مراعاة حال المدعو النفسية دراسة تحليلية

المؤلف

أستاذ مشارك الدعوة والثقافة الإسلامية – جامعة نجران

المستخلص

إنَّ الانشغال بالدعوة إلى الله تعالى، ودلالة الناس إلى الخير، لها أساليب ووسائل وتأصيل ومنهج وفقه لابد للداعية أن يلم بها جميعا، ومن فقه الدعوة إلى الله مراعاة الحال والمقام سواء على مستوى الموضوع أو المدعو أو البيئة التي تمارس فيها الدعوة، وبما أنَّ المدعو هو أحد أركان الدعوة إلى الله، وهو المقصود الأول بالخطاب الدعوي، كان ولابد من مراعاة حال المدعو من عدة جوانب، منها العمرية والجنسية والثقافية والبيئية والمادية بل وحتى الانتماء الديني الذي ينتمي إليه، ومن أهم ما يراعى في حال المدعو، الحالة النفسية والسلوكية له؛ فإنَّ ضبط سلوك المدعو، ومعرفة انتمائه السلوكي، وانتقاء الخطاب الملائم لنفسيته، ومعرفة طريقة تفكيره، واستثمار أفضل الأوقات المناسبة لإبلاغه الخطاب الدعوي، وغير ذلك مما يتعلق بالحالة النفسية للمدعو، تجعل من دراسة مراعاة الحالة النفسية له من أهم الدراسات التي تحتاج إلى بحث وتنقيب؛ والعلاقة بين علم النفس وعلم الدعوة متقاطعة من حيث هدف فهم السلوك البشري، ومن حيث تزكية النفس وتربيتها، ولا فرق بين الروح والنفس عند جمهور العلماء، والقرآن يطلق اللفظين على بعضهما في أكثر من موضع فيه، وشخصية الإنسان عبارة عن نظام متكامل من السمات الجسمية والنفسية الثابتة نسبيا وهي التي تميز الفرد عن غيره.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


