباني فيما ذهل عنه الزرقاني- المؤلف: عبد الباقي بن يوسف بن أحمد الزرقاني المصري (المتوفى: 1099هـ)- ضبطه وصححه وخرج آياته: عبد السلام محمد أمين- الناشر: دار الكتب العلمية، بيروت – لبنان- الطبعة: الأولى، 1422هـ - 2002م.
    • شرح مختصر خليل للخرشي- المؤلف: محمد بن عبد الله الخرشي المالكي أبو عبد الله (المتوفى: 1101هـ)- الناشر: دار الفكر للطباعة – بيروت- الطبعة: بدون طبعة وبدون تاريخ.
    • ضوء الشموع شرح المجموع في الفقه المالكي- المؤلف: محمد الأمير المالكي- بحاشية: حجازي العدوي المالكي- المحقق: محمد محمود ولد محمد الأمين المسومي- الناشر: دار يوسف بن تاشفين - مكتبة الإمام مالك [موريتانيا - نواكشوط]- الطبعة: الأولى، 1426 هـ - 2005م.
    • مواهب الجليل في شرح مختصر خليل- المؤلف: شمس الدين أبو عبد الله محمد بن محمد بن عبد الرحمن الطرابلسي المغربي، المعروف بالحطاب الرُّعيني المالكي (المتوفى: 954هـ)- الناشر: دار الفكر- الطبعة: الثالثة، 1412هـ - 1992م.

    ثامنًا: الفقه الشافعي:

    • الأم- المؤلف: الشافعي أبو عبد الله محمد بن إدريس بن العباس بن عثمان بن شافع بن عبد المطلب بن عبد مناف المطلبي القرشي المكي (المتوفى: 204هـ)- الناشر: دار المعرفة – بيروت- الطبعة: بدون طبعة- سنة النشر: 1410هـ/1990م.
    • المجموع شرح المهذب ((مع تكملة السبكي والمطيعي))- المؤلف:
      أبو زكريا محيي الدين يحيى بن شرف النووي (المتوفى: 676هـ)- الناشر: دار الفكر،
    • شَرح المُقَدّمَة الحضرمية المُسمّى بُشرى الكريم بشَرح مَسَائل التَّعليم لسَعيد بن محمد بَاعَليّ بَاعِشن الدَّوْعَنِيُّ الرباطي الحضرمي الشافعي (المتوفى: 1270هـ)- الناشر: دار المنهاج للنشر والتوزيع، جدة، الطبعة: الأولى، 1425 هـ - 2004 م.

    تاسعًا: الفقه الحنبلى:

    • الشرح الكبير على متن المقنع- المؤلف: عبد الرحمن بن محمد بن أحمد بن قدامة المقدسي الجماعيلي الحنبلي، أبو الفرج، شمس الدين (المتوفى: 682هـ)- الناشر: دار الكتاب العربي للنشر والتوزيع- أشرف على طباعته: محمد رشيد رضا صاحب المنار.
    • المغني لابن قدامة- المؤلف: أبو محمد موفق الدين عبد الله بن أحمد بن محمد بن قدامة الجماعيلي المقدسي ثم الدمشقي الحنبلي، الشهير بابن قدامة المقدسي (المتوفى: 620هـ)- الناشر: مكتبة القاهرة- الطبعة: بدون طبعة.

     

     

    عاشرًا: المراجع الفقهية المعاصرة:

    • الاتجاهات الفقهية عند أصحاب الحديث في القرن الثالث الهجري، للدكتور: عبد المجيد محمود عبد المجيد- أصل الكتاب: أطروحة الدكتوراة ، الناشر: مكتبة الخانجي، مصر.عام النشر: 1399 هـ - 1979 م.
    • الحسبة في الإسلام والرقابة على المال العام – ل محارب عبد العزيز قاسم – بحث منشور بمؤتمر كلية الحقوق – جامعة الإسكندرية – للعام 2012م – المؤتمر الخامس- بعنوان : " العدالة بين الواقع والمأمول" .
    • تحليل من منظور إسلامي لمشكلة الأجور في ظل التضخم والعلاج المقترح، الدكتور عبد الرحمن يسري أحمد مقدّم لمجمع الفقه الإسلامي التابع لمنظمة المؤتمر الإسلامي، الدورة الثامنة، المجلد الثالث.
    • ربط الأجور بتغيُير المستوى العام للأسعار بين الفقه والاقتصاد، الزرقا، محمد أنس مصطفى بحث مقدّم لمجمع الفقه الإسلامي التابع لمنظمة المؤتمر الإسلامي في دورته الثامنة، المجلد الثالث.
    • رسالة الدكتوراه- ل د/ إبراهيم محمود إبراهيم السيد- بية اقتصاديةٍ بعنوان : دور منظمات رجال الأعمال فى دعم الاقتصاد القومي- دراسة فقهية اقتصادية- عند الحديث عن الضوابط الحاكمة لنشاط منظمات رجال الأعمال.

