الأحاديث الواردة في نكاح التحليل دراسة حديثية موضوعية

المؤلف

الأحاديث الواردة في نكاح التحليل دراسة حديثية موضوعية

المستخلص

فقد عُني الإسلام بالأسرة، فشَرع النكاح، وحَرّم السفاح، ونَهى عن أمورٍ قد تحصل في النكاح لما يترتب عليها من أضرار ومفاسد، سواءً على الزوج، أو الزوجة، أو الأبناء، أو الأسرة، أو المجتمع بشكل عام؛ ولذا اخترت عنوان بحثي: "نكاح التحليل" دراسة حديثية موضوعية.     
إبراز دور السنة المطهرة في الاهتمام بتأسيس الأسرة تأسيسًا سليمًا، يضمن ،بإذن الله، إنتاج جيل صالح، وإظهار دور الشريعة في حفظ حقوق الزوجين خصوصًا المرأة. وكون الدراسة حديثية، مما يضيف مزيدًا من الاعتناء بالنصوص النبوية. أهداف الموضوع: جمع الأحاديث الواردة في نكاح التحليل. وتخريج الأحاديث من المصادر الأصلية، ودراسة أسانيدها، والحكم عليها وفق منهج المحدثين وأقوال أئمة الحديث النقاد. ودراسة الأحاديث دراسة موضوعية.
ضابط البحث: جمع أحاديث نكاح التحليل الواردة عن النبي r.
خطة البحث: المقدمة:  والتمهيد: ويشتمل على: تعريف النكاح لغة وشرعًا، وحكم النكاح، والحكمة منه، وأركانه، وشروطه. المبحث الأول: الأحاديث الواردة في نكاح التحليل.
المبحث الثاني: الدراسة الموضوعية. الخاتمة: وفيها أهم النتائج، والتوصيات. الفهارس: (فهرس المصادر والمرجع، فهرس الموضوعات).

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


  1.  

