الجرائم الأسرية في الفقه الإسلامي (دراسة مقارنة)

المؤلف

مدرس الفقه المقارن بكلية البنات الإسلامية بأسيوط قسم الفقه المقارن ،كلية البنات الإسلامية جامعة الأزهر فرع أسيوط / مصر

المستخلص

الملخص:
لقد انتشرت في الآونة الأخيرة  الكثير من الجرائم الأسرية التي يندى لها الجبين  من زنا لسرقة لقتل داخل نطاق الأسرة ومن ثم اردت من خلال هذا البحث (الجرائم الأسرية في الفقه الإسلامي) ذكر أراء الفقهاء في هذه الجرائم مع بيان ذكر الأدلة   والراي الراجح ، الذي يتناسب مع تحقيق الزجر والردع لهذه الجرائم التي انتشرت  بطريقة مخيفة .. وقد أوصيت بإقامة الدروس والمحاضرات التوعوية للتأكيد على وجوب حسن المعاملة بين أفراد الأسرة والتأسي بأخلاق السلف الصالح ، واهتمام المؤسسات العلمية بوضع المناهج العلمية التي تدعوا الى نشر الحب والوئام بين أفراد الأسرة والمجتمع، على الأسرة مراقبة بعض سلوك أفرادها والمتابعة الدائمة لهم وأبعادهم عن أصدقاء السوء والعمل على غرس القيم والمبادئ الاسلامية بين أفراد الأسرة، ومراقبة الأعمال الدرامية المنافية للقيم والآداب الإسلامية والتي تدعو إلى الشذوذ والانحراف ومعاقبة من يروج لهما بأي طريقة من الطرق، وضبط النفس عند الغضب لأن الغضب مفتاح كل شر حيث يولد الحقد والكراهية والرغبة في الانتقام والوقوع في الجريمة ولذلك نهى النبي صلى الله عليه وسلم عن الغضب فعن أبي هريرة رضي الله عنه، أن رجلا قال للنبي صلى الله عليه وسلم: أوصني، قال: «لا تغضب» فردد مرارا، قال: «لا تغضب» 
 

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


1- al'asas fi altafsir-almualafi: saeid hwwa (almutawafaa 1409 hi)
alnaashir: dar alsalam - alqahirat altabeatu: alsaadisati, 1424 h
2- taysir altafsir-almualafi: 'iibrahim alqatan (almutawafaa: 1404hu)bdun tabeatan
3-: jamie albayan fi tawil alqurani-almualafi: muhamad bin jarir bin yazid bin kathir bin ghalib alamali, 'abu jaefar altabri (almutawafaa: 310hi)
almuhaqaqi: 'ahmad muhamad shakir-alnaashar: muasasat alrisalati-alitabeata: al'uwlaa, 1420 hi - 2000 m
2-         tafsir alzamakhasharii = : alkashaf ean haqayiq ghawamid altanzil lilmualif 'abu alqasim mahmud bin eamriw bin 'ahmadu, alzamakhashari jar allah (almutawafaa: 538hi)
alnaashir: dar alkitaab alearabii - bayrutu-altabeatu: althaalithat - 1407 hu
5- tafsir altabarii = jamie albayan ean tawil ay alquran
almualafa: muhamad bin jarir bin yazid bin kathir bin ghalib alamli, 'abu jaefar altabari (almutawafaa: 310hi)tahqiqu: alduktur eabd allh bin eabd almuhsin alturki
bialtaeawun mae markaz albuhuth waldirasat al'iislamiat bidar hajar alduktur eabd alsand hasan yamamat-alnaashir: dar hajr liltibaeat walnashr waltawzie wal'iielan
altabeatu: al'uwlaa, 1422 hi - 2001 m
6- zahrat altafasir-almualafa: muhamad bin 'ahmad bin mustafaa bin 'ahmad almaeruf bi'abi zahra (almutawafaa: 1394hi)dar alnashri: dar alfikr alearabii
7- almuejizat alkubraa alquranu-almualafa: muhamad bin 'ahmad bin mustafaa bin 'ahmad almaeruf bi'abi zahra (almutawafaa: 1394hi) alnaashir: dar alfikr alearabii
thania: kutub alhadith
