الأدوات التي استعملها الشيخ عبد الرحمن المُعَلِّمِي (ت1386هـ) في تمييز الرواة

المؤلف

قسم السنة وعلومها ، کلية الشريعة والدراسات الإسلامية ، جامعة القصيم ، وزارة التعليم ، المملکة العربية السعودية

المستخلص

الملخص:
تناولت هذه الدراسة موضوع أدوات العلامة الشيخ عبد الرحمن بن يحيى المُعَلِّمِي اليماني في تمييز الرواة.
اعتمد فيه الباحث حسب استطاعته على طريقة أهل الاختصاص مستفيداً من البحوث والكتابات السابقة، ومسلطاً الضوء على أبرز معالم تلك الأدوات من وجهة نظر الباحث.
فناقشت هذه الدراسة أبرز تلك الجوانب عند المعلمي بذكر كلامه وتبيين منهجه. وقد خلصت الدراسة إلى إبراز أهم الجوانب التي يمكن أن يستفيد منها الباحثون والدارسون أثناء خوضهم في تحرير مسائل تمييز الرواة.
اعتمد فيه الباحث حسب استطاعته على طريقة أهل الاختصاص مستفيداً من البحوث والكتابات السابقة، ومسلطاً الضوء على أبرز معالم أدوات النقد عند المعلمي من وجهة نظر الباحث، فناقشت هذه الدراسة أبرز تلك الجوانب عند المعلمي بذكر كلامه وتبيين منهجه. ومن هنا يرى الباحث من خلال هذه الدراسة ضرورة مواصلة البحوث في إبراز منهج النقد عند الأئمة النقاد من خلال العلماء المعاصرين كالمُعَلِّمِي وغيره بحيث يتم الكشف عن دقائقه وما يتعلق به، وأن هذا هو ما يمكن من خلاله الاتجاه نحو تطبيق النقد الصحيح في علوم السنة النبوية.
 

