مفهوم الضرر في القانون الدولي - وأنواعه وشروطه

المؤلف

الأستاذ المساعد بقسم السياسة الشرعية بالمعهد العالي للقضاء بجامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية – والمتخصص في القانون الدولي.

المستخلص

الملخص :
يتناول هذا البحث موضوع مفهوم الضرر في القانون الدولي "وأنواعه وشروطه، حيث يناقش مفهوم الضرر في مجال القانون، ليدرس أنواع الضرر في مجال القانون الدولي، ليلقي الضوء على شروط الضرر في مجال القانون الدولي، إلى جانب مناقشة الضرر في المجال الدولي وفي الشريعة الإسلامية، ليكشف عن مسألة تتعدد الأضرار التي تقع على المستوى الدولي تبعًا لتعدد صور العلاقات والتعاملات القائمة في المجال الدولي وهذا هو من أهم محاور البحث، إلى جانب شروط الضرر في على المستوى الدولي؛ فحدوث الضرر في مجال القانون الدولي مما لابد منه لقيام هذه المسؤولية، ومن ثمَّ الحكم بالتعويض لصالح المتضرر، ليحدد البحث الأطر الواجب توافرها في مسألة الضرر ومدى توافق ذلك مع القانون الدولي الذي يمكن من خلاله تحديد مكامن الضرر، ومن ثمَّ معالجة ذلك وفق القانون الدولي وتوصيف ما يقابله في الشريعة الإسلامية؛ حيث يركز البحث على التوصيف الصحيح لموضوع الضرر، ومعالجة ذلك وفق ما هو موجود في القانون الدولي، ووفق الأطر المتبعة في ذلك.
 

