الآثار الإقتصادية والاجتماعية والسياسية للجرائم الاقتصادية

المؤلف

مدرس القانون بالمعهد العالى للدراسات النوعية بالمقطم رئيس قسم الحقوق – بكليات القصيم الأهلية – سابقاً المحامى لدى محكمة النقض

المستخلص

الملخص:
الآثار الإقتصادية والاجتماعية والسياسية – للجرائم الاقتصادية المختلفة – غالباً ما تكون مُدَّمرة للاقتصاد القومى .. وهذا ما دفعنا لكتابة هذا البحث لمحاولة إبراز أهم هذه السلبيات ومناقشتها لمحاولة تفاديها فى المستقبل وفى الشريعة الإسلامية الغراء فإن الجرائم الاقتصادية بوجه عام تدخل فى إطار الجرائم التعزيرية الغير مقدرة من قبل الشارع الحيم بتحديد فعل أو عقاب تاركا تحديدها وبيان عقابها لولى الأمر، وإن كنا نقدر أن الجرائم الاقتصادية هى كل فعل يؤدى إلى اكتساب مال محرم ، والمال الحرام أو المحرم هو كل ما حصل بسبب منهي عنه قطعاً كالمحصّل بالظلم والربا ونظائره، وقيل بأنه كل مال حرًم الشرع على حائزه الانتفاع به بأي وجه من الوجوه ، أو كل ما حرم الشرع دخوله فى ملك المسلم لمانع .
وقد ضبط الاسلام التصرف في المال بحدود المصلحة ومن ثم حرّم اكتسابه بالوسائل غير المشروعة والتي تضّر بالآخرين، سواء كان المال يملكه شخص معين أو مجموعة أشخاص، أو كان مملوكاً للدولة ومؤسساتها ومخصصاً لمصلحة عموم الناس ومنافعهم. وسنرى من خلال هذا المبحث ماهية الآثار المدمرة للجرائم الاقتصادية على اختلاف أنواعها وأنماطها فى كل من الفكرين الوضعى والإسلامى.
 