1- 'iirwa' alghalil fi takhrij 'ahadith manar alsibil-almualaf : muhamad nasir aldiyn al'albanii (almutawafaa : 1420hi)'iishraf: zuhayr alshaawish-alnaashir: almaktab al'iislamii - bayrut
altabeatu: althaaniat 1405 hi - 1985m
2- sunan 'abi dawud-almualafu: 'abu dawud sulayman bin al'asheath bin 'ishaq bin bashir bin shidaad bin eamrw al'azdii alssijistany (almutawafaa: 275hi)
almuhaqiqi: sheayb al'arnawuwt - mhammad kamil qarah bilili-alnaashir: dar alrisalat alealamiati-altabeatu: al'uwlaa, 1430 hi - 2009 m
3- sunan altirmidhi-almualafi: muhamad bin eisaa bin sawrt bin musaa bin aldahaki, altirmidhi, 'abu eisaa (almutawafaa: 279hi) tahqiq wataeliqi: 'iibrahim eutwat eiwad almudaris fi al'azhar alsharif- alnaashir: sharikat maktabat wamatbaeat mustafaa albabi alhalabii - masr-alitabeati: althaaniati, 1395 hi - 1975 m
4- sunan abn majah -almualifa: abn majat - wamajat asm 'abih yazid - 'abu eabd allh muhamad bn yazid alqazwinia (almutawafaa: 273hi)
almuhaqaqi: shueayb al'arnawuwt - eadil murshid - mhmmad kamil qarah bilili - eabd allltyf haraz allah-alnaashir: dar alrisalat alealamiati-altabeatu: al'uwlaa, 1430 hi - 2009 m
5- sunan abn majih-almualafi: abn majat 'abu eabd allh muhamad bn yazid alqazwini, wamajat asm 'abih yazid (almutawafaa: 273hi) tahqiqa: muhamad fuaad eabd albaqi-alnaashar: dar 'iihya' alkutub alearabiat - faysal eisaa albabi alhalabi
6- alsunan alkubraa lilbihaqi-almualafa: 'ahmad bin alhusayn bin eali bin musaa alkhusrawjirdy alkhirasani, 'abu bakr albayhaqi (almutawafaa: 458hi)almuhaqaqa: muhamad eabd alqadir eata-alnaashar: dar alkutub aleilmiati, bayrut - libanati-altabeati: althaalithati, 1424 hi - 2003 m
7- alsunan alkubraa lilnasayiy-almualafi: 'abu eabd alrahman 'ahmad bin shueayb bin ealiin alkharasani, alnasayiyi (almutawafaa: 303hi)hqiqah wakharaj 'ahadithahu: hasan eabd almuneim shalabi
'ashraf ealayhi: shueayb al'arnawuwta-qadam lahu: eabd allh bin eabd almuhsin alturki
alnaashir: muasasat alrisalat - bayrutu-alitabeatu: al'uwlaa, 1421 hi - 2001 m
8- sahih albukhari-almualafi: muhamad bin 'iismaeil 'abu eabdallah albukharii aljuefii
almuhaqaqa: muhamad zuhayr bin nasir alnaasir-alnaashar: dar tawq alnajaa (msawarat ean alsultaniat bi'iidafat tarqim muhamad fuad eabd albaqi)alitabeat: al'uwlaa, 1422h
9- almusanaf fi al'ahadith walathar-almualafi: 'abu bakr bin 'abi shibati, eabd allh bin muhamad bin 'iibrahim bin euthman bn khawasati aleabsii (almutawafaa: 235hi)
almuhaqaqi: kamal yusuf alhut-alnaashar: maktabat alrushd - alriyad altabeatu: al'uwlaa، 1409
10-alminhaj sharh sahih muslim bin alhajaaji-almualafi: 'abu zakariaa muhyi aldiyn yahyaa bin sharaf alnawawiu (almutawafaa: 676hi) alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut
altabeatu: althaaniatu, 1392
thalithan :katab alfiqh
'awalan alfiqh alhanafiu:
1- albahr alraayiq sharh kanz aldaqayiqi-almualafi: zayn aldiyn bin 'iibrahim bin muhamadi, almaeruf biabn najim almisri (almutawafaa: 970hi)
wafi akhirihi: takmilat albahr alraayiq limuhamad bin husayn bin eali altuwrii alhanafii alqadirii (t baed 1138 hi)