    الحادي عشر: المراجع الاقتصادية:

    • أثر الرقابة الداخلية في مةاجهة التهديدات التي تةاجه نظام الرواتب والأجور الإلكتروني- (دراسة استكشافية)- عدي ندي لطيف رضا الجراح-رسالة ماجستير- تحت إشراف – دكتور: إسماعيل حسين أحمور.
    • المالية العامة والتشريع الضريبي- أ د المأمون علي عبد المطلب جبر- كلية الشريعة والقانون-بدمنهور- ط: 2019م-2020م.
    • المراقبة المالية البرلمانية – لسهيل المعطي- الناشر: محمد حركات – المجلة المغربية للتدقيق والتنمية- عام 1989م.
    • حماية المال العام وإصلاح منظومة المراقبة- ل خدري إدريس- الناشر: محمد حركات- عدد 13- عام 2001م.
    • بنك الاستثمار القومي- قطاع الاستثمار والموارد- دراسات دورية- الدعم الفني للاستثمار-العدد 5- ص5- مارس 2017مـ إعداد / أمل عبد الحميد، ومنى عبد القادر.
    • وقف الوقت ودوره في التنمية الاقتصادية- الحسن حمزة أحمد ضياء الدين- رسالة ماجستير- الناشر: المعهد العالي للدراسات الإسلامية – الأردن – لعام: 2019م - تحت إشراف: الدكتور: فريحات سمية أحمد عيسي .

    الثاني عشر: نصوص القوانيين

    • قانون 158، لعام 2018م، والمعدل لبعض أحكام قانون الضريبة على الصادر بقانون رقم 91، لعام 2005م.
    • استبدال نص المادة 42 بالقانون الحالي بنص مادة رقم (42)، والذي ينص على أن تُفرض ضريبة بسعر 2.5 بالمائة ، وبغير أي تخفيض في قيمة إجمالي التصرف في العقارات المبنية، او الأرض للبناء...."

    الثالث عشر: المواقع الالكترونية:

    https://mof.gov.eg/ar/posts/projects/633991c07ffb6b0009a39704(1)/نظام%20ميكنة%20أجور%20العاملين%20بالجهاز%20الإداري%20للدولةOracle%20Payrol أطلع عليه بتاريخ 23   3  2023م. موقع وزارة المالية المصري.

    2- اليوم السابع بتاريخ الثلاثاء، 10 مايو 2022 10:05 ص أطلع عليه بتاريخ 23  2   2023م.

    3- اليوم السابع بتاريخ الثلاثاء، 10 مايو 2022 10:05 ص- أطلع عليه بتاريخ 4  3   2023م . والموقع الرسمي لوزارة المالية السابق.

    4- اليوم السابع بتاريخ الثلاثاء، 10 مايو 2022 10:05 ص- أطلع عليه بتاريخ 5  3   2023م.

    5- الموقع الرسمي لجريدة الجمهورية-  نقلًا عن حديث   محمد عبد الفتاح مساعد وزير الماليه لشئون الموازنة والمشرف على المشروع إلى تحول نظام المرتبات من النظام اليدوي  إلى النظام الالكتروني المميكن و التحول الرقمي –   عدد الجمعة- 26/ 5/ 2023م- أطلع عليه بنفس التاريخ- رابط :

    https://www.gomhuriaonline.com/Gomhuria/1069883.html

    6- أثر الأًجور والمرتبات على آداء العاملين بالقطاع العام: دراسة حالة وزارة الشباب والرياضة الإتحادية لعام 2018م- لعلي عثمان محمد- أبو رأس حياة عثمان محمد(مشرف)- ماجستير- جامعة القرآن الكريم والعلوم الإسلامية – السودان.

    7- غرفة التجارة الأمريكية حضر حسن حجازي رئيس لجنة الجمارك والضرائب وحسام نصر نائب رئيس لجنة الجمارك والضرائب، وعدد كبير من أعضاء الغرفة............. يراجع:  tax.media@eta.gov.eg https://www.incometax.gov.eg/news-d?id=608

    8-https://mawdoo3.com/، موقع الاقتصاد المالي.

     https://www.arabfive.news/162728/2023/04/26 /  أطلع عليه بتاريخ- 25- 11- 2023م- موقع   https://www.arabfive.news/    .

    9- والمصري اليوم - بتاريخ-20-11-2022م>     https://www.almasryalyoum.com/news/details/2747399                أطلع عليه بتاريخ 27- 11- 2023م.

    nnn

     

     

     

    References :

    awlan: alquran alkarim:

    thanyan: altafsir waeulumuh :

    1-  jamie albayan fi tawil alqurani- almualafi: muhamad bin jarir bin yazid bin kathir bin ghalib alamli, 'abu jaefar altabari (almutawafaa: 310hi) - almuhaqiqi: 'ahmad muhamad shakiri- alnaashir: muasasat alrisalati- altabeatu: al'uwlaa, 1420 hi - 2000 mi.