    المراجع والمصادر

    1. الاختيار لتعليل المختار: لعبد الله بن محمود الموصلي البلدحي، مجد الدين أبو الفضل الحنفي، عليها تعليقات: الشيخ محمود أبو دقيقة، الناشر: مطبعة الحلبي – القاهرة، تاريخ النشر: 1356ç - 1937م.
    2. إرشاد القاصي والداني إلى تراجم شيوخ الطبراني: لأبي الطيب نايف بن صلاح بن علي المنصوري، الناشر: دار الكيان - الرياض، مكتبة ابن تيمية – الإمارات.
    3. أسنى المطالب في شرح روض الطالب: لزكريا بن محمد بن زكريا الأنصاري، زين الدين أبو يحيى السنيكي، الناشر: دار الكتاب الإسلامي.
    4. إعلام الموقعين عن رب العالمين: لابن قيم الجوزية، ت: محمد عبد السلام إبراهيم، الناشر: دار الكتب العلمية – ييروت، ط: الأولى، 1411ç.
    5. إغاثة اللهفان من مصايد الشيطان: لابن قيم الجوزية، ت: محمد حامد الفقي، الناشر: مكتبة المعارف، الرياض.
    6. إكمال تهذيب الكمال في أسماء الرجال: لمغلطاي، ت: أبو عبد الرحمن عادل بن محمد - أبو محمد أسامة بن إبراهيم، الناشر: الفاروق الحديثة للطباعة والنشر، ط: الأولى، 1422ç‍‍ - 2001م.
    7. الأنساب: للسمعاني، ت: عبد الرحمن بن يحيى المعلمي اليماني وغيره، الناشر: مجلس دائرة المعارف العثمانية، حيدر آباد، ط: الأولى، 1382ç - 1962م.
    8. بداية المجتهد ونهاية المقتصد: لأبي الوليد القرطبي، الناشر: دار الحديث – القاهرة، تاريخ النشر: 1425ç - 2004م.
    9. بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع: لأبي بكر بن مسعود بن أحمد الكاساني الحنفي، الناشر: دار الكتب العلمية، ط: الثانية، 1406ç - 1986م.
    10. البدر المنير في تخريج الأحاديث والأثار الواقعة في الشرح الكبير: لابن الملقن، ت: مصطفى أبو الغيط وعبد الله بن سليمان وياسر بن كمال، الناشر: دار الهجرة للنشر والتوزيع – الرياض، ط: الاولى، 1425ç-2004م.
    11. البناية شرح الهداية: لبدر الدين العينى، الناشر: دار الكتب العلمية - بيروت، لبنان، ط: الأولى، 1420ç - 2000م.
    12. تاج العروس من جواهر القاموس: للزَّبيدي، ت: مجموعة من المحققين، الناشر: دار الهداية.
    13. تاريخ ابن معين-رواية ابن محرز، ت: محمد كامل القصار، الناشر: مجمع اللغة العربية – دمشق، ط: الأولى، 1405ç، 1985م.
    14. تاريخ أسماء الثقات: لابن شاهين، ت: صبحي السامرائي، الناشر: الدار السلفية – الكويت، ط: الأولى، 1404 – 1984.
    15. تاريخ الإسلام وَوَفيات المشاهير وَالأعلام: للذهبي، ت: د. بشار عوّاد معروف، الناشر: دار الغرب الإسلامي، ط: الأولى، 2003م.
    16. التاريخ الكبير: للبخاري، ط: دائرة المعارف العثمانية، حيدر آباد – الدكن، طبع تحت مراقبة: محمد عبد المعيد خان.
    17. تذكرة الحفاظ: للذهبي، الناشر: دار الكتب العلمية بيروت-لبنان، ط: الأولى، 1419ç- 1998م.
    18. تعريف اهل التقديس بمراتب الموصوفين بالتدليس: لابن حجر العسقلاني، ت: د. عاصم بن عبد الله القريوتي، الناشر: مكتبة المنار – عمان، ط: الأولى، 1403 – 1983.
    19. تقريب التهذيب: لابن حجر، ت: محمد عوامة، الناشر: دار الرشيد – سوريا، ط: الأولى، 1406 – 1986.
    20. تكملة المعاجم العربية: المؤلف: رينهارت بيتر آن دُوزِي، نقله إلى العربية وعلق عليه: محمَّد سَليم النعَيمي،  وجمال الخياط، الناشر: وزارة الثقافة والإعلام، الجمهورية العراقية، ط: الأولى، من 1979 - 2000م.
    21. تهذيب التهذيب: لابن حجر العسقلاني، الناشر: مطبعة دائرة المعارف النظامية، الهند، ط: الطبعة الأولى، 1326ه.ـ
    22. تهذيب الكمال في أسماء الرجال: للمزي، ت: د. بشار عواد معروف، الناشر: مؤسسة الرسالة – بيروت، ط: الأولى، 1400 – 1980.
    23. الثقات: لابن حبان، ط: وزارة المعارف للحكومة العالية الهندية، تحت مراقبة: الدكتور محمد عبد المعيد خان مدير دائرة المعارف العثمانية، الناشر: دائرة المعارف العثمانية بحيدر آباد الدكن الهند، ط: الأولى، 1393 ه‍ = 1973.
    24. الثقات: للعجلي، ت: عبد العليم عبد العظيم البستوي، الناشر: مكتبة الدار - المدينة المنورة، ط: الأولى، 1405 – 1985.
    25. جامع الترمذي: لأبي عيسى الترمذي، ت: أحمد محمد شاكر، ومحمد فؤاد عبد الباقي، وإبراهيم عطوة عوض، الناشر: شركة مكتبة ومطبعة مصطفى البابي الحلبي – مصر، ط: الثانية، 1395ç - 1975م.
    26. الجرح والتعديل: لابن أبي حاتم، الناشر: طبعة مجلس دائرة المعارف العثمانية - بحيدر آباد الدكن – الهند، دار إحياء التراث العربي – بيروت، ط: الأولى، 1271ç 1952م.
    27. حاشية الصاوي على الشرح الصغير: للصاوي المالكي، الناشر: دار المعارف.
    28. الداء والدواء: لابن القيم، ت: مُحَمَّد أجمل الإصْلاَحي، الناشر: مجمع الفقه الإسلامي بجدة، ط دار عالم الفوائد بجدة، ط: الأولى، 1429.
    29. الدراية في تخريج أحاديث الهداية: لابن حجر العسقلاني، ت: السيد عبد الله هاشم اليماني المدني، الناشر : دار المعرفة – بيروت.
    30. درر الحكام شرح غرر الأحكام: لمحمد بن فرامرز بن علي الشهير بملا - أو منلا أو المولى – خسرو، الناشر: دار إحياء الكتب العربية.
    31. الروض المربع شرح زاد المستقنع: للبهوتى الحنبلى، خرج أحاديثه: عبد القدوس محمد نذير، الناشر: دار المؤيد - مؤسسة الرسالة.
    32. روضة الطالبين وعمدة المفتين: للنووي، ت: زهير الشاويش، الناشر: المكتب الإسلامي، بيروت- دمشق- عمان، ط: الثالثة، 1412ç / 1991م.
    33. سنن ابن ماجه: لابن ماجه القزويني، ت: محمد فؤاد عبد الباقي، الناشر: دار إحياء الكتب العربية - فيصل عيسى البابي الحلبي.
    34. سنن أبي داود: لأبي داود السجستاني، ت: محمد محيي الدين عبد الحميد، الناشر: المكتبة العصرية، صيدا – بيروت.
    35. سنن الدارقطني: لأبي الحسن الدارقطني، ت: شعيب الارنؤوط، حسن عبد المنعم شلبي، عبد اللطيف حرز الله، أحمد برهوم، الناشر: مؤسسة الرسالة، بيروت – لبنان، ط: الأولى، 1424ç - 2004م.
    36. سنن الدارمي: لعبد الله بن عبد الرحمن الدارمي، ت: حسين سليم أسد الداراني، الناشر: دار المغني للنشر والتوزيع، المملكة العربية السعودية، ط: الأولى، 1412ç - 2000م.