wabialhashiati: minhat alkhaliq liabn eabdin-alnaashar: dar alkitaab al'iislamii
altabeatu: althaaniat - bidun tarikh
2- badayie alsanayie fi tartib alsharayiei-almualafi: eala' aldiyn, 'abu bakr bin maseud bin 'ahmad alkasanii alhanafii (almutawafaa: 587hi)alnaashir: dar alkutub aleilmiati-altabeati: althaaniati, 1406h - 1986m
3- : altajrid lilquduri-almualafa: 'ahmad bin muhamad bin 'ahmad bin jaefar bin hamdan 'abu alhusayn alqaduwri (almutawafaa: 428 hi)almuhaqiqu: markaz aldirasat alfiqhiat walaiqtisadii 'a. d muhamad 'ahmad siraj ... 'a. d eali jumeat muhamad
alnaashir: dar alsalam - alqahirat altabeatu: althaaniatu, 1427 hi - 2006 m
4- tuhfat alfuqaha'i-almualafi: muhamad bin 'ahmad bin 'abi 'ahmadu, 'abu bakr eala' aldiyn alsamarqandi (almutawafaa: nahw 540hi)alnaashir: dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan-alitabeati: althaaniati, 1414 hi - 1994 mi.
5- aljawharat alnayratu-almualafu: 'abu bakr bin eali bin muhamad alhadaadi aleabaadi alzzabidi alyamaniu alhanafiu (almutawafaa: 800hi)alnaashir: almatbaeat alkhayria
altabeatu: al'uwlaa, 1322h
6- aleinayat sharh alhidayati-almualafi: muhamad bin muhamad bin mahmud, 'akmal aldiyn 'abu eabd allah aibn alshaykh shams aldiyn aibn alshaykh jamal aldiyn alruwmi albabirati (almutawafaa: 786hi)alnaashir: dar alfikr altabeatu: bidun tabeat wabidun tarikh
7- almuhit alburhaniu fi alfiqh alnuemanii fiqh al'iimam 'abi hanifat radi allah eanh
almualafu: 'abu almaeali burhan aldiyn mahmud bin 'ahmad bin eabd aleaziz bin eumar bin mazat albukhariu alhanafiu (almutawafaa: 616hi)almuhaqaq: eabd alkarim sami aljundi alnaashir: dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan-alitabeati: al'uwlaa, 1424 hi - 2004 m
8- mukhtasar alqaduwri fi alfiqh alhinaf almualafa: 'ahmad bin muhamad bin 'ahmad bin jaefar bin hamdan 'abu alhusayn alqaduwri (almutawafaa: 428hi)
almuhaqaqi: kamil muhamad muhamad euaydati-alnaashir: dar alkutub aleilmia
altabeatu: al'uwlaa, 1418hi - 1997m
9-alhidayat fi sharh bidayat almubtadi-almualafa: eali bin 'abi bakr bin eabd aljalil alfirghanii almarghinani, 'abu alhasan burhan aldiyn (almutawafaa: 593hi)
almuhaqaqi: talal yusif-alnaashir: dar ahya' alturath alearabii - bayrut - lubnan
thania :almadhhab almaliki:
1-al'iishraf ealaa nakat masayil alkhilafi-almualafi: alqadi 'abu muhamad eabd alwahaab bin eali bin nasr albaghdadi almaliki (422hi)-almuhaqaqi: alhabib bin tahir
alnaashir: dar abn hazma-altabeati: al'uwlaa, 1420hi - 1999m
2- : bidayat almujtahid wanihayat almuqtasid-almualafu: 'abu alwalid muhamad bin 'ahmad bin muhamad bin 'ahmad bin rushd alqurtubii alshahir biabn rushd alhafid (almutawafaa: 595hi)
alnaashir: dar alhadith - alqahiratu-altabeatu: bidun tabeati-tarikh alnashr: 1425h - 2004 m
3-altabasrati-almualafa: eali bin muhamad alrabei, 'abu alhasani, almaeruf biallakhmy (almutawafaa: 478 ha)-dirasat watahqiqu: alduktur 'ahmad eabd alkarim najib