    2-  tafsir al'iimam alshaafieii- almualafi: alshaafieii 'abu eabd allah muhamad bin 'iidris bin aleabaas bin euthman bin shafie bin eabd almutalib bin eabd manaf almatlabii alqurashii almakiyi (almutawafaa: 204hi)- jame watahqiq wadirasatu: du. 'ahmad bin mustafaa alfrran (risalat dukturah)- alnaashir: dar altadamuriat - almamlakat alearabiat alsaeudiat- altabeat al'uwlaa: 1427 - 2006 mi.

    3-  tafsir alquran aleazim liaibn 'abi hatim- almualafu: 'abu muhamad eabd alrahman bin muhamad bin 'iidris bin almundhir altamimi, alhanzali, alraazi abn 'abi hatim (almutawafaa: 327hi)- almuhaqiqi: 'asead muhamad altayb- alnaashir: maktabat nizar mustafaa albaz - almamlakat alearabiat alsaeudiat- altabeata: althaalithat - 1419hi.

    4-  tafsir muqatil bin sulayman- almualafu: 'abu alhasan muqatil bin sulayman bin bashir al'azdii albalkhaa (almutawafaa: 150hi)- almuhaqiq: eabd allah mahmud shahaatuhu- alnaashir: dar 'iihya' alturath - bayrut- altabeata: al'uwlaa - 1423 hu.

    thalthan: alhadith waeulumuhu:

    1-  al'ahadith almukhtarat 'aw almustakhraj min al'ahadith almukhtarat mimaa lam yukhrijh albukhariu wamuslim fi sahihayhima, lidia' aldiyn 'abu eabd allah muhamad bin eabd alwahid almaqdisi (almutawafaa: 643hi)- dirasat watahqiqu: maeali al'ustadh alduktur: eabd almalik bin eabd allah bin dahish, alnaashir: dar khadir liltibaea walnashr waltawzie, bayrut - lubnan, altabeatu: althaalithati, 1420 hi - 2000 mi.

    2-  aljamie almusnad alsahih almukhtasar min 'umur rasul allah salaa allah ealayh wasalam wasunanuh wa'ayaamuh = sahih albukhari- almualafi: muhamad bin 'iismaeil 'abu eabdallah albukhari aljiefi-almuhaqaqa: muhamad zuhayr bin nasir alnaasir- alnaashir: dar tawq alnajaa (msawarat ean alsultaniat bi'iidafat tarqim tarqim muhamad fuad eabd albaqi)- altabeati: al'uwlaa, 1422hi.

    3-  aljamie (minshur kamalhaq bimusanaf eabd alrazaaq)- almualafi: mueamar bin 'abi eamru rashid al'azdii mawlahum, 'abu earwat albasarii, nazil alyaman (almutawafaa: 153h).

    4-  almusnad alsahih almukhtasar binaql aleadl ean aleadl 'iilaa rasul allah salaa allah ealayh wasalama- almualafi: muslim bin alhajaaj 'abu alhasan alqushayri alnaysaburi (almutawafaa: 261hi)- almuhaqaqa: muhamad fuad eabd albaqi- alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut.

    5-almuata'a- almualafi: malik bin 'anas bin malik bin eamir al'asbahi almadanii (almutawafaa: 179hi)- almuhaqaqi: muhamad mustafaa al'aezami- alnaashir: muasasat zayid bin sultan al nahyan lil'aemal alkhayriat wal'iinsaniat - 'abu zabi - al'iimarati- altabeatu: al'uwlaa, 1425 hi - 2004 mi.

    6-  sunan abn majh- almualafa: abn majat 'abu eabd allh muhamad bn yazid alqazwini, wamajat asm 'abih yazid (almutawafaa: 273hi) -tahqiqi: muhamad fuaad eabd albaqi- alnaashir: dar 'iihya' alkutub alearabiat - faysal eisaa albabi alhalbi.

    7-  sbul alsalami- almualafi: muhamad bin 'iismaeil bin salah bin muhamad alhasani, alkahlani thuma alsaneani, 'abu 'iibrahim, eizi aldiyn, almaeruf ka'aslafih bial'amir (almutawafaa: 1182h)- alnaashir: dar alhadithi- altabeati: bidun tabeat wabidun tarikhi.

    8-  sharah altaybi ealaa mishkaat almasabih almusamaa bi (alkashif ean haqayiq alsinun), lisharaf aldiyn alhusayn bin eabd allah altaybi (743h)- almuhaqiq: da. eabd alhamid hindawi, alnaashir: maktabat nizar mustafaa albaz (makat almukaramat - alriyadu), altabeatu: al'uwlaa, 1417 hi - 1997 mi.

    9-  sharah sahih albukharaa liabn bataal- almualafa: abn bataal 'abu alhasan ealii bin khalaf bin eabd almalik (almutawafaa: 449hi) - tahqiqu: 'abu tamim yasir bin 'iibrahima- dar alnashra: maktabat alrushd - alsueudiatu, alrayadi- altabeatu: althaaniatu, 1423h - 2003m.

