المصادر والمراجع
المصادر:
القرآن الكريم.
- صحيح مسلم، للإمام أبي الحسن مسلم بن الحجّاج بن مسلم القشيري النيسابوري، تحقيق محمد فؤاد عبد الباقي، الطبعة الأولى، دار ابن رجب، مصر، 2002م.
- رواية فتاة الجزيرة، داود سليمان العبيدي، الجزء الأوّل، دار رواية، لندن.
- رواية فتاة الجزيرة، داود سليمان العبيدي، الجزء الثاني، دار رواية، لندن.
- رواية فتاة الجزيرة، داود سليمان العبيدي، الجزء الثالث، دار رواية، لندن.
- رواية فتاة الجزيرة، داود سليمان العبيدي، الجزء الرابع، دار رواية، لندن.
المراجع:
- استعادة المكان.. دراسة في آليات السرد والتأويل السفينة لجبرا إبراهيم جبرا نموذجاً، حسانين محمد مصطفى، دائرة الثقافة والإعلام، الشارقة، 2004م.
- بناء الرواية دراسة مقارنة في ثلاثية نجيب محفوظ، سيزا قاسم، هيئة الكتاب، القاهرة، 2004م.
- بنية الخطاب الروائي دراسة في روايات نجيب الكيلاني، الشريف حبيلة، عالم الكتب الحديث، إربد، الأردن، الطبعة الأولى، 2010م.
- بنية الشكل الروائي (الفضاء-الزمن-الشخصية)، حسن بحراوي، المركز الثقافي العربي، الدار البيضاء، المغرب، الطبعة الثانية، 2009م.
- بنية النصّ السردي من منظور النقد الأدبي، حميد لحميداني، المركز الثقافي العربي، الدار البيضاء، المغرب، الطبعة الرابعة، 2015م.
- تاج العروس من جوهر القاموس، لمحبّ الدين مرتضى الزبيدي، تحقيق علي شيري، المجلّد الثامن عشر، دار الفكر، بيروت، الطبعة الأولى، 1414ه.
- تجليات المكان في رواية (أشباح المدينة المقتولة) لبشير مفتي، كريمة سمار، رسالة مقدمة لنيل شهادة الماجستير، جامعة العربي بن مهيدي، أم البواقي، الجزائر، 2014م.
- التداخل السردي بين الواقعي والمتخيّل في رواية (هنا القاهرة) لإبراهيم عبد المجيد، أحمد محمد فؤاد مصطفى، مجلّة بحوث كليّة الآداب، جامعة عين شمس، 2018م.
- التشكيل المكاني في رواية رجال في الشمس، روضة علي الحمادي، حوليات الآداب واللغات، المجلّد التاسع، العدد الأوّل، مارس 2020م، جامعة محمد بوضياف، المسيلة، الجزائر.
- جماليات المكان الفني (مقاربة نظرية)، حسين حسون، مجلة الدراسات، جامعة طاهري محمد بشار، الجزائر، 2016م.
- جماليات المكان في ثلاثيّة حنا مينا، مهدي عبيدي، الهيئة العامة السورية للكتاب، دمشق، الطبعة الأولى، 2011م.
- جماليات المكان، غاستون باشلار، ترجمة غالب هلسا، المؤسسة الجامعية للدراسات والنشر والتوزيع، بيروت، الطبعة الخامسة، 2000م.
- الرواية والمكان، ياسين النصير، دار نينوى، دمشق، سورية، الطبعة الثانية، 2010م.
- الشائعات وطرق مواجهتها، محمد منير حجاب، دار الفجر، القاهرة، مصر، 2006م - 2007م.
- شعرية الفضاء المتخيّل والهويّة في الرواية العربيّة، حسن نجمي، المركز الثقافي العربي، الدار البيضاء، المغرب، الطبعة الأولى، 2000م.
- العلاقات الإعلامية والإعلانية، أشواق عباس، الجامعة الافتراضية السورية، سوريا، 2020م.
- الفضاء الروائي: المصطلح والعلاقات، وردة معلّم، مجلّة الآداب، العدد14، 8 ماي 1945م، جامعة قالمة.
- فضاء المكان في رواية المكلا للروائي صالح سعيد باعامر، ماهر سعيد عوض بن دهري، مجلة الريان للعلوم الإنسانية والتطبيقية، المجلد الأول، العدد الأول، عام2018م.
- الفضاء المكاني في رواية القرمية لسميحة خريس، عمر الخطيب وموفق بغدادي، مجلة المشكاة للعلوم الإنسانية والاجتماعية، المجلد الثامن، العدد الأول، نيسان 2021م، جامعة العلوم الإسلامية العالمية، عمان، الأردن.
- في نظرية الرواية (بحث في تقنيات السرد)، عبد الملك مرتاض، عالم المعرفة، الكويت، الطبعة الأولى، 1998م.
- قال الراوي.. البنيات الحكائيّة في السيرة الشعبيّة، سعيد يقطين، المركز الثقافي العربي، الدار البيضاء، المغرب، الطبعة الأولى، 1997م.