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


 
1.  alduktur / eadnan khalid alturkuman :" al'iijra'at aljinayiyat al'iislamiat watatbiqatuha fi almamlakat alearabiat alsaeudia " altabeat al'uwlaa 1420h - 1999m 'akadimiat nayif lileulum al'amnia .
2.  aldukturu/ fuad eabd almuneim 'ahmad :" aldaewaa aljazayiyat wa'iijra'at almuhakamat fi nizam al'iijra'at aljazayiyat alsaeudia " t 1429h - 2008 m .
3.  aldukturu/ fuad eabd almuneim 'ahmad :" aldaewaa aljazayiyat fi alfiqh li'iislami mae altatbiq fi nizam almamlakat alearabiat alsaeudia " t 2001 , alnaashir almaktab alearabii alhadith , al'iiskandaria
4.  walduktur eabd alrawuwf mahdi : al'iijra'at aljinayiyat - almarjie alsaabiq sa 165 .
5.  alduktur/ mahmud najib husni : sharh qanun al'iijra'at aljinayiya " altabeat althaaniat eam 1988 alnaashir daralnahdat alearabia
6.  alduktur/ 'ahmad fathi surur :" alshareiat aldusturiat wahuquq al'iinsan fi al'iijra'at aljinayiya " t 1997 alnaashir dar alnahdat alearabia .
7.  alduktur/ muhamad 'abu aleula eaqidat : " sharh qanun al'iijra'at aljinayiya " altabeat althaaniat eam 2001 alnaashir dar alnahdat alearabiati.
8.  alduktur/ muhamad nayif muhamad , alajara'at aljazayiyat fi almamlakat alearabiat alsueudiat , dar alkitaab aljamieii , albaeat alawlaa sanat 1437 hu.
9.  alduktur / mahmud mahmud mustafaa , sharh qanun al'iijra'at " altabeat althaaniat eam 1988 alnaashir matbaeat alqahirati.
10.       alduktur / asamat sayid allaban - alajara'at aljazayiyat fi almamlakat alearabiat alsueudiat - maktabat alrushd - altabeat alawlaa 1435 hi - 2014m .
11.       alduktur/ muhamad subhi najma- qanun 'usul almuhakamat aljazayiyati- maktabat dar althaqafat lilnashr waltawziei- eamaan tabeat eam 2000.
12.       alduktur/ nabil midhat salim ,shrah qanun alajira'at aljinayiyat ,dar althaqafat aljamieiati, altabeat alsaabieat 1992
13.       alduktur/ jalal tharwat , 'usul almuhakamat aljazayiyat , aldaar aljamieiat , bayrut, lubnan ,1983 , s 11.
14.       aldukturat / fawziat eabd alsataar "aliadiea' almubashiri" t 1977.
15.       wkadhalik aydaan anzur alduktur/ mahmud mahmud mustafaa, aljarimat alaiqtisadiat fi alqanun almuqaran - matbaeat jamieat alqahirat - tabeat 1979 .
16.       - alduktur: eabdalfataah alsayfi - haqu aldawlat fi aleiqab - tabeat 1971m - s 264 .
17.       alduktur/ rawuwf eubayd - mabadi alqism aleami min altashrie aleiqabii - altabeat alraabieat 1979m - s 264 wama baedaha.
18.       alduktur: muhamad naeim farahat - alanzimat aljinayiyat fi almamlakat alearabiat alsaeudiat - altabeat alawlaa eam 1418 h - 1997m .
19.       al'iimam muhamad 'abuzahrat :" aljarima " .
20.       alduktur / muhamad rushdi muhamad 'iismaeil :" aljinayat fi alsharieat al'iislamia .
21.       ljinayat walhudud waljihad fi alfiqh al'iislamii talif lajnat min 'asatidhat kuliyat alsharieat walqanun bijamieat al'azhar - alqahirat altabeat althaalithat 1417hi/1996m
22.       almarudi alahkam alsultaniat - altabeat alawlaa, matbaeat alsaeadati.
23.       almuejam alwasit , almujalad alawil altabeat alraabieatu- 1425 h -2000 m .
24.       alqamus almuhit .
25.       almisbah almunir .
26.       altaerifat lilsharif aljirjania .
27.       'akram eabd alraaziq alshahdanaa :" almanhaj al'iislamaa faa alwiqayat min aljarayim al'iiqtisadia " bahath muqadam 'iilaa nadwat alaiqtisad al'iislamaa wa'atharuh faa alfikr alaiqtisadaa almueasir - jamieat sadaam bialeiraq - eam 1999.
28.       alduktur/ khalf bin sulayman altamriu - alnadwat aleilmiat alhadiat walarbaeayn bakadimiat nayif lileulum alaminiat almuneaqadih khilal alfatrat 16- 18 /5/1417 hu alriyad - almajalah alearabiat lildirasat alaminiat waltadrib almujalad 12 aleadad 23 muharam 1417 hu .