    10- sunan altirmidhi- almualafa: muhamad bin eisaa bin sawrt bin musaa bin aldahaki, altirmidhi, 'abu eisaa (almutawafaa: 279hi)- almuhaqiqi: bashaar eawad maeruf- alnaashir: dar algharb al'iislamii - bayrut.

    11- msnid al'iimam 'ahmad bin hanbul- almualafu: 'abu eabd allh 'ahmad bin muhamad bin hanbal bin hilal bin 'asad alshaybani (almutawafaa: 241hi) - almuhaqiqi: shueayb al'arnawuwt - eadil murshid, wakhrun- 'iishrafi: d eabd allah bin eabd almuhsin alturki- alnaashir: muasasat alrisalati- altabeatu: al'uwlaa, 1421 hi - 2001 mi.

    12- manar alqariy sharh mukhtasar sahih albukhari, almualafi: hamzat muhamad qasima- rajaeha: alshaykh eabd alqadir al'arnawuwta, eaniy bitashihih wanashrihi: bashir muhamad euyun, alnaashir: maktabat dar albayan, dimashq - aljumhuriat alearabiat alsuwriata, maktabat almuayidi, altaayif - almamlakat alearabiat alsaeudiati, eam alnashr:

    13- nasb alraayat li'ahadith alhidayat mae hashiatih bughyat al'almaeii fi takhrij alziylei- almualafi: jamal aldiyn 'abu muhamad eabd allah bin yusif bin muhamad alziylei (almutawafaa: 762h)- qadam lilkitabi: muhamad yusif albanury- sahhah wawade alhashiati: eabd aleaziz aldiyubandi alfinjani, 'iilaa kitab alhaji, thuma 'akmalaha muhamad yusif alkamulfuri- almuhaqaqa: muhamad eawaamat- alnaashir: muasasat alrayaan liltibaeat walnashr - bayrut -lubnan/ dar alqiblat lilthaqafat al'iislamiati- jidat - alsaeudiat- altabeati: al'uwlaa, 1418h/1997m.

    rabean: kutub allughat alearabiati:

    1-  alsaahibiu fi fiqh allughat alearabiat wamasayiliha wasunan alearab fi kalamiha, li'ahmad bin faris bin zakaria' alqazwini alraazi, 'abu alhusayn (almutawafaa: 395h)- alnaashir: muhamad eali bydun, altabeatu: altabeat al'uwlaa 1418h-1997m.

    2-  almunajjad fi allugha ('aqdam muejam shamil lilmushtarik allafzi), lieali bin alhasan alhunayy al'azdi, 'abu alhasan almulaqab bi <<krae alniml>> (almutawafaa: baed 309ha)- ,tahqiqi: duktur 'ahmad mukhtar eumra, duktur dahi eabd albaqi, alnaashir: ealam alkutub, alqahirati, altabeatu: althaaniatu, 1988m.

    3-  almuzhar fi eulum allughat wa'anwaeuha, lieabd alrahman bin 'abi bakr, jalal aldiyn alsuyutii (almutawafaa: 911hi) almuhaqiqi: fuad eali mansur, alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut, altabeatu: al'uwlaa, 1418h 1998m.

    4-  muejim diwan al'adibi-mejam diwan al'adbi- almualafu: 'abu 'iibrahim 'iishaq bin 'iibrahim bin alhusayn alfarabi, (almutawafaa: 350hi)- tahqiqa: duktur 'ahmad mukhtar eumra- murajaeata: duktur 'iibrahim 'anis- tabeata: muasasat dar alshaeb lilsahafat waltibaeat walnashri, alqahirati- eam alnashri: 1424 hi - 2003 mi.

    5-  lsan alearbi- almualafi: muhamad bin makram bin ealaa، 'abu alfadali, jamal aldiyn aibn manzur al'ansariu alrrwayfeaa al'iifriqaa (almutawafaa: 711h)- alnaashir: dar sadir - bayrut- altabeata: althaalithat - 1414 hu-

    khamsan: kutub alqawaeid alfiqhiat wal'usuliat walsiyasat alshareiati:

    1-  al'iihkam fi 'usul al'ahkami- almualafi: 'abu alhasan sayid aldiyn eali bin 'abi eali bin muhamad bin salim althaelabi alamdi (almutawafaa: 631h)- almuhaqiq: eabd alrazaaq eafifi- alnaashir: almaktab al'iislamia, bayrut- dimashqa- lubnan.

    2-  al'ashbah walnazayiru- almualafu: eabd alrahman bin 'abi bakrin, jalal aldiyn alsuyutiu (almutawafaa: 911ha)- alnaashir: dar alkutub aleilmiati- altabeatu: al'uwlaa, 1411h - 1990m.