 
1-  'abjadiaat albahth fi aleulum alshareiati, du. farid al'ansari, manshurat alfirqan, matbaeat alnajah aljadidati, aldaar albayda', 1417h / 1997m.
2-  'iihya' eulum aldiyn , 'abu hamid alghazaliu, dar almaerifati, bayrut, ta1, 1422h.
3-  al'adab almufaradi, 'abu eabd allah muhamad bin 'iismaeil albukhariu aljaefi, almatbaeat alsalafiat wamaktabatuhu, alqahirati, ta2
4-  'usul eilm alnafsi, du. 'ahmad eizat rajiha, dar almaearifi, masr, ta1, 1984m
5-  tuhifat al'ahwadhii bisharh jamie altirmidhi, 'abu aleula muhamad almubarikifuri, dar alkutub aleilmiati, bayrut, ta2, 1422h
6-  taezim qadr alsalati, muhamad bin nasr almaruzi, tahqiqu: da. eabdalrahman eabdialjabar, maktabat aldaari, almadinat almunawarati, ta1, 1406h.
7-  tafsir alquran aleazimi, abn kathirin, dar tiibat lilnashri, alriyad, ta2, 1420h.
8-  tafsil alnash'atayn watahsil alsaeadatayni, alraaghib al'asfahani, dar maktabat alhayati, bayrut, ta1, 1983m.
9-  aljamie li'ahkam alqurani, alqurtubiu, dar alkutub almisriatu, alqahirati, ta2, 1384h10-  aldharieat 'iilaa makarim alsharieati, alraaghib al'asfahani, dar alsalami, alqahirati, ta1, 1428h .11-  alruwh eind 'ahl alsunat waljamaeati", di. eali bin saeid aleubaydii, aldarar alsuniati, ta1, alzahran, 1433h.12-  alruwha, abn alqiami, dar eata'at aleilmi, alrayad, ta3, 1440hi.13-  silsilat al'ahadith alsahihat washay' min fiqhiha wafawayidiha, 'abu eabd alrahman muhamad nasir aldiyn bin alhaji nuh bin najati al'albani, maktabat almaearif lilnashr waltawziei, alriyad , ta1, 1434h14-  salsilat al'ahadith aldaeifat walmawdue wa'atharuha alsayi' fi al'umati, 'abu eabd alrahman muhamad nasir aldiyn bin alhaj nuh bin najati al'albani, maktabat almaearif lilnashr waltawziei, alrayad, ta1, 1431h.15-  sinan 'abi dawud , 'abu dawud sulayman bin al'asheath bin 'iishaq bin bashir bin shidaad bin eamrw al'asadii alsajistani, almaktabat aleasriat , tu116-  sunan altirmidhiu , muhamad bin eisaa bin surat bin musaa bin aldahaki, altirmidhi, 'abu eisaa, sharikat maktabat wamatbaeat albabi alhalabii ,misr , ta217-  sunan alnasayiyu, 'abu eabd alrahman 'ahmad bin shueayb alnisayyu, almaktabat altijariat alkubraa, ta1, alqahirati, 1983h,18-  sir 'aelam alnubala'i, shams aldiyn aldhahabi, muasasat alrisalati, bayrut, ta3, 1405h.19-  sikulujia alshakhsiati, thayir 'ahmad ghubari wakhalid 'abu shaeayrata, maktabat almujtamae alearabii lilnashr waltawziei, ta1, 2010m.20-  sikulujiat alnumui waliartiqa'i, eabdalfataah duidar, dar alnahdat alearabiat liltibaeati, alqahirati, ta1, 1993m.21-  sahih albukhari, 'abu eabd allh muhamad bin 'iismaeil albukhariu aljuefi, dar abn kathir, dimashqa, ta5, 1414h22-  sahih muslim , 'abu alhusayn muslim bin alhajaaj bin muslim alqushayri alniysaburi, dar altibaeat aleamirati, turkia, ta1, 1417h23-  sid alkhatiri, 'abu alfaraj bin aljuzi, dar alqalami, dimashqa, ta1, 1425h .24-  altabaqat alkubraa, muhamad bin saed , dar alkutub aleilmiati, bayrut, ta1, 1410h25-  edat alsaabrina, abn alqiami, dar eata'at aleilmi, alrayad, ta4, 1440h.26-  eilam alnafs wasalath bialdaewat walthaqafat al'iislamiat - majalat maealim aldaewat al'iislamiat almahkamatu, aleadad 15, jamadaa alakhirat 1443h.27-  ealam nafs aldaewati, 'a.d. muhamad zayn alhadi, aldaar almisriat allubnaniatu, bidun bayanati.28-  fath albari sharh sahih albukharii , abn hajar alhaythami, dar almaerifati, bayrut, ta1, 1379hi.29-  mabadi 'asasiat fi alfuruq alfardiat walqias alnafsi, eimad 'ahmad hasan, maktabat al'iinjilu almisriatu, alqahirati, ta1.30-  majmue alfatawaa, abn taymiati, majmae almalik fahd litibaeat almushaf alsharifi, almadinat , 1425h .31-  mahasin altaawila, muhamad jamal aldiyn alqasimi, dar alkutub aleilmiati, bayrut, ta1, 1418h .32-  muhadadat alshakhsiat min manzur eilm alnafs wal'iislam dirasat tasiliatan, 'asma' bani yunus, muhamad yahi alnamarati, bahath muqadam limajalat aljamieat al'iislamiat lildirasat altarbawiat walnafsiati, almujalad 29, aleadad 6, aljamieat al'iislamiat bighazati.33-  muhadadat alshakhsiat min manzur eilm alnafs wal'iislam dirasat tasiliatan, du. 'asma' bani yunis w du. muhamad alnamarati, majalat aljamieat al'iislamiat lildirasat altarbawiat walnafsiati, bahath muhkam fi jamieat alyrmuk- al'urduni- qism aldirasat al'iislamiat bikuliyat alsharieati, nushir fi 2021m.34-  mdarij alsaalikin, abn alqiam aljawziatu, dar eata'at aleilmi, alrayadi,ta2, 1442h35-  alimustadrak ealaa alsahihayni, 'abu eabd allah muhamad bin eabd allah alhakim alnaysaburi, dar alkutub aleilmiati, bayrut, ta136-  musnid al'iimam 'ahmad bin hanbal , 'ahmad bin hanbal , dar alhadith , alqahirat , ta137-  minhaj alsunat alnabawiat , abn taymiata, tahqiqi: muhamad rashad salimi, jamieat al'iimam muhamad bin saeudin, alrayad, ta1, 1406h38-  almuata'a, malik bin 'anas bin malik bin eamir al'asbahii almadani, muasasat zayid bin sultan lil'aemal alkhayriati, 'abu zabi, ta1 almarajie alalikturunia1- https://www.medicalnewstoday.com/articles/introvert-definition2- https://www.aspdkw.com a3- https://www.youtube.com/watch?v=HkcZqyep1KY4- Interesting Facts About Introverts"" ، https://psych2go.net/10-interesting-facts-introverts