- قضايا المكان الروائي، صلاح صالح، فواصل، اللاذقيّة، سوريا، الطبعة الأولى، 2019م.
- كتاب التعريفات، علي بن محمد الجرجاني، تحقيق إبراهيم الابياري، دار الكتاب العربي، بيروت، الطبعة الثانية، 1413ه.
- الكليات: معجم في المصطلحات والفروق اللغويّة، أبو البقاء أيوب بن موسى الكفوي، تحقيق عدنان درويش ومحمد المصري، مؤسسة الرسالة، بيروت، الطبعة الثانية، 1413ه.
- لسان العرب، جمال الدين محمد بن مكرم ابن منظور، المجلّد الثالث عشر، دار صادر، بيروت، الطبعة الأولى، 1410ه.
- المعجم الفلسفي، مراد وهبة، دار قباء الحديثة، القاهرة، الطبعة الخامسة، 2007م.
- المكان في الرواية (بحث في قصصيّة المكان)، الميلود حاجي، دار زينب، نابل، تونس، الطبعة الأولى، 2020م.
- المكان في الرواية البحرينية دراسة في ثلاث روايات (الجدوة، حصار، أغنية الماء والنار)، فهد حسين، دار فراديس، البحرين، البعة الأولى، 2003م.
- المكان في الرواية العربية الصورة والدلالة، عبد الصمد الزايد، دار محمد علي، صفاقس، تونس، الطبعة الأولى، 2003م، ص10.
- المكان في القصّة القصيرة الجزائريّة الثوريّة.. دراسة بنيوية لنفوس ثائرة لعبد الله ركيبي، دار الأمل، تيزي وزو، الجزائر، الطبعة الأولى، 2009م.
- المكان في رواية تحسين كرمياني، قصي جاسم أحمد الجبوري، رسالة مقدمة لنيل درجة الماجستير، جامعة آل البيت، 2015م -2016م.
- المكان في رواية صبارو لشاكر الميّاح، علي بن حليبد شرشاب ونعيم عموري، مجلة لارك للفلسفة واللسانيات والعلوم الاجتماعية، المجلد الثاني، العدد الواحد والأربعين، جامعة شهيد تشمران، الأهواز، إيران، عام 2021م.
- المكان واللامكان، إدوارد رلف، ترجمة منصور البابور، الهيئة الوطنية للبحث العلمي، طرابلس، ليبيا، الطبعة الأولى، 2008 م.
References :
almasadiri:
alquran alkarim.
- sahih muslamun, lil'iimam 'abi alhasan muslim bin alhjjaj bin muslim alqushayri alnaysaburi, tahqiq muhamad fuaad eabd albaqi, altabeat al'uwlaa, dar aibn rajaba, masr, 2002m.
- riwayat fatat aljazirat, dawud sulayman aleubaydii, aljuz' alawwl, dar riwayati, landan.
- riwayat fatat aljazirat, dawud sulayman aleubaydii, aljuz' althaani, dar riwayati, landan.
- riwayat fatat aljazirat, dawud sulayman aleubaydii, aljuz' althaalithu, dar riwayati, landan.
- riwayat fatat aljazirat, dawud sulayman aleubaydii, aljuz' alraabieu, dar riwayati, landan.
almarajie:
- aistieadat almakani.. dirasat fi aliat alsard waltaawil alsafinat lijabra 'iibrahim jabra nmwdhjaan, hasanayn muhamad mustafaa, dayirat althaqafat wal'iielami, alshaariqati, 2004m.
- bina' alriwayat dirasat muqaranatan fi thulathiat najib mahfuz, siza qasama, hayyat alkitabi, alqahirati, 2004m.
- binyat alkhitab alriwayiyi dirasat fi riwayat najib alkilani, alsharif habilat, ealim alkutub alhadithi, 'iiribid, al'urdunu, altabeat al'uwlaa, 2010m.
- binyat alshakl alriwayiyi (alfada'u-alzamn-alshakhsiatu), hasan bahrawi, almarkaz althaqafii alearabii, aldaar albayda'i, almaghribi, altabeat althaaniatu, 2009m.
- binyat alns alsardii min manzur alnaqd al'adbi, hamayd lihmaydany, almarkaz althaqafiu alearabii, aldaar albayda'i, almaghribi, altabeat alraabieatu, 2015m.
- taj alearus min jawhar alqamusa, lmhb aldiyn murtadaa alzubaydi, tahqiq eali shiri, almjlld althaamin eashra, dar alfikri, bayrut, altabeat al'uwlaa, 1414h.
- tajaliyat almakan fi riwaya ('ashbah almadinat almaqtulati) libashir mufti, karimat smar, risalat muqadimat linayl shahadat almajistir, jamieat alearabii bin mahidi, 'am albawaqi, aljazayar, 2014m.
- altadakhul alsardiu bayn alwaqieii walmtkhyl fi riwaya (huna alqahira) li'iibrahim eabd almajid, 'ahmad muhamad fuad mustafaa, mjllt buhuth klyt aladab, jamieat eayn shams, 2018m.