alnaashir: wizarat al'awqaf walshuwuwn al'iislamiati, qutr-alitabeatu: al'uwlaa, 1432 hi - 2011 m
4- altafrie fi fiqh al'iimam malik bn 'anas - rahimah allh -
almualafa: eubayd allah bin alhusayn bin alhasan 'abu alqasim abn aljallab almalikii (almutawafaa: 378hi)-almuhaqaqu: sayid kasarawiin hasan-alnaashar: dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan-alitabeati: al'uwlaa, 1428 hi - 2007 m

5-altalqin fi alfiqh almalki-almualafu: 'abu muhamad eabd alwahaab bin eali bin nasr althaelabi albaghdadi almalikii (almutawafaa: 422hi)-almuhaqaqi: abi 'uwys muhamad bu khabzat alhusni altitwani- alnaashir: dar alkutub aleilmia 6-altawdih fi sharh almukhtasar alfareii liabn alhajib khalil bin 'iishaq bin musaa, dia' aldiyn aljundii almalikii almisrii (almutawafaa: 776hi) almuhaqiqa: da. 'ahmad bin eabd alkarim najib-alnaashar: markaz najibuyh lilmakhtutat wakhidmat altarathi-alitabeati: al'uwlaa, 1429h - 2008m 7-hashiat aldasuqi ealaa alsharh alkabiri-almualafi: muhamad bin 'ahmad bin earafat aldisuqii almalikii (almutawafaa: 1230hi)alnaashir: dar alfikri-altabeati: bidun tabeat wabidun tarikh 8-hashiat aleadawii ealaa sharh kifayat altaalib alrabaani-almualafi: 'abu alhasan, eali bin 'ahmad bin makram alsaeidi aleadawii (nisbatan 'iilaa bani eudi, bialqurb min minfaluti) (almutawafaa: 1189hi)almuhaqaqu: yusif alshaykh muhamad albiqaei
alnaashir: dar alfikr - bayrut altabeatu: bidun tabeati-tarikh alnashr: 1414h - 1994m
9- rawdat almustabin fi sharh kitab altalqini-almualafi: 'abu muhamadu, wa'abu fars, eabd aleaziz bin 'iibrahim bin 'ahmad alqurashii altamimiu altuwnisii almaeruf biaibn biziza (almutawafaa: 673 hi)almuhaqiq: eabd allatif zkaghi-alnashar: dar aibn hazm
altabeatu: al'uwlaa, 1431 hi - 2010 m
10- eaqd aljawahir althaminat fi madhhab ealam almadinati-almualafi: 'abu muhamad jalal aldiyn eabd allah bin najm bin shas bin nizar aljudhamii alsaedii almalikii (almutawafaa: 616hi)
dirasat watahqiqu: 'a. du. humayd bin muhamad lihmir-alnaashar: dar algharb al'iislami, bayrut - lubnan altabeatu: al'uwlaa, 1423 hi - 2003 m
11-alfawakih aldawani ealaa risalat abn 'abi zayd alqayrawani
almualafa: 'ahmad bin ghanim ('aw ghunimi) bin salim abn mihna, shihab aldiyn alnafrawii al'azharii almalikii (almutawafaa: 1126hi)alnaashir: dar alfikri-alitabeati: bidun tabea
tarikh alnashr: 1415h - 1995m
12-alkafi fi fiqh 'ahl almadinati-almualafi: 'abu eumar yusif bin eabd allh bin muhamad bin eabd albirr bin easim alnamirii alqurtibii (almutawafaa: 463hi)-almuhaqaqa: muhamad muhamad 'uhayid wld madik almuritani-alnaashar: maktabat alriyad alhadithati, alrayada, almamlakat alearabiat alsaeudiati-altabeata: althaaniatu, 1400h/1980m
13- almudawanatu-almualafa: malik bin 'anas bin malik bin eamir al'asbahii almadanii (almutawafaa: 179hi)alnaashir: dar alkutub aleilmiat altabeati: al'uwlaa, 1415hi - 1994m