    3-  al'ashbah walnnazayir ealaa madhhab 'abi hanifat alnnuemani- almualafi: zayn aldiyn bin 'iibrahim bin muhamadi, almaeruf biaibn najim almisrii (almutawafaa: 970hi)- wade hawashih wakharaj 'ahadithahu: alshaykh zakariaa eumayrat- alnaashir: dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan- altabeata: al'uwlaa, 1419 hi - 1999 mi".

    4-  altaqrir waltahbir- almualafu: 'abu eabd allahi, shams aldiyn muhamad bin muhamad bin muhamad almaeruf biaibn 'amir hajin wayuqal lah abn almuaqat alhanafiu (almutawafaa: 879ha)- alnaashir: dar alkutub aleilmiati- altabeatu: althaaniatu, 1403h - 1983m.

    5-  alfuruq = 'anwar alburuq fi 'anwa' alfuruqu- almualafu: 'abu aleabaas shihab aldiyn 'ahmad bin 'iidris bin eabd alrahman almaliki alshahir bialqurafi (almutawafaa: 684h)- alnaashir: ealam alkutub- altabeati: bidun tabeat wabidun tarikhi.

    6-  alfawayid fi aikhtisar almaqasidi- almualafi: 'abu muhamad eiz aldiyn eabd aleaziz bin eabd alsalam bin 'abi alqasim bin alhasan alsulamii aldimashqi, almulaqab bisultan aleulama' (almutawafaa: 660hi) - almuhaqiqi: 'iiad khalid altibaei- alnaashir: dar alfikr almueasir , dar alfikr - dimashqa- altabeatu: al'uwlaa, 1416 hu .

    7-alqawaeid alfiqhiat watatbiqatuha fi almadhahib al'arbaeati- almualafi: du. muhamad mustafaa alzuhayli- eamid kuliyat alsharieat waldirasat al'iislamiat - jamieat alshaariqat- alnaashir: dar alfikr - dimashqa- altabeatu: al'uwlaa, 1427 hi - 2006 ma- altabeatu: al'uwlaa, 1418 hi - 1997 mi.

    8-  almuafaqati- almualafi: 'iibrahim bin musaa bin muhamad allakhmi algharnatii alshahir bialshaatibii (almutawafaa: 790hi)- biqalam fadilat alshaykh alealaamat bikr bin eabd allah 'abi zida- almuhaqiqi: 'abu eubaydat mashhur bin hasan al salman- alnaashir: dar aibn eafan- altabeati: altabeat al'uwlaa 1417hi/ 1997m.

    9-  almanthur fi alqawaeid alfiqhiati- almualafu: 'abu eabd allah badr aldiyn muhamad bin eabd allah bin bihadir alzarkashii (almutawafaa: 794h)- alnaashir: wizarat al'awqaf alkuaytiati- altabeatu: althaaniatu, 1405h - 1985m.

    10- alujiz fi 'iidah qawaeid alfiqat alkiliyati- almualafi: alshaykh alduktur muhamad sidqi bin 'ahmad bin muhamad al burnu 'abu alharith alghazi- alnaashir: muasasat alrisalati, bayrut - lubnan- altabeata: alraabieati, 1416 hi - 1996 mi.

    11- taysir altahrir- almualafi: muhamad 'amin bin mahmud albukharii almaeruf bi'amir badishah alhanafii (almutawafaa: 972h)- alnaashir: dar alfikr - bayrut

    12- sharh tanqih alfusula- almualafu: 'abu aleabaas shihab aldiyn 'ahmad bin 'iidris bin eabd alrahman almaliki alshahir bialqurafi (almutawafaa: 684h)- almuhaqaqi: tah eabd alrawuwf saedu- alnaashir: sharikat altibaeat alfaniyat almutahidati- altabeati: al'uwlaa, 1393 hi - 1973 mi.

    13- sharh alqawaeid alfiqhiati- almualafa: 'ahmad bin alshaykh muhamad alzarqa [1285h - 1357ha]- sahahah waealaq ealayhi: mustafaa 'ahmad alzarqa- alnaashir: dar alqalam - dimashq / surya- altabeatu: althaaniatu, 1409h - 1989m,

    14- risalat latifat jamieat fi 'usul alfiqh almuhimati- almualafu: 'abu eabd allah, eabd alrahman bin nasir bin eabd allah bin nasir bin hamd al saedi (almutawafaa: 1376h)- qayadaha waietanaa bi'asliha: 'abu alharith nadir bin saeid al mubarak altaemurii- rajaeaha waqadam laha: alshaykh mashhur hasan al salman, alshaykh salim bin eid alhalali- alnaashir: dar aibn hazam liltibaeat walnashr waltawzie, bayrut -lubnan.

    15- ghamz euyun albasayir fi sharh al'ashbah walnazayira- almualafi: 'ahmad bin muhamad makiy, 'abu aleabaasi, shihab aldiyn alhusaynii alhamawi alhanafii (almutawafaa: 1098hi) - alnaashir: dar alkutub aleilmiati- altabeati: al'uwlaa, 1405h - 1985m.