    37. السنن الصغير: للبيهقي، ت: عبد المعطي أمين قلعجي، دار النشر: جامعة الدراسات الإسلامية، كراتشي ـ باكستان، ط: الأولى، 1410ç - 1989م.
    38. السنن الكبرى: للبيهقي، ت: محمد عبد القادر عطا، الناشر: دار الكتب العلمية، بيروت – لبنان، ط: الثالثة، 1424ç - 2003م.
    39. سنن النسائي الكبرى، ت: حسن عبد المنعم شلبي، الناشر: مؤسسة الرسالة – بيروت، ط: الأولى، 1421ç - 2001م.
    40. سنن النسائي- المجتبى من السنن، ت: عبد الفتاح أبو غدة، الناشر: مكتب المطبوعات الإسلامية – حلب، ط: الثانية، 1406 – 1986.
    41. سنن سعيد بن منصور: لسعيد بن منصور الخراساني الجوزجاني، ت: حبيب الرحمن الأعظمي، الناشر: الدار السلفية – الهند، ط: الأولى، 1403ç -1982م.
    42. سؤالات أبي داود للإمام أحمد بن حنبل في جرح الرواة وتعديلهم، ت: د. زياد محمد منصور، الناشر: مكتبة العلوم والحكم - المدينة المنورة، ط: الأولى، 1414.
    43. سؤالات السجزي للحاكم، ت: موفق بن عبد الله بن عبد القادر، دار النشر: دار الغرب الإسلامي – بيروت، ط: الأولى، 1408ç، 1988م.
    44. سؤالات حمزة السهمي للدارقطني، ت: موفق بن عبد الله بن عبد القادر، الناشر: مكتبة المعارف – الرياض، ط: الأولى، 1404 – 1984.
    45. سير أعلام النبلاء: للذهبي، ت: مجموعة من المحققين بإشراف الشيخ شعيب الأرناؤوط، الناشر: مؤسسة الرسالة، ط: الثالثة، 1405ç / 1985م.
    46. شرح أبي داود: لبدر الدين العيني، ت: أبو المنذر خالد بن إبراهيم المصري، الناشر: مكتبة الرشد – الرياض، ط: الأولى، 1420ç -1999م.
    47. الشرح الممتع على زاد المستقنع: لمحمد بن صالح العثيمين، دار النشر: دار ابن الجوزي، ط: الأولى، 1422 - 1428ç.
    48. شرح صحيح البخاري لابن بطال، ت: أبو تميم ياسر بن إبراهيم، دار النشر: مكتبة الرشد - السعودية، الرياض، ط: الثانية، 1423ç - 2003م.
    49. شرح علل الترمذي: لابن رجب، ت: د. همام عبد الرحيم سعيد، الناشر: مكتبة المنار - الزرقاء – الأردن، ط: الأولى، 1407ç - 1987م.
    50. شرح مشكل الآثار: أبي جعفر أحمد بن محمد الأزدي الحجري المصري المعروف بالطحاوي، ت: شعيب الأرنؤوط، الناشر: مؤسسة الرسالة، ط: الأولى - 1415ç، 1994م.
    51. شرح معاني الآثار: أبي جعفر أحمد بن محمد الأزدي الحجري المصري المعروف بالطحاوي، ت: محمد زهري النجار - محمد سيد جاد الحق، الناشر: عالم الكتب، ط: الأولى - 1414ç، 1994م.
    52. الشعر والشعراء: لابن قتيبة، الناشر: دار الحديث، القاهرة، عام النشر: 1423ç.
    53. صحيح ابن حبان بترتيب ابن بلبان، ت: شعيب الأرنؤوط، الناشر: مؤسسة الرسالة – بيروت، ط: الثانية، 1414 – 1993.
    54. صحيح البخاري، ت: محمد زهير بن ناصر الناصر، الناشر: دار طوق النجاة (مصورة عن السلطانية بإضافة ترقيم ترقيم محمد فؤاد عبد الباقي)، ط: الأولى، 1422ç.
    55. صحيح مسلم، ت: محمد فؤاد عبد الباقي، الناشر: دار إحياء التراث العربي – بيروت.
    56. الضعفاء والمتروكون: للدارقطني، ت: د. عبد الرحيم محمد القشقري، الناشر: مجلة الجامعة الإسلامية بالمدينة المنورة.
    57. الضعفاء والمتروكون: للنسائي، ت: محمود إبراهيم زايد، الناشر: دار الوعي – حلب، ط: الأولى، 1396ç.
    58. طبقات الفقهاء الشافعية: لابن الصلاح، ت: محيي الدين علي نجيب، الناشر: دار البشائر الإسلامية – بيروت، ط: الأولى، 1992م.
    59. الطبقات الكبرى: لابن سعد، ت: محمد عبد القادر عطا، الناشر: دار الكتب العلمية – بيروت، ط: الأولى، 1410ç - 1990م.
    60. العلل الصغير: للترمذي، ت: أحمد محمد شاكر وآخرون، الناشر: دار إحياء التراث العربي – بيروت.
    61. العلل الكبير: للترمذي، ت: صبحي السامرائي، أبو المعاطي النوري، محمود خليل الصعيدي، الناشر: عالم الكتب، مكتبة النهضة العربية – بيروت، ط: الأولى، 1409.
    62. العلل: لابن أبي حاتم، ت: فريق من الباحثين بإشراف وعناية د/ سعد بن عبد الله الحميد و د/ خالد بن عبد الرحمن الجريسي، الناشر: مطابع الحميضي، ط: الأولى، 1427ç - 2006م.
    63. عون المعبود شرح سنن أبي داود، ومعه حاشية ابن القيم: تهذيب سنن أبي داود وإيضاح علله ومشكلاته: للعظيم آبادي (المتوفى: 1329ç)، الناشر: دار الكتب العلمية – بيروت، ط: الثانية، 1415ç.
    64. الفتاوى الكبرى: لابن تيمية، الناشر: دار الكتب العلمية، ط: الأولى، 1408ç - 1987م.    
    65. فتح الباري شرح صحيح البخاري: لابن حجر العسقلاني، الناشر: دار المعرفة - بيروت، 1379، رقم كتبه وأبوابه وأحاديثه: محمد فؤاد عبد الباقي.
    66. فتح الباري شرح صحيح البخاري: لابن رجب، الناشر: مكتبة الغرباء الأثرية - المدينة النبوية، ط: الأولى، 1417ç - 1996م.
    67. الفقه المنهجي على مذهب الإمام الشافعي: اشترك في تأليف هذه السلسلة: الدكتور مُصطفى الخِنْ، الدكتور مُصطفى البُغا، علي الشّرْبجي، الناشر: دار القلم للطباعة والنشر والتوزيع، دمشق، ط: الرابعة، 1413ç - 1992م.
    68. الكاشف في معرفة من له رواية في الكتب الستة: للذهبي، ت: محمد عوامة أحمد محمد نمر الخطيب، الناشر: دار القبلة للثقافة الإسلامية - مؤسسة علوم القرآن، جدة، ط: الأولى، 1413ç - 1992م.
    69. الكامل في ضعفاء الرجال: لأبي أحمد بن عدي الجرجاني، ت: عادل أحمد عبد الموجود-علي محمد معوض، الناشر: الكتب العلمية - بيروت-لبنان، ط: الأولى، 1418ç1997م.
    70. كشاف القناع عن متن الإقناع: لمنصور بن يونس البهوتى الحنبلى، الناشر: دار الكتب العلمية.
    71. لسان العرب: لابن منظور، الناشر: دار صادر – بيروت، ط: الثالثة - 1414ç.
    72. لسان الميزان: لابن حجر العسقلاني، ت: عبد الفتاح أبو غدة، الناشر: دار البشائر الإسلامية، ط: الأولى، 2002م.
    73. المجروحين من المحدثين والضعفاء والمتروكين: لأبي حاتم ابن حبان البُستي، ت: محمود إبراهيم زايد، الناشر: دار الوعي – حلب، ط: الأولى، 1396ç.