14- manah aljalil sharh mukhtasar khilili-almualafa: muhamad bin 'ahmad bin muhamad ealish, 'abu eabd allah almaliki (almutawafaa: 1299hi)alnaashir: dar alfikr - bayrut
altabeatu: bidun tabeati-tarikh alnashri: 1409hi/1989m
thalithan :almadhhab alshaafieii
1-bahr almadhhabi-almualafi: alruwyani, 'abu almahasin eabd alwahid bin 'iismaeil (t 502 ha)-almuhaqaqi: tariq fathi alsayd-alnaashar: dar alkutub aleilmiati-altabeata: al'uwlaa, 2009 m
2-alibayan fi madhhab al'iimam alshaafiei-almualafu: 'abu alhusayn yahyaa bin 'abi alkhayr bin salim aleumranii alyamanii alshaafieii (almutawafaa: 558hi)-almuhaqiqa: qasim muhamad alnuwri-alnaashar: dar alminhaj - jidati-altabeati: al'uwlaa, 1421 ha- 2000 m
3-altahdhib fi fiqh al'iimam alshaafiei-almualafi: muhyi alsanat, 'abu muhamad alhusayn bin maseud bin muhamad bin alfaraa' albaghawii alshaafieii (almutawafaa: 516 hi)
almuhaqaqi: eadil 'ahmad eabd almawjudi, eali muhamad maeawad-alnaashar: dar alkutub aleilmia
altabeatu: al'uwlaa, 1418 hi - 1997 m
4- : alhawi alkabir fi fiqh madhhab al'iimam alshaafieii wahu sharh mukhtasar almuzni
almualafu: 'abu alhasan eali bin muhamad bin muhamad bin habib albasarii albaghdadiu, alshahir bialmawardii (almutawafaa: 450hi)almuhaqaqi: alshaykh eali muhamad mueawad - alshaykh eadil 'ahmad eabd almawjud-alnaashar: dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan
altabeatu: al'uwlaa, 1419 hi -1999 m
5- : almajmue sharh almuhadhab ((mae takmilat alsabakii walmutieii))
almualafu: 'abu zakariaa muhyi aldiyn yahyaa bn sharaf alnawawiu (almutawafaa: 676hi)
alnaashir: dar alfikr
6- mughaniy almuhtaj 'iilaa maerifat maeani 'alfaz alminhaji-almualafa: shams aldiyni, muhamad bin 'ahmad alkhatib alshirbinii alshaafieii (almutawafaa: 977hi)alnaashir: dar alkutub aleilmia
altabeatu: al'uwlaa, 1415hi - 1994m
7-almuhadhab fi fiqh al'iimam alshaafiei-almualafu: 'abu ashaq 'iibrahim bin eali bin yusuf alshiyrazii (almutawafaa: 476hi)-alnaashir: dar alkutub aleilmia
8-nihayat almuhtaj 'iilaa sharh alminhaji-almualafi: shams aldiyn muhamad bin 'abi aleabaas 'ahmad bin hamzat shihab aldiyn alramlii (almutawafaa: 1004ha)-alnaashir: dar alfikri, bayrut-altabeata: t 'akhirat - 1404h/1984m
rabiea: almadhhab alhunbalii
1- al'iinsaf fi maerifat alraajih min alkhilafi-almualafi: eala' aldiyn 'abu alhasan eali bin sulayman almardawii aldimashqii alsaalihii alhanbalii (almutawafaa: 885hi)
alnaashir: dar 'iihya' alturath alearbi-altabeata: althaaniat - bidun tarikh
2-alrawd almurabae sharh zad almustaqniei-almualafa: mansur bin yunis bin salah aldiyn abn hasan bin 'iidris albahutaa alhunbulaa (almutawafaa: 1051hi)
3- alfurue wamaeah tashih alfurue lieala' aldiyn eali bin sulayman almardawi
almualafa: muhamad bin muflah bin muhamad bin mufraji, 'abu eabd allahi, shams aldiyn almuqdisii alraaminaa thuma alsaalihii alhanbali (almutawafaa: 763hi)almuhaqiqu: eabd allh bin eabd almuhsin alturki
alnaashir: muasasat alrisalati-altabeata: al'uwlaa 1424 hi - 2003 mi