- altashkil almakaniu fi riwayat rijal fi alshamsi, rawdat eali alhamaadi, hawliaat aladab wallughati, almjlld altaasie, aleadad alawwl, maris 2020m, jamieat muhamad biwdyafi, almasilati, aljazayir.
- jamaliaat almakan alfaniyi (muqaribat nazariati), husayn hasuwn, majalat aldirasati, jamieat tahiri muhamad bishar, aljazayir, 2016m.
- jamaliaat almakan fi thlathyt hanaa mina, mahdi eubaydi, alhayyat aleamat alsuwriat lilkitabi, dimashqa, altabeat al'uwlaa, 2011m.
- jamaliaat almakani, ghastun bashlar, tarjamat ghalib hilsa, almuasasat aljamieiat lildirasat walnashr waltawziei, bayrut, altabeat alkhamisati, 2000m.
- alriwayat walmakani, yasin alnusayra, dar ninawaa, dimashqa, suriatun, altabeat althaaniatu, 2010m.
- alshaayieat waturuq muajahataha, muhamad munir hajab, dar alfijar, alqahirata, masr, 2006m - 2007m.
- shieriat alfada' almtkhyl walhwyt fi alriwayat alerbyt, hasan najmay, almarkaz althaqafii alearabii, aldaar albayda'i, almaghrbi, altabeat al'uwlaa, 2000m.
- alealaqat al'iielamiat wal'iielaniatu, 'ashwaq eabaas, aljamieat aliaiftiradiat alsuwriata, surya, 2020m.
- alfada' alriwayiy: almustalah walealaqati, wardat mellm, mjllt aladabi, aleudadi14, 8 may 1945m, jamieat qalimatun.
- fada' almakan fi riwayat almukalaa lilriwayiyi salih saeid baeamar, mahir saeid eawad bin dahri, majalat alrayaan lileulum al'iinsaniat waltatbiqiati, almujalad al'awala, aleadad al'awwl, eam2018m.
- alfada' almakaniu fi riwayat alqaramiat lisamihat khiris, eumar alkhatib wamuafaq baghdadi, majalat almushkaat lileulum al'iinsaniat walaijtimaeiati, almujalad althaaminu, aleadad al'uwwla, nisan 2021m, jamieat aleulum al'iislamiat alealamiati, eaman, al'urdunn.
- fi nazariat alriwaya (bhath fi tiqniaat alsarda), eabd almalik murtadi, ealam almaerifati, alkuayt, altabeat al'uwlaa, 1998m.
- qal alraawy.. albinyat alhkayyt fi alsiyrat alshebyt, saeid yuqtin, almarkaz althaqafiu alearabii, aldaar albayda'i, almaghribi, altabeat al'uwlaa, 1997m.
- qadaya almakan alriwayiy, salah salih, fawasila, alladhqyt, suria, altabeat al'uwlaa, 2019m.
- kitab altaerifati, eali bin muhamad aljirjani, tahqiq 'iibrahim alabyari, dar alkitaab alearabii, bayrut, altabeat althaaniatu, 1413h.
- alkilyati: muejam fi almustalahat walfuruq allghwyt, 'abu albaqa' 'ayuwb bin musaa alkafawi, tahqiq eadnan darwish wamuhamad almisri, muasasat alrisalati, bayrut, altabeat althaaniatu, 1413h.
- lisan alearabi, jamal aldiyn muhamad bin makram aibn manzurin, almjlld althaalith eashra, dar sadir, bayrut, altabeat al'uwlaa, 1410h.
- almuejam alfalsafi, murad wahibata, dar qaba' alhadithati, alqahirati, altabeat alkhamisati, 2007m.
- almakan fi alriwaya (bhath fi qssyt almakani), almilud haji, dar zinba, nabli, tunis, altabeat al'uwlaa, 2020m.
- almakan fi alriwayat albahrayniat dirasat fi thalath riwayat (aljadwati, hisarun, 'ughniat alma' walnaari), fahd husayn, dar fradis, albahrin, albaeat al'uwlaa, 2003m.
- almakan fi alriwayat alearabiat alsuwrat waldalalatu, eabd alsamad alzaayidi, dar muhamad ealay, safaqis, tunis, altabeat al'uwlaa, 2003ma, sa10.
- almakan fi alqsst alqasirat aljzayryt althwry.. dirasat binyawiat linufus thayirat lieabd allah rakibi, dar al'amli, tizi wazaw, aljazayar, altabeat al'uwlaa, 2009m.
- almakan fi riwayat tahsin karimiani, qisay jasim 'ahmad aljaburi, risalat muqadimat linil darajat almajistir, jamieat al albit, 2015m -2016m.
- almakan fi riwayat sabaru lishakir almyah, eali bin halibd shirshab wanaeim eamuri, majalat lark lilfalsafat wallisaniaat waleulum alaijtimaeiati, almujalad althaani, aleadad alwahid wal'arbaeina, jamieat shahid tishmarani, al'ahwazi, 'iiran, eam 2021m.
- almakan wallaamakan, 'iidward ralaf, tarjamat mansur albabur, alhayyat alwataniat lilbahth alealmii, tarabuls, libya, altabeat al'uwlaa، 2008