    74. مجمل اللغة: لأحمد بن فارس القزويني الرازي، ت: زهير عبد المحسن سلطان، دار النشر: مؤسسة الرسالة – بيروت، ط: الثانية - 1406ç - 1986م.
    75. مجموع الفتاوى: لابن تيمية، ت: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم، الناشر: مجمع الملك فهد لطباعة المصحف الشريف، المدينة النبوية، عام النشر: 1416ç/1995م.
    76. المجموع شرح المهذب: لأبي زكريا محيي الدين يحيى بن شرف النووي، الناشر: دار الفكر.
    77. المحكم والمحيط الأعظم: لأبي الحسن علي بن إسماعيل بن سيده المرسي، ت: عبد الحميد هنداوي، الناشر: دار الكتب العلمية – بيروت، ط: الأولى، 1421ç - 2000م.
    78. المحلى بالآثار: لعلي بن أحمد ابن حزم الأندلسي القرطبي، الناشر: دار الفكر – بيروت.
    79. مختار الصحاح: لزين الدين أبي عبد الله محمد بن أبي بكر الرازي، ت: يوسف الشيخ محمد، الناشر: المكتبة العصرية - الدار النموذجية، بيروت – صيدا، ط: الخامسة، 1420ç / 1999م.
    80. المختصر الفقهي: لمحمد بن محمد ابن عرفة التونسي المالكي، ت: د. حافظ عبد الرحمن محمد خير، الناشر: مؤسسة خلف أحمد الخبتور للأعمال الخيرية، ط: الأولى، 1435ç - 2014م.
    81. المراسيل: لعبد الرحمن بن محمد التميمي، الحنظلي، الرازي ابن أبي حاتم، ت: شكر الله نعمة الله قوجاني، الناشر: مؤسسة الرسالة – بيروت، ط: الأولى، 1397.
    82. المستدرك على الصحيحين: لأبي عبد الله الحاكم، ت: مصطفى عبد القادر عطا، الناشر: دار الكتب العلمية – بيروت، ط: الأولى، 1411 – 1990.
    83. مسند ابن أبي شيبة: لأبي بكر بن أبي شيبة، عبد الله بن محمد العبسي، ت: عادل بن يوسف العزازي و أحمد بن فريد المزيدي، الناشر: دار الوطن – الرياض، ط: الأولى، 1997م.
    84. مسند ابن الجعد: لعلي بن الجَعْد الجَوْهَري البغدادي، ت: عامر أحمد حيدر، الناشر: مؤسسة نادر – بيروت، ط: الأولى، 1410 – 1990.
    85. مسند أبي داود الطيالسي: لأبي داود سليمان بن داود بن الجارود الطيالسي، ت: د محمد بن عبد المحسن التركي، الناشر: دار هجر – مصر، ط: الأولى، 1419ç - 1999م.
    86. مسند الإمام أحمد، ت: شعيب الأرنؤوط - عادل مرشد، وآخرون، إشراف: د عبد الله بن عبد المحسن التركي، الناشر: مؤسسة الرسالة، ط: الأولى، 1421ç - 2001م.
    87. مسند البزار المنشور باسم البحر الزخار: لأبي بكر أحمد بن عمرو العتكي المعروف بالبزار، ت: محفوظ الرحمن زين الله، الناشر: مكتبة العلوم والحكم - المدينة المنورة، ط: الأولى، (بدأت 1988م، وانتهت 2009م).
    88. مسند الروياني: لأبي بكر محمد بن هارون الرُّوياني، ت: أيمن علي أبو يماني، الناشر: مؤسسة قرطبة – القاهرة، ط: الأولى، 1416.
    89. مشاهير علماء الأمصار وأعلام فقهاء الأقطار: لمحمد بن حبان، أبو حاتم البُستي، ت: مرزوق على ابراهيم، الناشر: دار الوفاء للطباعة والنشر والتوزيع – المنصورة، ط: الأولى 1411ç - 1991م.
    90. المصباح المنير في غريب الشرح الكبير: لأحمد بن محمد بن علي الفيومي ثم الحموي، أبو العباس، الناشر: المكتبة العلمية – بيروت.
    91. مصنف ابن أبي شيبة: لأبي بكر بن أبي شيبة، عبد الله بن محمد العبسي، ت: كمال يوسف الحوت، الناشر: مكتبة الرشد – الرياض، ط: الأولى، 1409.
    92. مصنف عبد الرزاق: لأبي بكر عبد الرزاق بن همام الصنعاني، ت: حبيب الرحمن الأعظمي، الناشر: المجلس العلمي- الهند، ط: الثانية، 1403.
    93. المعجم الأوسط: لأبي القاسم الطبراني، ت: طارق بن عوض الله بن محمد، عبد المحسن بن إبراهيم الحسيني، الناشر: دار الحرمين – القاهرة.
    94. المعجم الصغير: لأبي القاسم الطبراني، ت: محمد شكور محمود الحاج أمرير، الناشر: المكتب الإسلامي، دار عمار - بيروت، عمان، ط: الأولى، 1405 – 1985.
    95. المعجم الكبير: لأبي القاسم الطبراني، ت: حمدي بن عبد المجيد السلفي، دار النشر: مكتبة ابن تيمية – القاهرة، ط: الثانية.
    96. معجم ديوان الأدب: لأبي إبراهيم إسحاق بن إبراهيم الفارابي، ت: د. أحمد مختار عمر، ط: مؤسسة دار الشعب للصحافة والطباعة والنشر، القاهرة، عام النشر: 1424ç - 2003م.
    97. معرفة السنن والآثار: لأبي بكر البيهقي، ت: عبد المعطي أمين قلعجي، الناشرون: جامعة الدراسات الإسلامية (كراتشي - باكستان)، دار قتيبة (دمشق -بيروت)، دار الوعي (حلب - دمشق)، دار الوفاء (المنصورة - القاهرة)، ط: الأولى، 1412ç - 1991م.
    98. مغني المحتاج إلى معرفة معاني ألفاظ المنهاج: لمحمد بن أحمد الخطيب الشربيني، الناشر: دار الكتب العلمية، ط: الأولى، 1415ç - 1994م.
    99. المغني في الضعفاء: للذهبي، ت: د. نور الدين عتر.
    100. المغني في ضبط أسماء الرجال ومعرفة كنى الرواة وألقابهم وأنسابهم: لمحمد طاهر بن علي الهندي، الناشر: دار الكتاب العربي، ط: 1402.
    101. المغني لابن قدامة: لموفق الدين عبد الله بن أحمد ابن قدامة الجماعيلي المقدسي ثم الدمشقي الحنبلي، الناشر: مكتبة القاهرة، تاريخ النشر: 1388ç - 1968م.
    102. مفاتيح العلوم: لمحمد بن أحمد الخوارزمي، ت: إبراهيم الأبياري، الناشر: دار الكتاب العربي، ط: الثانية.
    103. المقتنى في سرد الكنى: للذهبي، ت: محمد صالح عبد العزيز المراد، الناشر: المجلس العلمي بالجامعة الإسلامية، المدينة المنورة، ط: الأولى، 1408ç.
    104. الموسوعة الفقهية الكويتية: صادر عن: وزارة الأوقاف والشئون الإسلامية – الكويت، ط: (من 1404 - 1427ç).
    105. ميزان الاعتدال: للذهبي، ت: علي محمد البجاوي، الناشر: دار المعرفة للطباعة والنشر، بيروت – لبنان، ط: الأولى، 1382ç - 1963م.
    106. نصب الراية لأحاديث الهداية: لعبد الله بن يوسف بن محمد الزيلعي، ت: محمد عوامة، الناشر: مؤسسة الريان للطباعة والنشر - بيروت -لبنان/ دار القبلة للثقافة الإسلامية- جدة، ت: الأولى، 1418ç/1997م.
    107. النهاية في غريب الحديث والأثر: لأبي السعادات المبارك بن محمد بن محمد بن محمد الشيباني الجزري ابن الأثير، الناشر: المكتبة العلمية - بيروت، 1399ç - 1979م، ت: طاهر أحمد الزاوى - محمود محمد الطناحي.