29.       alduktur / eadil hafiz ghanim - jarayim tazyif aleumlat , dirasat muqaranati, s 83.
30.       alduktur / 'usamat sayid allaban :" mubadaa' aliaqtisad " altabeat al'uwlaa 1436 hi - 2015m .
31.       aldukturu/muhamad hashim eawad - khasayis w 'abead aljarayim alaiqtisadiat fi alwatan alearabii
32.       alduktur/ eabd alrawuwf mahdi, sharah alqawaeid aleamat liqanun aleuqubati, jamieat almansurat, alqahirat ta,1983 , 459
33.       alsarukhsaa : " almabsut " , aljizu alkhamis , kitab alsariqa .
34.       al'iimam alhafiz muhamad bin 'ahmad euthman aldhuhbaa : " kitab alkabayir " dar maktabat alhayaat liltibaeat walnashr , bayrut , sanat 1987m .
35.       aldukturu/hisin shahatat : " almanhaj al'iislamaa litashkhis wamuealajat al'azamat faa suq al'awraq almalia " , bahth manshur faa majalat aliaqtisad al'iislamaa aleadad 216 , 1420h / 1999m .
36.       alduktur /etiat fayaad : " suq al'awraq almaliat faa mizan alfiqh al'iislamaa " dar alnashr liljamieat , misr , 1418h / 1998m .
37.       salsilat almuntadaa alaiqtisadaa : " 'azmat albursat alealamia " nadwat , markaz salih eabd allah kamil , jamieat al'azhar , 1997m .
38.       al'iimam alhafiz bin 'ahmad bin euthman aldhuhbaa : " kitab alkabayir " , dar maktabat alhayaat liltibaeat walnashr bayrut , sanat 1987m .
39.       alduktur/ husayn husayn shahatat : " al'arzaq bayn barakat altaaeat wamahaq alsayiyaat " , 1421h / 2000m , taht altabe .
40.       aldir almuntaqaa ealaa matn almultaqaa bihamish majmae al'anhur ja2 tabeat al'astanat lisanat 1327 hu .
41.       muasueat alfiqat al'iislamaa 'iisdar almajlis al'aelii lilshuyuwn al'iislamiat ja 3 , 'iisdar almajlis al'aelaa lilshuyuwn al'iislamia .
42.       alaihtikar walduktur / muhamad eabd alsataar aljibalii :" altaseir aljiraa " t al'awali eam 1999 , alnaashir maktabat wamatbaeat alghad .
43.       nihayat almuhtaj sharh alminhaj ja3 tabeat mustafaa alhalbaa sunat 1357hi bialqahirati.
44.       almughaniy liabn qudamat - dar alhadith bialqahira .
45.       sayid 'ahmad alshaaeir :" altijarat fi al'iislam ( aliaihtikar) " min ealii shabakat al'ulukat eali alantirnint .
46.       almunafasat walaihtikar : risalat dukturah lilbahith muhamad mutawalaa muhamad eabd aljawad bimaktabat kuliyat alsharieat bialqahirat biraqm ( 1294).
47.       alaihtikar waltaseir aljiraa : lilduktur muhamad eabd alsataar aljabalaa .
48.       almustashar aldukturu: fathi muhamad 'anwar - dar alnahdat alearabiat - tabeat 2009/2010 m - s rajie nusus nizam alghishi altijarii alsaeudii.
49.       alduktur/ baha' almaraa _ alwasit fi 'ahami aljarayim aliaiqtisadiat - dar almaearif - tabeat 2017.
50.       alduktur/ tah euthman almaghribiu w alduktur/ muhamad eabdalrahman - alnizam aljazayiyu alkhasu fi almamlakat alearabiat alsueudiat - maktabat alrishdi- tabeatan 1435 hu -2014 m .
51.       alduktur/ nisrin eabdalhamid - aljarayim alaiqtisadia (altaqlidiat - almustahdithahu) - maktabatialmaktab aljamieii alhadith - t 2009 .
52.       alduktur/jawad kazim albukraa :" athar eamaliaat ghasil al'amwal ealaa adia' alaiqtisad aleiraqaa " min ealaa shabakat al'iintirnt.
53.       mjalat atihad almasarif alearabiat : aleadadayn 232 , 235: bayrut nisan , tamuwz 2000.
54.       mjalatuThe Economist aleadad alsaadir bitarikh 25/5/2000.
55.       sahifat alsharq al'awsat : aleadad 7904 fi 19/7/2000 .
56.       'asead hamuwd alsaedun : zahirat altahrib fi aleiraq : waqayie alhalqat alniqashiat alati aqimat fi markaz dirasat alkhalij alearabii : jamieat albasrat : min 14  15 /12/2000 .
57.       almustashar aldukturu: fathi muhamad 'anwar - dar alnahdat alearabiat - tabeat 2009/2010 .