          16-        qawaeid alfiqah- almualafi: muhamad eamim al'iihsan almujadadiu albarikati- alnaashir: alsudaf biblsharz - kratshi- altabeatu: al'uwlaa, 1407hi.

    17- musueat alqawaeid alfiqhiat- almualafi: muhamad sidqi bin 'ahmad bin muhamad al burnu 'abu alharith alghazii1/230- alnaashir: muasasat alrisalati, bayrut - lubnan- altabeatu: al'uwlaa, 1424 hi - 2003 mi.

    18-    nazariat almaqasid eind al'iimam alshaatibii li'ahmad alraysuni- alnaashir: aldaar alealamiat lilkitab al'iislamii, altabeati: althaaniat - 1412 hi - 1992m. 

    sadsan: alfiqh alhanafii:

    1-  badayie alsanayie fi tartib alsharayiei- almualafi: eala' aldiyn, 'abu bakr bin maseud bin 'ahmad alkasanii alhanafii (almutawafaa: 587ha)- alnaashir: dar alkutub aleilmiati- altabeati: althaaniati, 1406h - 1986m,

    2-  fath alqidir- almualafi: kamal aldiyn muhamad bin eabd alwahid alsiyuasi almaeruf biabn alhumaam (almutawafaa: 861hi)- alnaashir: dar alfikri- altabeati: bidun tabeat wabidun tarikhi.

    3-  majmae al'anhur fi sharh multaqaa al'abhar- almualafa: eabd alrahman bin muhamad bin sulayman almadeui bishaykhi zadahu, yueraf bidamad 'afindi (almutawafaa: 1078h)- alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii- altabeati: bidun tabeat wabidun tarikhi.

    sabean: alfiqh almalki:

    1-  altaj wal'iiklil limukhtasar khalil- almualafi: muhamad bin yusif bin 'abi alqasim bin yusif aleabdari algharnati, 'abu eabd alllh almawaq almaliki (almutawafaa: 897ha)- alnaashir: dar alkutub aleilmiati- altabeatu: al'uwlaa, 1416h-1994m.

    2-  alshaamil fi fiqh al'iimam malk- almualafu: bihiram bin eabd allah bin eabd aleaziz bin eumar bin euad, 'abu albaqa'a, taj aldiyn alsilmi alddamiri alddimyati almalky

    (almutawafaa: 805hi)- dabtuh wasahhaha: 'ahmad bin eabd alkarim najib- alnaashir: markaz najibuyh lilmakhtutat wakhidmat altarathi- altabeati: al'uwlaa, 1429h - 2008m.

    3-  alfawakih aldawani ealaa risalat abn 'abi zayd alqayrawani- almualafa: 'ahmad bin ghanim ('aw ghanim) bin salim abn mihna, shihab aldiyn alnafrawii al'azharii almalikii (almutawafaa: 1126ha)- alnaashir: dar alfikri- altabeati: bidun tabeati- tarikh alnashri: 1415h - 1995m.

    4-  aldhakhiratu- almualafu: 'abu aleabaas shihab aldiyn 'ahmad bin 'iidris bin eabd alrahman almalikiu alshahir bialqurafii (almutawafaa: 684hi)- almuhaqiqi: juz' 1, 8, 13: muhamad haji- juz' 2, 6: saeid 'aerab- juz' 3 - 5, 7, 9 - 12: muhamad bu khabzat- alnaashir: dar algharb al'iislami- bayrut- altabeata: al'uwlaa, 1994 mi.

    5-  almudawanatu, limalik bin 'anas bin malik bin eamir al'asbahii almadanii (almutawafaa: 179hi)- alnaashir: dar alkutub aleilmiati, altabeati: al'uwlaa, 1415hi - 1994mi.

    6-  almaeunat ealaa madhhab ealam almadina <<al'iimam malik bin 'anas>>, li'abi muhamad eabd alwahaab bin eali bin nasr althaelabi albaghdadi almaliki (almutawafaa: 422h)- almuhaqiq: hamish eabd alhqq, alnaashir: almaktabat altijariati, mustafaa 'ahmad albazi- makat almukaramati, 'asl alkitabi: risalat dukturatan bijamieat 'um alquraa bimakat almukaramati, altabeati: bidun tabe .

    7-  hashiat aldasuqi ealaa alsharh alkabira- almualafi: muhamad bin 'ahmad bin earafat aldisuqii almalikii (almutawafaa: 1230h)- alnaashir: dar alfikri- altabeati: bidun tabeat wabidun tarikhi.

    8-  sharah alzzurqany ealaa mukhtasar khalila- wamaehu: alfath alrabaaniu fima dhahal eanh alzarqani- almualafu: eabd albaqi bin yusif bin 'ahmad alzarqani almisri (almutawafaa: 1099hi)- dabtuh wasahahah wakharaj ayatihi: eabd alsalam muhamad 'amin- alnaashir: dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan- altabeata: al'uwlaa, 1422h - 2002m.