     

     

    References:

    1.    alaikhtiar litaelil almukhtar: lieabd allah bin mahmud almusili albaldahi, majd aldiyn 'abu alfadl alhanafii, ealayha taeliqati: alshaykh mahmud 'abu daqiqatin, alnaashir: matbaeat alhalabi - alqahiratu, tarikh alnashr: 1356c - 1937m.

    2. 'iirshad alqasi waldaani 'iilaa tarajim shuyukh altabrani: li'abi altayib nayif bin salah bin eali almansuri, alnaashir: dar alkian - alriyad, maktabat aibn taymiat - al'iimarat.

    3. 'asnaa almatalib fi sharh rawd altaalib: lizakaria bin muhamad bin zakariaa al'ansari, zayn aldiyn 'abu yahyaa alsiniki, alnaashir: dar alkitaab al'iislamii.

    4. 'iielam almuqiein ean rabi alealamina: liabn qiam aljawziati, ti: muhamad eabd alsalam 'iibrahim, alnaashir: dar alkutub aleilmiat - yirut, ta: al'uwlaa، 1411c.

    5. 'iighathat allahfan min masayid alshaytan: liabn qiam aljawziati, ti: muhamad hamid alfaqi, alnaashir: maktabat almaearifi, alriyad.

    6. 'iikmal tahdhib alkamal fi 'asma' alrajal: limughaltayi, t: 'abu eabd alrahman eadil bin muhamad - 'abu muhamad 'usamat bin 'iibrahim, alnaashir: alfaruq alhadithat liltibaeat walnashri, ta: al'uwlaa، 1422c‍‍ - 2001m.
    7. al'ansab: lilsimeani, ti: eabd alrahman bin yahyaa almuealimi alyamanii waghayruhu, alnaashir: majlis dayirat almaearif aleuthmaniati, haydar abad, ta: al'uwlaa، 1382c - 1962m.
    8. bidayat almujtahid wanihayat almuqtasid: li'abi alwalid alqurtabii, alnaashir: dar alhadith - alqahirati, tarikh alnashr: 1425c - 2004m.
    9. badayie alsanayie fi tartib alsharayiei: li'abi bakr bin maseud bin 'ahmad alkasanii alhanafii, alnaashir: dar alkutub aleilmiati, ta: althaaniati, 1406c - 1986m.
    10.      albadr almunir fi takhrij al'ahadith wal'athar alwaqieat fi alsharh alkabiri: liabn almilqan, ta: mustafaa 'abu alghit waeabd allah bin sulayman wayasir bin kamali, alnaashir: dar alhijrat lilnashr waltawzie - alrayad, ta: alawlaa، 1425c-2004m.
    11. albinayat sharh alhidayati: libadr aldiyn aleaynaa, alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut, lubnan, ta: al'uwlaa، 1420c - 2000m. 12. taj alearus min jawahir alqamusa: llzzabydy, ta: majmueat min almuhaqiqina, alnaashir: dar alhidayati. 13. tarikh aibn muein-ruayat abn muhriza, ti: muhamad kamil alqasaari, alnaashir: majmae allughat alearabiat - dimashqa, ta: al'uwlaa، 1405c, 1985m. 14. tarikh 'asma' althaqati: liabn shahin, ti: subhi alsaamaraayiy, alnaashir: aldaar alsalafiat - alkuaytu, ta: al'uwlaa، 1404 - 1984. 15. tarikh al'iislam wawafyat almashahir walaelam: lildhahabi, t: du. bashaar ewwad maeruf, alnaashir: dar algharb al'iislami, ta: al'uwlaa, 2003m. 16. altaarikh alkabiri: lilbukhari, ta: dayirat almaearif aleuthmaniati, haydar abad - aldakn, tabe taht muraqabati: muhamad eabd almueid khan. 17. tadhkirat alhifazi: lildhahabi, alnaashir: dar alkutub aleilmiat bayrut-lubnan, ta: al'uwlaa، 1419c- 1998m.
    18.      taerif ahl altaqdis bimaratib almusufin bialtadlisi: liabn hajar aleasqalani, t: du. easim bin eabd allh alqiryuti, alnaashir: maktabat almanar - eaman, ta: al'uwlaa، 1403 - 1983.
    19.      taqrib altahdhibi: liabn hajar, ti: muhamad eawaamatu, alnaashir: dar alrashid - surya, ta: al'uwlaa، 1406 - 1986.
    20.      tukmilat almaeajim alearabiati: almualafa: rinhart bitir an duzi, naqalah 'iilaa alearabiat waealaq ealayhi: mhmmad salym alneaymy, wajamal alkhayaati, alnaashir: wizarat althaqafat wal'iielami, aljumhuriat aleiraqiati, ta: al'uwlaa, min 1979 - 2000m.
    21.      tahadhib altahdhibi: liabn hajar aleasqalani, alnaashir: matbaeat dayirat almaearif alnizamiati, alhinda, ta: altabeat al'uwlaa, 1326hi.
    22.      tahdhib alkamal fi 'asma' alrajal: lilmazi, t: du. bashaar eawad maeruf, alnaashir: muasasat alrisalat - bayrut, ta: al'uwlaa، 1400 - 1980.
    23.      althiqati: liaibn hiban, ta: wizarat almaearif lilhukumat alealiat alhindiati, taht muraqabati: alduktur muhamad eabd almueid khan mudir dayirat almaearif aleuthmaniat, alnaashir: dayirat almaearif aleuthmaniat bihaydar abad aldukn alhinda, ta: al'uwlaa, 1393 hi‍ = 1973.
    24.      althiqati: lileajli, t: eabd alealim eabd aleazim albustui, alnaashir: maktabat aldaar - almadinat almunawarati, ta: al'uwlaa، 1405 - 1985.
    25.      aljurh waltaedili: liaibn 'abi hatam, alnaashir: tabeat majlis dayirat almaearif aleuthmaniat - bihaydar abad aldukn - alhindu, dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut, ta: al'uwlaa، 1271c 1952m.
    26.      hashiat alsaawi ealaa alsharh alsaghiri: lilsaawi almalki, alnaashir: dar almaearifi.
    27.      alida' waldawa'u: liabn alqiami, ta: muhammad 'ajmal al'islaahy, alnaashir: majamae alfiqh al'iislamii bijidatin, t dar ealam alfawayid bijidatin, ta: al'uwlaa، 1429.
    28.      aldirayat fi takhrij 'ahadith alhidayati: liabn hajar aleasqalani, ti: alsayid eabd allah hashim alyamani almadani, alnaashir : dar almaerifat - bayrut.