4-alkafi fi fiqh al'iimam 'ahmad-almualafu: 'abu muhamad muafaq aldiyn eabd allah bin 'ahmad bin muhamad bin qudamat aljamaeilii almaqdisii thuma aldimashqiu alhanbaliu, alshahir biaibn qudamat almaqdisii (almutawafaa: 620h)-alnaashir: dar alkutub aleilmiati-altabeati: al'uwlaa, 1414 hi - 1994
5- kashaaf alqinae ean matn al'iiqnaei-almualafi: mansur bin yunis bin salah aldiyn abn hasan bin 'iidris albahutaa alhunbulaa (almutawafaa: 1051hi)
alnaashir: dar alkutub aleilmia
6- : almubdie fi sharh almuqanieu-almualafi: 'iibrahim bin muhamad bin eabd allah bin muhamad aibn muflihi, 'abu 'iishaqa, burhan aldiyn (almutawafaa: 884hi)alnaashir: dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan-alitabeati: al'uwlaa, 1418 hi - 1997 m
7- almuharir fi alfiqh ealaa madhhab al'iimam 'ahmad bin hanbalu-almualafa: eabd alsalam bin eabd allah bin alkhadar bin muhamad, abn taymiat alharani, 'abu albarkati, majd aldiyn (almutawafaa: 652hi)alnaashir: maktabat almaearifi- alriyada-alitabeati: altabeat althaaniat 1404h -1984m
8-muntahaa al'iiradati-almualafa: taqi aldiyn muhamad bin 'ahmad alfutuhii alhanbalii alshahir biabn alnajaar (972hi)almuhaqiqi: eabd alllh bin eabd almuhsin alturkii
alnaashir: muasasat alrisalati-altabeati: al'uwlaa, 1419h - 1999m
9- almughaniy liabn qadamati-almualafi: 'abu muhamad muafaq aldiyn eabd allh bin 'ahmad bin muhamad bin qudamat aljamaeilii almaqdisii thuma aldimashqiu alhanbaliu, alshahir biaibn qudamat almaqdisii (almutawafaa: 620hi)-alnaashir: maktabat alqahirati-altabeati: bidun tabea
khamisa: almadhhab alzaahirii
almuhalaa bialathar
almualafu: 'abu muhamad eali bin 'ahmad bin saeid bin hazm al'andalusi alqurtubii alzaahirii (almutawafaa: 456ha)-alnaashir: dar alfikr - bayrutu-altabeata: bidun tabeat wabidun tarikh
sadisan almadhhab alzaydi:
1-albahr alzukhar aljamie limadhahib eulama' aliaimasar - almualafi: 'ahmad bin yahi bin almurtadaa almutawafiy sanatan 840-altabeat al'uwlaa -dar alhikmat alyamania
1-         altaaj almadhhab li'ahkam almadhhab sharh matn al'azhar fi fiqh al'ayimat al'athar
almualafi: ahmad bn qasim aleansii alyamaniu alsaneani-dar alhikmat alyamaniat 1404-1993m
sabiean madhhab alamamiati:
1-         almukhtasar alnaafie fi fiqh alamamiat almualafu: abu alqasim najm aldiyn jaefar bin alhasan alhilii almutawafiy sanatan 676-altabeat althaalithat 1405-1985dar al'adwa' bayrut -lubnan
2-sharayie al'iislam fi masayil alhalal walharam almualif abu alqasim najm aldiyn jaefar bn alhasan -altabeat alhadiat eashrat 1425-2004m dar alqari
thaminan madhhab alabadiat :
1-ktab alniyl washifa' alealil - almualif alshaykh dia' aldiyn eabd aleaziz altamimi
alnaashir -dar alfath -dar alturath alearabii bayrut -maktabat alarshad jida
altabeat althaaniat 1392-1972m
2-sharh kitab alniyl washifa' alealil -almualif muhamad bin yusif atfish alnaashir -dar alfath -dar alturath alearabii bayrut -maktabat alarshad jidat altabeat althaaniat 1392-1972m