    9-  sharh mukhtasar khalil lilkhirshi- almualafi: muhamad bin eabd allah alkharshi almaliki 'abu eabd allah (almutawafaa: 1101h)- alnaashir: dar alfikr liltibaeat - bayrut- altabeatu: bidun tabeat wabidun tarikhi.

    10- daw' alshumue sharh almajmue fi alfiqh almalki- almualafa: muhamad al'amir almalki- bihashiatin: hijazi aleadawii almaliki- almuhaqaqa: muhamad mahmud wld muhamad al'amin almasuimi- alnaashir: dar yusif bin tashfin - maktabat al'iimam malik [muritania - nawakshuta]- altabeata: al'uwlaa, 1426 hi - 2005m.

    11- mawahib aljalil fi sharh mukhtasar khalil- almualafa: shams aldiyn 'abu eabd allh muhamad bin muhamad bin eabd alrahman altarabulsi almaghribi, almaeruf bialhitab alrrueyny almalikii (almutawafaa: 954ha)- alnaashir: dar alfikri- altabeati: althaalithati, 1412h - 1992m.

    thamnan: alfiqh alshaafieii:

    1-  al'um- almualafu: alshaafieiu 'abu eabd allah muhamad bin 'iidris bin aleabaas bin euthman bin shafie bin eabd almutalib bin eabd manaf almatlabii alqurashiu almakiyu (almutawafaa: 204h)- alnaashir: dar almaerifat - bayrut- altabeatu: bidun tabeati- sanat alnashri: 1410h/1990m.

    2-  almajmue sharh almuhadhab ((mae takmilat alsabaki walmutieii))- almualifu: 'abu zakariaa muhyi aldiyn yahyaa bin sharaf alnawawii (almutawafaa: 676ha)- alnaashir: dar alfikri,

    3-  sharh almuqaddmat alhadramiat almusmma bushra alkarim bsharh masayl alttaelym lsaeyd bin muhamad baealy baeishn alddaweani alribatii alhadramii alshaafieii (almutawafaa: 1270h)- alnaashir: dar alminhaj lilnashr waltawziei, jidat, altabeati: al'uwlaa, 1425 hi - 2004 mi.

    tasean: alfiqh alhunblaa:

    1-  alsharh alkabir ealaa matn almuqanae- almualafi: eabd alrahman bin muhamad bin 'ahmad bin qudamat almaqdisii aljamaeilii alhanbali, 'abu alfaraj, shams aldiyn (almutawafaa: 682hi)- alnaashir: dar alkitaab alearabii lilnashr waltawzieu- 'ashraf ealaa tibaeatihi: muhamad rashid rida sahib almanar.

    2-  almughaniy liabn qadamati- almualafu: 'abu muhamad muafaq aldiyn eabd allh bin 'ahmad bin muhamad bin qudamat aljamaeilii almaqdisii thuma aldimashqiu alhanbaliu, alshahir biaibn qudamat almaqdisii (almutawafaa: 620h)- alnaashir: maktabat alqahirati- altabeati: bidun tabeatin.

    eashran: almarajie alfiqhiat almueasirati:

    1-  alaitijahat alfiqhiat eind 'ashab alhadith fi alqarn althaalith alhijrii, lilduktur: eabd almajid mahmud eabd almajid- 'asl alkitabi: 'utruhat aldukturaat , alnaashir: maktabat alkhanji, masra.eam alnashr: 1399 hi - 1979 m.

    2-  alhasbat fi al'iislam walraqabat ealaa almal aleami - l muharib eabd aleaziz qasim - bahath manshur bimutamar kuliyat alhuquq - jamieat al'iiskandariat - lileam 2012m - almutamar alkhamis- bieunwan : " aleadalat bayn alwaqie walmamul" .

    3-  tahlil min manzur 'iislamiin limushkilat al'ujur fi zili altadakhum waleilaj almuqtarahi, alduktur eabd alrahman yusri 'ahmad mqddm limajmae alfiqh al'iislamii altaabie limunazamat almutamar al'iislamii, aldawrat althaaminata, almujalad althaalithi.

    4-  hakum aldarayib fi alfiqh al'iislamii dirasatan fiqhiatan liltashrie aldaribii alsuwri- du/ muhamad firas haytham alsaeudii- dar: alnawadir allubnaniati- nqlaan ean aldaribat ealaa al'arbah alhaqiqiati- lil'ustadh/ muhamad mursi haydar.

    5-  rabt al'ujur btghyuyr almustawaa aleami lil'asear bayn alfiqh walaiqtisadi, alzarqa, muhamad 'anas mustafaa bahath mqddm limajmae alfiqh al'iislamii altaabie limunazamat almutamar al'iislamii fi dawratih althaaminata, almujalad althaalithi.