    29.      darar alhukaam sharh gharr al'ahkami: limuhamad bin framarz bin ealiin alshahir bimilan - 'aw manalan 'aw almawlaa - khasiru, alnaashir: dar 'iihya' alkutub alearabiati.
    30.      alrawd almurabae sharh zad almustaqnaea: lilbahuta alhuniblaa, kharaj 'ahadithahu: eabd alquduws muhamad nadhir, alnaashir: dar almuayid - muasasat alrisalati.
    31.      rudat altaalibin waeumdat almuftina: lilnawawii, ta: zuhayr alshaawish, alnaashir: almaktab al'iislamia, bayrut- dimashqa- eaman, ta: althaalithati, 1412c / 1991m.
    32.      sunan abn majah: liabn majah alqazwini, ti: muhamad fuaad eabd albaqi, alnaashir: dar 'iihya' alkutub alearabiat - faysal eisaa albabi alhalbi.
    33.      sinan 'abi dawud: li'abi dawud alsajistani, ti: muhamad muhyi aldiyn eabd alhumid, alnaashir: almaktabat aleasriatu, sayda - bayrut.
    34.      jamie altirmidhi: li'abi eisaa altirmadhi, t: 'ahmad muhamad shakiri, wamuhamad fuad eabd albaqi, wa'iibrahim eatwat eiwad, alnaashir: sharikat maktabat wamatbaeat mustafaa albabi alhalabii - masr, ta: althaaniati, 1395c - 1975m.
    35.      sunan aldaariqatani: li'abi alhasan aldaariqatani, t: shueayb alarnuuwta, hasan eabd almuneim shalabi, eabd allatif haraz allah, 'ahmad barhum, alnaashir: muasasat alrisalati, bayrut - lubnan, ta: al'uwlaa، 1424c - 2004m.
    36.      sunan aldaarimi: lieabd allah bin eabd alrahman aldaarimi, ta: husayn salim 'asad aldaarani, alnaashir: dar almughaniyi lilnashr waltawzie, almamlakat alearabiat alsaeudiati, ta: al'uwlaa، 1412c - 2000m.
    37.      alsunan alsaghiri: lilbihaqi, ta: eabd almueti 'amin qileiji, dar alnashri: jamieat aldirasat al'iislamiati, karatshi  bakistan, ta: al'uwlaa، 1410c - 1989m.
    38.      alsunan alkubraa: lilbihaqi, t: muhamad eabd alqadir eataa, alnaashir: dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan, ta: althaalithati, 1424c - 2003m.
    39.      sunan alnisayiyu alkubraa, t: hasan eabd almuneim shalabi, alnaashir: muasasat alrisalat - bayrut, ta: al'uwlaa، 1421c - 2001m.
    40.      sunan alnasayiyi- almujtabaa min alsanan, ti: eabd alfataah 'abu ghudata, alnaashir: maktab almatbueat al'iislamiat - halb, ta: althaaniati, 1406 - 1986.
    41.      sunan saeid bin mansurin: lisaeid bin mansur alkhirasaniu aljuzjani, ti: habib alrahman al'aezamiu, alnaashiru: aldaar alsalafiat - alhinda, ta: al'uwlaa، 1403c -1982m.
    42.      suaalat 'abi dawud lil'iimam 'ahmad bin hanbal fi jurh alruwaat wataedilihim, t: du. ziad muhamad mansur, alnaashir: maktabat aleulum walhukm - almadinat almunawarati, ta: al'uwlaa، 1414.
    43.      sualat alsijzii lilhakimi, t: muafaq bin eabd allh bin eabd alqadir, dar alnashri: dar algharb al'iislamii - bayrut, ta: al'uwlaa، 1408c, 1988m.
    44.      sualat hamzat alsahmi lildaariqatani, t: muafaq bin eabd allah bin eabd alqadir, alnaashir: maktabat almaearif - alrayad, ta: al'uwlaa، 1404 - 1984.
    45.      sir 'aelam alnubala'i: lildhahabi, ta: majmueat min almuhaqiqin bi'iishraf alshaykh shueayb al'arnawuwta, alnaashir: muasasat alrisalati, ta: althaalithati, 1405c / 1985m.
    46.      sharah 'abi dawud: libadr aldiyn aleayni, ta: 'abu almundhir khalid bin 'iibrahim almasriu, alnaashir: maktabat alrushd - alrayad, ta: al'uwlaa، 1420c -1999m.
    47.      alsharh almumtae ealaa zad almustaqnaea: limuhamad bin salih aleuthaymin, dar alnashri: dar abn aljuzi, ta: al'uwlaa، 1422 - 1428c.
    48.      sharah sahih albukhariu liabn batala, ta: 'abu tamim yasir bin 'iibrahima, dar alnashra: maktabat alrushd - alsueudiatu, alrayad, ta: althaaniati, 1423c - 2003m.
    49.      sharh ealal altirmidhi: liaibn rajba, ti: du. humam eabd alrahim saeid, alnaashir: maktabat almanar - alzarqa' - al'urdunu, ta: al'uwlaa، 1407c - 1987m.

    50.  sharah mushkil aliathar: 'abi jaefar 'ahmad bin muhamad al'azdi alhajarii almisriu almaeruf bialtahawi, t: shueayb al'arnawuwta, alnaashir: muasasat alrisalati, ta: al'uwlaa - 1415c, 1994m.
    51.      sharh maeani alathar: 'abi jaefar 'ahmad bin muhamad al'azdi alhajarii almisriu almaeruf bialtahawi, t: muhamad zahri alnajaar - muhamad sayid jad alhaq, alnaashir: ealam alkutub, ta: al'uwlaa - 1414c, 1994m.
    52.      alshier walshueara'u: liabn qutaybati, alnaashir: dar alhadithi, alqahirati, eam alnashri: 1423c.
    53.      sahih aibn hibaan bitartib abn bilban, ti: shueayb al'arnawuwta, alnaashir: muasasat alrisalat - bayrut, ta: althaaniati, 1414 - 1993.
    54.      sahih albukhari, t: muhamad zuhayr bin nasir alnaasir, alnaashir: dar tawq alnajaa (msawarat ean alsultaniat bi'iidafat tarqim tarqim muhamad fuad eabd albaqi), ta: al'uwlaa، 1422c.
    55.      sahih muslma, ta: muhamad fuaad eabd albaqi, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut.