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


al'ahkam alsultaniatu, 'abu yaelaa muhamad bin alhusayn alfaraa' alhanbali, ti: muhamad hamid alfaqi, matbaeat mustafaa albabi alhalabi, ta2, sanat 1386hi, misr
al'ahkam aleamat fi qanun al'ummi- altanzim alduwaliu - du. muhamad taleat alghinimi, munshaat almaearifi, al'iiskandariati.
al'ahkam aleamat fi qanun al'umam (qanun alsalamu) du. muhamad taleat alghinimi, munshaat almaearifi, al'iiskandariati.
'iihkam alfusul fi 'ahkam al'usuli, albaji, t: eabd almajid turki, dar algharb al'iislami, ta2, sanat 1415hi.
'ahkam alqanun aldawlii fi alsharieat al'iislamiati, du. hamid sultan, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, sanat 1986m.
'ahkam 'ahl aldhimati, abn qiam aljawziati, t: du. subhi alsaaliha, dar aleilm lilmalayini, bayrut, ta4, 1994m.
'ahkam 'ahl almalal min aljamie limasayil al'iimam 'ahmad bin hanbul, 'abubikr 'ahmad bin muhamad alkhilal, ti: sayid ksarawi hasan, dar alkutub aleamaliata, bayrut, t 1, sanat 1414h.
al'iihkam fi 'usul al'ahkami, 'abu muhamad eali bin hazm al'andalusi alzaahiri, dar alhadithi, alqahirati, ta1, sanat 1404h.
al'iihkam fi tamyiz alfatawaa ean al'ahkam watasarufat alqadi wal'iimam 'abu aleabaas 'ahmad bin 'iidris alqarafi, ti: eabd alfataah 'abu ghudati, maktabat almatbueat al'iislamiati, ta1, sanat 1387hi, halbu.
aliakhtibarat alfiqhiat lishaykh al'iislam abn taymiatin, jamaeuha 'abu alhasan eali bin muhamad albaeli aldimashqi, ti: 'ahmad alkhalil, dar aleasimati, ta1, sanat 1418hi, alriyad.
ara' aibn taymiat fi alhukm wal'iidarati, du. hamd bin muhamad bin saed al firyan, ta1, dar al'albab lilnashr waltawziei, sanat 1421h.
'iirwa' alghalil fi takhrij 'ahadith manar alsabil, muhamad nasir aldiyn al'albani, almaktab al'iislamia, bayrut, ta2, sanat 1405h.
alaistidhkar, aibn eabd albur. ti: salim muhamad eata wamuhamad ealaa mueawad, dar alkutub aleilmiati, bayrut, t 1, sanat 2000m.
alaistieab fi maerifat al'ashabi, 'abu eumar aibn eabd albiri alqurtubii alnamrii, ti. eadil murshida, dar al'aelami, ta1, sanat 1423hi, al'urdun.
'asad alghabat fi maerifat alsahabati, abn al'athir aljazari, ta: eali muhamad mueawad, eadil eabdalmawjudi, dar alkutub aleilmiati, bayrut.
'asrar wakhafaya lukirbi, wadawr almamlakat alearabiat alsueudiati, ealiin bin muhamad aleamir, ta1, sanat 1421h.
'usus waqawaeid alealaqat aldiblumasiat walqunsulia ( dalil eamal aldiblumasii walbaeathat aldiblumasia ), da. nazim eabdalwahid aljasur, dar majdalawiun lilnashr waltawziei, al'urduni, t 1, sanat 1422h.
al'iislam walealaqat aldawliat fi alsilm walharbi, alshaykh mahmud shaltuti, matbaeat al'azhar, sanat 1370h.
al'ashbah walnazayir, taj aldiyn eabdalwahaab bin eali bin eabdalkafi alsabiki, ti: eadil 'ahmad eabdalmawjud waeali muhamad mueawad, dar alkutub aleilmiati, bayrut, t 1, sanat 1411h.
al'ashbah walnazayiri, jalal aldiyn eabdalrahman alsuyuti, dar alkutub aleilmiati, bayrut, t 1, sanat 1403h.
al'ashbah walnazayira, zayn aleabidin abn 'iibrahim bin najim, dar alkutub aleilmiati, bayrut, ta1, sanat 1413hi.
al'iisabat fi tamyiz alsahabati, abn hajar aleasqalani, dar alkutub aleilmiati, bayrut, sanat 1995m.
'usul altanzim al'iislamii alduwli, da. eabd allah al'asheala, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, sanat 1988m.
'usul aldaewata, da. eabdalkarim zidan, muasasat alrisalati, maktabat albashayiri, ta4, sanat 1411hi, bayrut, al'urdunn.
'usul alealaqat alduwliat fi al'iislami, eumar 'ahmad alfirjani, dar aqra liltibaeat waltarjamat walnashri, tarabuls, libya, t 2, sanat 1397h.
sharah alzarqaniu ealaa muataa al'iimam malk, muhamad bin eabd albaqi bin yusif alzarqani, dar alkutub aleilmiati, bayrut, ta3, sanat 1425h.
sharh alsanati, albaghui, t: shueayb al'arnawuwt wazuhayr alshaawish, almaktab al'iislamia, ta2, sanat 1403hi, bayrut.
sharh alqawaeid alfiqhiati, 'ahmad abn alshaykh muhamad alzarqa, dar alqalami, dimashqa, ta4, sanat 1417h.
sharah alkawkab almunir (almusamaa bimukhtasar altahrir 'aw almukhtabar almubtakir sharh almukhtasari) fi 'usul alfiqah, muhamad bin 'ahmad bin eabdialeaziz bin eali alfutuhii alhanbali, almaeruf biaibn alnijar, ta: du. muhamad alzuhayli, da. nazih hamad, maktabat aleibikan, alrayad, sanatan 1413h.