    6-  risalat aldukturah- l du/ 'iibrahim mahmud 'iibrahim alsayidu- biat aqtsadyt bieunwan : dawr munazamat rijal al'aemal faa daem alaiqtisad alqawmii- dirasat fiqhiat aiqtisadia eind alhadith ean aldawabit alhakimat linashat munazamat rijal al'aemali.

    alhadi eashra: almarajie alaiqtisadiata:

    1-  'athar alraqabat aldaakhiliat fi mutajahat altahdidat alati tutajih nizam alrawatib wal'ujur al'iiliktruni- (dirasat aistikshafiatin)- eudi nadi latif rida aljarah-rsalat majistir- taht 'iishraf - duktur: 'iismaeil husayn 'ahmur.

    2-  almaliat aleamat waltashrie aldaribiu- a d almamun eali eabd almuttlib jabra- kuliyat alsharieat walqanun-bidiminhur- tu: 2019m-2020m.

    3-  almuraqabat almaliat albarlamaniat - lisuhayl almueti- alnaashir: muhamad harakat - almajalat almaghribiat liltadqiq waltanmiati- eam 1989m.

    4-  himayat almal aleami wa'iislah manzumat almuraqabati- l khadri 'iidris- alnaashir: muhamad harakati- eadad 13- eam 2001m.

    5-  bank alaistithmar alqawmiu- qitae alaistithmar walmawaridi- dirasat dawriati- aldaem alfaniyi lilaistithmari-aleadad 5- sa5- maris 2017m 'iiedad / 'amal eabd alhamid, wamunaa eabd alqadir.

    6-  wqf alwaqt wadawruh fi altanmiat alaiqtisadiati- alhasan hamzat 'ahmad dya' aldiyn- risalat majistir- alnaashir: almaehad aleali lildirasat al'iislamiat - al'urdunu - lieami: 2019m - taht 'iishrafi: alduktur: furayhat sumyat 'ahmad eisi .

    althaani eashra: nusus alqawaniiyn

    1-  qanun 158, lieam 2018m, walmueadal libaed 'ahkam qanun aldaribat ealaa alsaadir biqanun raqm 91, lieam 2005m.

    2-  astibdal nasi almadat 42 bialqanun alhalii binasi madat raqm (42), waladhi yanusu ealaa 'an tufrd daribatan bisier 2.5 bialmiayat , wabighayr 'ayi takhfid fi qimat 'iijmalii altasaruf fi aleaqarat almabniati, aw al'ard lilbina'i...."

    althaalith eashra: almawaqie alalkutruniat wanusus alqanuni:

    https://mof.gov.eg/ar/posts/projects/633991c07ffb6b0009a39704(1)/nizami%20miknatu%20ajur%20aleamilina%20bialjihazi%20al'iidarii%20lldawlatuOracle%20Payrol 'atalie ealayh bitarikh 23 3 2023m. mawqie wizarat almaliat almisrii.

    2- alyawm alsaabie bitarikh althulatha'i, 10 mayu 2022 10:05 s 'utalie ealayh bitarikh 23 2 2023m.

    3- alyawm alsaabie bitarikh althulatha'i, 10 mayu 2022 10:05 s- 'atalie ealayh bitarikh 4 3 2023m . walmawqie alrasmii liwizarat almaliat alsaabiqi.

    4- alyawm alsaabie bitarikh althulatha'i, 10 mayu 2022 10:05 s- 'atalie ealayh bitarikh 5 3 2023m.

    5- almawqie alrasmiu lijaridat aljumhuriati- nqlan ean hadith muhamad eabd alfataah musaeid wazir almalih lishiuwn almuazanat walmushrif ealaa almashrue 'iilaa tahawul nizam almuratabat min alnizam alyadawii 'iilaa alnizam alalkitrunii almumikin w altahawul alraqamii - eadad aljumeati- 26/ 5/ 2023ma- 'atalie ealayh binafs altaarikhi- rabit :

    https://www.gomhuriaonline.com/Gomhuria/1069883.html

    6- 'athar alaanjwr walmuratibat ealaa adia' aleamilin bialqitae aleami: dirasat halat wizarat alshabab walriyadat al'iitihadiat lieam 2018m- lieali euthman muhamad- 'abu ras hayaat euthman muhamad(mushrif)- majistir- jamieat alquran alkarim waleulum al'iislamiat - alsuwdan.

    7- ghurfat altijarat al'amrikiat hadar hasan hijazi rayiys lajnat aljamarik waldarayib wahusam nasr nayib rayiys lajnat aljamarik waldarayibi, waeadad kabir min 'aeda' alghurfati............. yurajie: : tax.media@eta.gov.eg https://www.incometax.gov.eg/news-d?id=608
    8-https://mawdoo3.com/, mawqie aliaqtisad almalii. https://www.arabfive.news/162728/2023/04/26 / 'utalie ealayh bitarikhi- 25- 11- 2023m- mawqie https://www.arabfive.news/ 9- walmisriu alyawm - bitarikh-20-11-2022m> https://www.almasryalyoum.com/news/details/27473