    56.  aldueafa' walmatrukun: lildaariqatani, t: di. eabd alrahim muhamad alqashqari, alnaashir: majalat aljamieat al'iislamiat bialmadinat almunawarati.
    57.      aldueafa' walmatrukun: lilnasayiy, t: mahmud 'iibrahim zayid, alnaashir: dar alwaey - halba, ta: al'uwlaa، 1396c.
    58.      tabaqat alfuqaha' alshaafieiati: liabn alsalahi, t: muhyi aldiyn eali najib, alnaashir: dar albashayir al'iislamiat - bayrut, ta: al'uwlaa, 1992m.
    59.      altabaqat alkubraa: liaibn saeda, ti: muhamad eabd alqadir eataa, alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut, ta: al'uwlaa، 1410c - 1990m.
    60.      aleilal alsaghiri: liltirmidhi, t: 'ahmad muhamad shakir wakhrun, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut.
    61.      alealal alkabiri: liltirmidhi, ti: subhi alsaamaraayiy, 'abu almaeati alnuwri, mahmud khalil alsaeidii, alnaashir: ealam alkatab, maktabat alnahdat alearabiat - bayrut, ta: al'uwlaa، 1409.
    62.      alealal: liaibn 'abi hatim, ta: fariq min albahithin bi'iishraf waeinayat du/ saed bin eabd allah alhamid w d/ khalid bin eabd alrahman aljirisi, alnaashir: matabie alhumaydi, ta: al'uwlaa، 1427c - 2006m.
    63.      eun almaebud sharh sunan 'abi dawud, wamaeah hashiat abn alqiimi: tahdhib sunan 'abi dawud wa'iidah ealalih wamushkilatihi: lileazim abadi (almutawafaa: 1329c), alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut, ta: althaaniati, 1415c.
    64.      alfatawaa alkubraa: liabn taymiati, alnaashir: dar alkutub aleilmiati, ta: al'uwlaa، 1408c - 1987mi.    
    65.      fath albari sharh sahih albukhari: liabn hajar aleasqalani, alnaashir: dar almaerifat - bayrut, 1379, raqm kutubih wa'abwabih wa'ahadithihi: muhamad fuad eabd albaqi.
    66.      fath albari sharh sahih albukhari: liabn rajaba, alnaashir: maktabat alghuraba' al'athariat - almadinat alnabawiati, ta: al'uwlaa، 1417c - 1996m.
    67.      alfiqh almanhajii ealaa madhhab al'iimam alshaafieii: aishtarak fi talif hadhih alsilsilati: alduktur mustfa alkhin, alduktur mustfa albugha, eali alshshrbjy, alnaashir: dar alqalam liltibaeat walnashr waltawziei, dimshqa, ta: alraabieati, 1413c - 1992m.
    68.      alkashif fi maerifat man lah riwayat fi alkutub alsitati: lildhahabi, t: muhamad eawaamat 'ahmad muhamad namir alkhatib, alnaashir: dar alqiblat lilthaqafat al'iislamiat - muasasat eulum alqurani, jidat, ta: al'uwlaa، 1413c - 1992m.
    69.      alkamil fi dueafa' alrajal: li'abi 'ahmad bin eadi aljirjani, t: eadil 'ahmad eabd almawjudi-eali muhamad mueawad, alnaashir: alkutub aleilmiat - bayrut-lubnan, ta: al'uwlaa، 1418c1997m.
    70.      kshaf alqinae ean matn al'iiqnaei: limansur bin yunis albahutaa alhunbalaa, alnaashir: dar alkutub aleilmiati.
    71.      lisan alearbi: liabn manzuri, alnaashir: dar sadir - bayrut, ta: althaalithat - 1414c.
    72.      lisan almizani: liabn hajar aleasqalani, ta: eabd alfataah 'abu ghudata, alnaashir: dar albashayir al'iislamiati, ta: al'uwlaa, 2002m.
    73.      almajruhin min almuhdithin waldueafa' walmatrukina: li'abi hatim abn hibaan albusty, ta: mahmud 'iibrahim zayid, alnaashir: dar alwaey - halba, ta: al'uwlaa، 1396c.
    74.      mujmal allughati: li'ahmad bin faris alqazwinii alraazi, ta: zuhayr eabd almuhsin sultan, dar alnashri: muasasat alrisalat - bayrut, ta: althaaniat - 1406c - 1986m.
    75.      majmue alfatawaa: liabn taymiati, ti: eabd alrahman bin muhamad bin qasimi, alnaashir: majmae almalik fahd litibaeat almushaf alsharifi, almadinat alnabawiati, eam alnashri: 1416c/1995m.
    76.      almajmue sharh almuhadhabi: li'abi zakaria muhyi aldiyn yahyaa bin sharaf alnawwii, alnaashir: dar alfikri.
    77.      almuhkam walmuhit al'aezamu: li'abi alhasan ealii bin 'iismaeil bin sayidih almarsi, ta: eabd alhamid hindawi, alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut, ta: al'uwlaa، 1421c - 2000m.
    78.      almuhalaa bialathar: liealiin bin 'ahmad abn hazam al'andalusi alqurtubiu, alnaashir: dar alfikr - bayrut.
    79.      mukhtar alsahahi: lizayn aldiyn 'abi eabd allah muhamad bin 'abi bakr alraazi, t: yusif alshaykh muhamad, alnaashir: almaktabat aleasriat - aldaar alnamudhajiatu, bayrut - sayda, ta: alkhamisati, 1420c / 1999m.
    80.      almukhtasar alfiqhii: limuhamad bin muhamad aibn earafat altuwnisii almaliki, t: du. hafiz eabd alrahman muhamad khayr, alnaashir: muasasatan khalf 'ahmad alkhabtur lil'aemal alkhayriati, ta: al'uwlaa، 1435c - 2014m.
    81.      almarasil: lieabd alrahman bin muhamad altamimi, alhanzali, alraazi aibn 'abi hatim, ta: shakar allah niemat allah qujani, alnaashir: muasasat alrisalat - bayrut, ta: al'uwlaa، 1397.
    82.      almustadrak ealaa alsahihayni: li'abi eabd allah alhakimi, ta: mustafaa eabd alqadir eata, alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut, ta: al'uwlaa، 1411 - 1990.
