اختيارات شوقي ضيف للمدونة الفردية في النثر العربي الجاحظ أنموذجا

المؤلف

الأستاذ المساعد بقسم الأدب- کلية اللغة العربية بجامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية.

المستخلص

الملخص:
جاءت هذه الدراسة المعنونة بـ "اختيارات شوقي ضيف للمدونة الفردية في النثر العربي الجاحظ أنموذجا" معنيةً بالكشف عن منهجه، والمعيار الذي سار عليه في اختياراته من الأدب النثري عند تعامله مع مبدع أدبي واحد، ومبرزة طريقته في معالجة نصوصه النثرية، وكاشفة عن نظرته النقدية والأدبية إليه، وتنتظم هذه الدراسة في مدخل يستعرض  أهم كتابين لشوقي ضيف في هذا السياق، هما "الفن ومذاهبه في النثر العربي"، و"تاريخ الأدب العربي"، ثم أقسام خمسة تدرس موقف شوقي ضيف من الجاحظ، و تكشف عن اختيارات شوقي ضيف للشروط الأدبية والنقدية عند الجاحظ، وتبحث في الاختيارات التي انتخبها من مقدمات الجاحظ الإنشائية، وتتتبع الاختيارات الأدبية من إبداعات الجاحظ التي وضع أسماء أجناسها شوقي ضيف؛ وهي الرسائل، والمناظرات، والقصص، والنوادر.
ووضوح إدراك شوقي ضيف بغياب الاستعمال لبعض مفردات التعبير، أو التحول الاستعمالي بين عصر الجاحظ والعصر الحديث الذي ألف فيه مؤلفاته؛ يظهر هذا الإدراك  بإضافة معاني مفردات الجاحظ القديمة توضيحا للدلالة، وتحرزا من انحراف المعنى عن أصله
 
 

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


'a almasadiru:
1- tarikh al'adab alearabii, aleasr aleabaasiu althaani , shawqi dayfa, dar almaearifi, masr, ta2, da.t.
2- alfanu wamadhahibuhu, shawqi dayfa, dar almaearifi, masr, ta5, da.t.
bi.almarajie:
1- albukhala'u, 'abu euthman eamru bn bahr alkinaniu alshahir bialjahiz (t 255), taqdima: eabaas eabd alsaatiri, dar alhilali, bayrut, ta2, 1419h.
2- albayan waltabyin , 'abu euthman eamru bn bahr aljahiz (t255), tahqiq eabd alsalam harun, maktabat alkhanji, alqahirati, ta5, 1985m.
3- aljahiz, 'ayimat al'adbi, khalil murdam , muasasat hindawi, masr, 2019m.
4- alhayawani, 'abu euthman eamru bn bahr aljahiz (t255), tahqiq eabd alsalam harun, mustafaa albabi alhalbi, masr, ta2, 1965m.
5- rasayil aljahizi, 'abu euthman eamru bn bahr aljahiza(255), tahqiq eabd alsalam harun, maktabat alkhanji, alqahirati, 1964m.
6- zahr aladab wathamar al'albab, 'abu 'iishaq 'iibrahim alhasri alqayrawanii (t 453), dabt washarh zaki mubaraki, wamuhamad muhyi aldiyn eabd alhamidi, dar aljili, bayrut, ta4, da.t.
7-shawqi dayf sirat watahiatu, dirasat fi al'adab walnaqda, tah wadi, almajlis al'aelaa lilthaqafati, alqahirati, ta1, 2003m.
8- qira'at fi almadhahib alfaniyat lilnathr alearabii, eabd alghafaar sami, majalat altajdid, almujalad alsaadis eashra, aleadad althaani walthalathuna, 1434hi- 2012m.
9- almustatrif fi kuli fanin mustazrifin, shihab aldiyn muhamad bin 'ahmad 'abi alfath al'abshihiu tahqiq mufid qamihatan, dar alkutub aleilmiati, bayrut, ta2, 1986m.
10- manhaj shawqiun dayf fi dirasat al'adab alearabii, hudaa muhamad qazae, diwan alearbi, (https://www.diwanalarab.com), 14/ 8/ 2022m.
11- nuzhat al'alba' fi tabaqat al'udaba'i, , 'abu albarkati, kamal aldiyn al'anbari (tahqiq 'iibrahim alsaamaraayiy, maktabat almanar, alzarqa' , al'urduni, ta3, 1985m.
12- alnasu albalaghiu eind aljahiz bayn qira'at shawqi dayf waqira'at muhamad aleumri, euthman eamar, majalat alqari lildirasat al'adabiat walnaqdiat wallughawiati, almujalad 4, aleadad 3 sibtambar2021m.
13- majmue rasayil aljahiz wahi rasayil lam tanshari, yawl krawis wamuhamad tah alhajiri, lajnat altaalif waltarjamat walnashri, alqahirati, 1943m.
14- murawij aldhahab wamaeadin aljawhar, 'abu alhasan bin almaseudi (t346) almaktabat aleasriatu, murajaeat kamal hasan marei, bayrut, ta1, 2005m.
15 - wafayat al'aeyan wa'anba' 'abna' alzaman, lishams aldiyn bin khalkan (t 608-181hi), tahqiq 'iihsan eabaas, dar sadir, birut, di.t.