rabiean - katab alfiqh aleamu
1- alfiqh al'islamy wadllatuh (alshshaml lladllt alshshareyat walara' almdhhbyat wahm alnnazryaat alfqhyat watahqiq al'ahadith alnnabwyat watakhrijiha)
almualafa: 'a. da. wahbat bn mustafaa alzzuhayli, 'ustadh warayiys qism alfiqh al'islamy wa'usulih bijamieat dimashq - kllyat alshsharye
alnaashir: dar alfikr - swryat - dimashq
2-         almawsueat alfiqhiat alkuaytiatu-sadir eun: wizarat al'awqaf walshuyuwn al'iislamiat - alkuayt
.. altabeat althaaniatu, dar alsalasil - alkuayt
3-         muasueat alfiqh al'iislamii-almualafi: muhamad bin 'iibrahim bin eabd allh altuwijrii
alnaashir: bayt al'afkar alduwliiti-altabeatu: al'uwlaa, 1430 hi - 2009 m
khamisa/ kutub alsiyasat alshareiat walqada'
al'ahkam alsultania
almualafu: 'abu alhasan eali bin muhamad bin muhamad bin habib albasarii albaghdadiu, alshahir bialmawardii (almutawafaa: 450hi)alnaashir: dar alhadith - alqahira
katub 'ukhraa
: alhudud waltaezirat eind abn alqim-almualif : bikr bin eabd allh 'abu zayd bin muhamad bin eabd allh bin bikr bin euthman bin yahyaa bin ghihab bn muhamad (almutawafaa : 1429hi)
alnaashir : dar aleasimat lilnashr waltawzie-alitabeat : althaaniat 1415 hu
sadisan / almaeajim
1- taj alearus min jawahir alqamus - almualafi: mhmmd bin mhmmd bin eabd alrzzaq alhusayni, 'abu alfayda, almlqqb bimurtadaa, alzzabydy (almutawafaa: 1205hi)
almuhaqaqi: majmueat min almuhaqiqina-alnaashir: dar alhidaya
1-         alqamus almuhayta-almualafi: majd aldiyn 'abu tahir muhamad bin yaequb alfayruzabadaa (almutawafaa: 817hi)tahqiqu: maktab tahqiq alturath fi muasasat alrisala
bi'iishrafi: muhamad naeim alerqsusy-alnashr: muasasat alrisalat liltibaeat walnashr waltawzie, bayrut - lubnan altabeati: althaaminati, 1426 hi - 2005 m
2-almuhkam walmuhit al'aezamu-almualafu: 'abu alhasan ealii bin 'iismaeil bin sayidih almursii [t: 458hi]almuhaqaq: eabd alhamid hindawi
alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut altabeatu: al'uwlaa, 1421 hi - 2000 m
3-mukhtar alsahahi-almualafi: zayn aldiyn 'abu eabd allah muhamad bin 'abi bakr bin eabd alqadir alhanafii alraazi (almutawafaa: 666hi)almuhaqaqi: yusif alshaykh muhamad
alnaashiru: almaktabat aleasriat - aldaar alnamudhajiatu, bayrut - sayda altabeatu: alkhamisatu, 1420h / 1999m
4-muejam allughat alearabiat almueasirati-almualafi: d 'ahmad mukhtar eabd alhamid eumar (almutawafaa: 1424hi) bimusaeadat fariq eimal-alnaashir: ealim alkutub
altabeatu: al'uwlaa, 1429 hi - 2008 m
5- alqamus alfiqhiu lughat wastilaha-almualafi: alduktur saedi 'abu habib
alnaashir: dar alfikri. dimashq - suriat altabeatu: althaaniat 1408 hi = 1988 m
taswiru: 1993 m
6- almisbah almunir fi gharayb alsharh alkibaa-almualafa: 'ahmad bin muhamad bin eali alfiuwmi thuma alhamawy, 'abu aleabaas (almutawafaa: nahw 770hi)alnaashir: almaktabat aleilmiat - bayrut
sabea-alsuhuf
jaridat al'ahram tasadraen muasasat al'ahram lilnashr waltawzie