    83.      msind abn 'abi shibata: li'abi bakr bin 'abi shibat, eabd allh bin muhamad aleabsi, ti: eadil bin yusif aleazazi w 'ahmad bin farid almazidi, alnaashir: dar alwatan - alrayad, ta: al'uwlaa, 1997m.
    84.      msinad aibn aljueda: lieali bin aljaed aljawhary albaghdadii, ti: eamir 'ahmad haydar, alnaashir: muasasat nadir - bayrut, ta: al'uwlaa، 1410 - 1990.
    85.      msanad 'abi dawud alttyalsi: li'abi dawud sulayman bin dawud bin aljarud altiyalsi, ti: d muhamad bin eabd almuhsin alturki, alnaashir: dar hijr - masr, ta: al'uwlaa، 1419c - 1999m.
    86.      msnid al'iimam 'ahmadu, ti: shueayb al'arnawuwt - eadil murshidi, wakhrun, 'iishrafi: d eabd allah bin eabd almuhsin alturki, alnaashir: muasasat alrisalati, ta: al'uwlaa، 1421c - 2001m.
    87.      misanid albazaar almanshur biaism albahr alzakhari: li'abi bikr 'ahmad bin eamrw aleatki almaeruf bialbazaar, t: mahfuz alrahman zayn allah, alnaashir: maktabat aleulum walhukm - almadinat almunawarati, ta: al'uwlaa, (bda'at 1988ma, waintahat 2009mu).
    88.      msinid alruwyani: li'abi bakr muhamad bin harun alrruyany, ti: 'ayman eali 'abu yamani, alnaashir: muasasat qurtubat - alqahiratu, ta: al'uwlaa، 1416.
    89.      mashahir eulama' al'amsar wa'aelam fuqaha' al'aqtar: limuhamad bin hiban, 'abu hatim albusty, ta: marzuq ealaa abrahim, alnaashir: dar alwafa' liltibaeat walnashr waltawzie - almansurati, ta: al'uwlaa 1411c - 1991m.
    90.      almisbah almunir fi gharayb alsharh alkabiri: li'ahmad bin muhamad bin eali alfiuwmi thuma alhamawy, 'abu aleabaas, alnaashir: almaktabat aleilmiat - bayrut.
    91.      musanaf abn 'abi shibata: li'abi bakr bin 'abi shibati, eabd allh bin muhamad aleabsi, ti: kamal yusif alhut, alnaashir: maktabat alrushd - alrayad, ta: al'uwlaa، 1409.
    92.      musanaf eabd alrazaaqi: li'abi bakr eabd alrazaaq bin humam alsaneani, ti: habib alrahman al'aezamii, alnaashiru: almajlis alealmii- alhinda, ta: althaaniati, 1403.
    93.      almuejam al'awsata: li'abi alqasim altabrani, ta: tariq bin eawad allh bin muhamadi, eabd almuhsin bin 'iibrahim alhusayni, alnaashir: dar alharamayn - alqahirati.
    94.      almuejam alsaghiri: li'abi alqasim altabrani, ti: muhamad shakur mahmud alhaji 'amrir, alnaashir: almaktab al'iislamia, dar eamaar - bayrut, eaman, ta: al'uwlaa، 1405 - 1985.
    95.      almuejam alkabiri: li'abi alqasim altabrani, t: hamdi bin eabd almajid alsalafi, dar alnashra: maktabat aibn taymiat - alqahirati, ta: althaaniati.
    96.      muejim diwan al'adbi: li'abi 'iibrahim 'iishaq bin 'iibrahim alfarabi, t: du. 'ahmad mukhtar eumr, ta: muasasat dar alshaeb lilsahafat waltibaeat walnashri, alqahirati, eam alnashri: 1424c - 2003m.
    97.      maerifat alsunan waliathar: li'abi bakr albayhaqi, ta: eabd almueti 'amin qileiji, alnaashiruna: jamieat aldirasat al'iislamia (kratshi - bakistanu), dar qatiba (dimashq -birut), dar alwaey (halab - dimashqa), dar alwafa' (almansurat - alqahiratu), ta: al'uwlaa، 1412c - 1991m.
    98.      mighni almuhtaj 'iilaa maerifat maeani 'alfaz alminhaji: limuhamad bin 'ahmad alkhatib alshirbini, alnaashir: dar alkutub aleilmiati, ta: al'uwlaa، 1415c - 1994m.
    99.      almughaniy fi aldueafa'i: lildhahabi, t: du. nur aldiyn eitra.
    100.    almughaniy fi dabt 'asma' alrijal wamaerifat kunaa alruwat wa'alqabihim wa'ansabihim: limuhamad tahir bin ealiin alhindii, alnaashir: dar alkitaab alearabii, ta: 1402.
    101.    almughaniy liabn qadamata: limuafaq aldiyn eabd allh bn 'ahmad abn qudamat aljamaeilii almaqdisii thuma aldimashqiu alhanbali, alnaashir: maktabat alqahirati, tarikh alnashr: 1388c - 1968m.
    102.    mafatih aleulumi: limuhamad bin 'ahmad alkhawarizami, ti: 'iibrahim al'abyari, alnaashir: dar alkitaab alearabii, ta: althaaniati.
    103.    almuqtanaa fi sard alkunaa: lildhahabi, t: muhamad salih eabd aleaziz almuradi, alnaashir: almajlis aleilmiu bialjamieat al'iislamiati, almadinat almunawarati, ta: al'uwlaa، 1408c.
    104.    almawsueat alfiqhiat alkuaytiati: sadir eun: wizarat al'awqaf walshuyuwn al'iislamiat - alkuaytu, ta: (man 1404 - 1427c).
    105.    mizan alaietidali: lildhahabi, t: eali muhamad albijawi, alnaashir: dar almaerifat liltibaeat walnashri, bayrut - lubnan, ta: al'uwlaa، 1382c - 1963m.
    106.    nasb alraayat li'ahadith alhidayati: lieabd allah bin yusif bin muhamad alziylei, ta: muhamad eawaamat, alnaashir: muasasat alrayaan liltibaeat walnashr - bayrut -lubnanu/ dar alqiblat lilthaqafat al'iislamiati- jidat, ta: al'uwlaa، 1418c/1997m.
    107.    alnihayat fi gharayb alhadith wal'athra: li'abi alsaeadat almubarak bin muhamad bin muhamad bin muhamad alshaybani aljazari aibn al'athir, alnaashiri: almaktabat aleilmiat - bayrut, 1399c - 1979m, ta: tahir 'ahmad alzaawaa - mahmud muhamad altanahi.