sharah kitab alsayr alkabiri, limuhamad bin alhasan alshaybani, 'umala' muhamad bin 'ahmad alsarakhsi, ta: du. salah aldiyn almunjidi.
sharah mukhtasar alrawdata, najm aldiyn 'abu alrabie sulayman bin eabdalqawi bin eabdalkarim aibn saeid altuwfi, t: da. eabdallah bin eabd almuhsin alturki, muasasat alrisalati, bayrut, ta1, sanat 1410h.
shart almaslahat fi daewaa almasyuwliat ean aintihak alshareiat alduwaliati, d. muhamad alsaeid aldaqaaqi.
alsharieat al'iislamiat walqanun alduwaliu aleami, almustashar eali eali mansur, alqahirati, sanat 1390h.
alsharieat al'iislamiat walqanun alduwliu aleamu, du. eabd alkarim zidan, muasasat alrisalati, t 2, sanat 1408hi, bayrut.
shaykh al'iislam abn taymiat walwilayat alsiyasiat alkubraa fi al'iislami, du. fuad eabdalmuneim 'ahmadu, dar alwatanu, alrayad, ta1, sanat 1417h.
subh al'aeshaa fi sinaeat al'iinsha' 'ahmad bin ealii alqalaqashandii, alhayyat almisriat aleamat lilkitabi, sanatan 1405h.
sahih aibn hiban, 'abu hatim muhamad bin hibaan albustu?, ti: shueayb al'arnawuwta, muasasat alrisalati, ta2, sanat 1414hi, bayrut.
sahih albukhari, 'abu eabd allah muhamad bin 'iismaeil albukhariu, aetni bih 'abu suhayb alkarmi, bayt al'afkar alduwliat lilnashri, alriyad.
sahih aljamie alsaghiri, alsuyutii wal'albani, almaktab al'iislamia, bayrut wadimashqa, ta3, sanat 1408h.
sahih sunan 'abi dawud, al'albani, maktab altarbiat lidual alkhalij alearabii, bi'iishraf zuhayr alshaawish.
sahih muslim bisharh al'iimam alnawawii, almusamaa: alminhaj sharh sahih muslim bin alhajaji, ti: alshaykh khalil mamun shiha, dar almaerifati, bayrut, t 1, sanat 1414hi, tawzie maktabat almuayidi, alriyad.
sahih muslmin, 'abu alhusayn muslim bin alhajaaj alniysaburi, ta:muhamad fuad eabd albaqi, dar sihnun, sanat 1414h, tunus.
sifat alsafwati, 'abu alfaraj abn aljawzi, dabtaha: 'iibrahim ramadan wasaeid allahami, dar alkutub aleilmiati, bayrut, ta1, sanat 1409h.
suar altaewid ean aldarar fi alqanun alduwalii aleami, da. eabdalghani mahmud, majalat kuliyat alsharieat walqanun bi'asyuta, majalat eilmiat mahkamatu, aleadad alraabie eashr, sanatan 1423h.
daman aleudwan fi alfiqh al'iislamii, du. muhamad 'ahmad sraji, almuasasat aljamieiat lildirasat walnashr waltawzie, bayrut, ta1, sanat 1414h.
daman almutlafat fi alfiqh al'iislamii, du. sulayman muhamad 'ahmadu, matbaeat alsaeadati, masr, ta1, sanat 1405h.
daman eatharat altariq (almaswuwliat ean hawadith alturuq fi alfiqh al'iislamii walqawanin alwadeiat - dirasat muqaranati, du. 'ahmad bakhit alghazalii maktabat alnahdat almisriati, eam 1422h.
aldaman fi alfiqh al'iislamii, ealii alkhafifu, dar alfikr alearabii, alqahirati.
aldaw' allaamie li'ahl alqarn altaasie, muhamad bin eabd alrahman alsakhawii, dar aljili, ta1, sanat 1412hi, bayrut.
tabaqat alhifazi, eabd alrahman bin 'abi bakr alsuyuti, dar alkutub aleilmiati, bayrut, ta1, sanat 1403h.
tabaqat alshaafieiat alkubraa, alsabki, t: du. mahmud altanahi, da. eabd alfataah alhulu, matbaeat eisaa albabi alhalbi, sanat 1383hi, alqahirati.
altabaqat alkubraa, muhamad bin saedi, dar sadir, birut, sanat 1405h.
tabaqat almufasirina, muhamad bin ealii aldaawudi, ti: eali muhamad eumr, sanat 1392h.
alturuq alhikmiat fi alsiyasat alshareiati, abn qiam aljawziati, ti: muhamad hamid alfaqi, matbaeat alsunat almuhamadiati, alqahirati, sanat 1372h.
turuq taswiat almunazaeat alduwaliat lilbiyat alturuq alduwaliat - alturuq aldaakhiliatu) bahath lilduktur saeid salim juiili, manshur fi almajalat alqanuniat alaiqtisadiati, majalatan sanawiat eilmiat mahkamat tusdiruha jamieat alzaqaziq, aleadad . alsaabieu, masr, sanatan 1995m.
aleadat sharh aleumdati, baha' aldiyn eabd alrahman bin 'iibrahim almaqdisi, dar alsalami, ta1, sanat 1415hi, alriyad.
eaqd altahkim fi alfiqh al'iislamii walqanun alwadei, da. qahtan eabdalrahman alduwri, dar alfurqan lilnashr waltawziei, eaman, ta1, sanat 1422h.
alealaqat alkharijiat fi dawlat alkhilafati, du. earif khalil 'abu eid, dar al'arqamu. dar alnafayis lilnashr waltawziei, t 1, sanat 1423hi, al'urdunn.