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


1-   athar alshshykh aleallamat eabd alrrhmn bn yhyay almueallimi alyamany, aietanaa bihi: majmueat min albahithina, minhum: almudir aleilmiu lilmashrue eali bn muhammad aleimran, wifq almanhaj almuetamid: min alshaykh bakr bin eabd allah 'abu zayd (‌ taealaa, alnaashir: dar ealam alfawayid lilnashr waltawzie, altabeati: al'uwlaa, 1434 hi.
2-   ‌'asami ‌man ‌rwaa ‌eanahum muhamad bin 'iismaeil albukhariu min mashayikhih (fi jamieuh alsahihu), almualafu: 'abu 'ahmad eabd allah bin eadiin bin eabd allah bin muhamad aibn mubarak bin alqutaan aljirjanii (t 365h), almuhaqiq: du. eamir hasan sabri, alnaashir: dar albashayir al'iislamiat - bayrut, altabeatu: al'uwlaa, 1414hi.
3-   'iikmal ‌tahdhib ‌alkamal fi 'asma' alrujal, almualafi: eala' aldiyn mughaltay bin qalij alhanafii (t 762 ha),almuhaqaqa: muhamad euthman, alnaashir: dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan, altabeata: al'uwlaa, 2011 ma.
4-   al'iikmal fi rafe alairtiab ean almutalaf walmukhtalaf fi al'asma' walkunaa wal'ansab, talifu: saed almalka, 'abu nasr eali bin hibat allah bin jaefar bin makula (almutawafaa: 475h), alnaashir: dar alkutub aleilmiat -birut-lubnan, altabeatu: altabeat al'uwlaa 1411h-1990m.
5-   ‌al'asami ‌walkinaa, almualafu: 'abu 'ahmad alhakim alkabira, muhamad bin muhamad bin 'ahmd bin 'iishaq alniysaburiu alkarabisiu (t 378 hu), almuhaqiqi: 'abu eumar muhamad bin eali al'azhry, alnaashir: dar alfaruq liltibaeat walnashri, alqahirat - masr, altabeati: al'uwlaa, 1436 hi - 2015 mi.
6-   albidayat walnihayatu, talifu: 'abu alfida' 'iismaeil bin eumar bin kathir alqurashii albasriu thuma aldimashqiu (almutawafaa: 774hi), almuhaqiq: eali shiri, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii, altabeati: al'uwlaa 1408, hi - 1988 mi.
7-   tarikh al'iislam wawafyat almashahir walaelam, talifu: shams aldiyn 'abu eabd allah muhamad bin 'ahmad bin euthman bin qaymaz aldhahabi (almutawafaa: 748hi), tahqiqu: alduktur bashaar ewwad maeruf, alnaashir: dar algharb al'iislami, altabeatu: al'uwlaa, 2003 mi.
8-   altaarikh ‌alkabiri, almualafi: al'iimam 'abu eabd allah muhamad bin 'iismaeil albukharii (t 256 hu), riwayatu: 'abi alhasan muhamad bin sahl albasari alfiswi, muqabalatan biriwayat aibn faris aldilal, wajuz' min riwayat eabd alrahman bin alfadl alfisawi, ealaa thamaniat 'usul khatiyatin, tahqiq wadirasatu: muhamad bin salih bin muhamad aldabasi wamarkaz shadha lilbuhuth bi'iishraf mahmud bin eabd alfataah alnahaal, alnaashir: alnaashir almutamayiz liltibaeat walnashr waltawziei, alrayad, altabeati: al'uwlaa, 1440 hi - 2019 mi.
9-   tarikh baghdada, talifu: 'abu bakr 'ahmad bin eali bin thabit bin 'ahmad bin mahdi alkhatib albaghdadi (almutawafaa: 463hi), tahqiqu: alduktur bashaar eawad maeruf, alnaashir: dar algharb al'iislamii - bayrut, altabeatu: al'uwlaa, 1422h - 2002 mi.
10- tarikh dimashqa, talifu: 'abu alqasim ealiin bin alhasan bin hibat allah almaeruf biabn easakir (almutawafaa: 571hi), tahqiqu: eamru bin gharamat aleumrui, alnaashir: dar alfikr liltibaeat walnashr waltawziei, eam alnashri: 1415 hi - 1995 mi.
11- tabsir almuntabah bitahrir almushtabahi, almualafu: 'abu alfadl 'ahmad bin ealiin bin muhamad bin 'ahmad bin hajar aleasqalanii (almutawafaa: 852hi), tahqiqu: muhamad eali alnajar, murajaeatu: eali muhamad albijawi, alnaashir: almaktabat aleilmiata, bayrut - lubnan.
12- taerif ahl altaqdis bimaratib almusufin bialtadlisi, almualafu: 'abu alfadl 'ahmad bin eali bin muhamad bin 'ahmad bin hajar aleasqalanii (t 852 hu), almuhaqiqi: du. easim bin eabdallah alqiryuti, alnaashir: maktabat almanar - eaman, altabeatu: al'uwlaa, 1403hi.
13- taqrib ‌altahdhib, almualafu: 'abu alfadl 'ahmad bin ealiin bin muhamad bin 'ahmad bin hajar aleasqalanii (t 852hi), almuhaqiqi: muhamad eawamat, alnaashir: dar alrashid - surya, altabeatu: al'uwlaa, 1406 - 1986m.
14- tahdhib altahdhib, talifu: 'abu alfadl 'ahmad bin eali bin muhamad bin 'ahmad bin hajar aleasqalani (almutawafaa: 852hi), alnaashir: matbaeat dayirat almaearif alnizamiati, alhinda, altabeati: altabeat al'uwlaa, 1326hi.
15- tahadhib alkamal fi 'asma' alrajal, talifa: yusif bin eabd alrahman bin yusif, 'abu alhajaji, jamal aldiyn aibn alzakii 'abi muhamad alqudaeii alkalbi almizii (almutawafaa: 742hi), tahqiqu: du. bashaar eawad maeruf, alnaashir: muasasat alrisalat - bayrut, altabeatu: al'uwlaa، 1400 - 1980.
16- aljurh ‌waltaedil, almualafu: 'abu muhamad eabd alrahman bin muhamad bin 'iidris bin almundhir altamimi, alhanzali, alraazi aibn 'abi hatim (t 327h), alnaashir: tabeat majlis dayirat almaearif aleuthmaniat - bihaydar abad aldukn - alhindu, dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut, altabeata: al'uwlaa, 1271 ha 1952 ma.
17- aljawahir alhasaan fi tarajim alfadala' wal'aeyan min 'asatidhat wakhulani, talifi: zakaria bin eabd allah bila, muasasat alfurqan lilturath alaslamii, 2006m.
18- dhakr 'asma'an ‌man ‌tukalim ‌fih ‌wahu ‌muthq, almualifi: shams aldiyn 'abu eabd allah muhamad bin 'ahmad bin euthman bin qaymaz aldhahabi (t 748h), almuhaqaqa: muhamad shakur bin mahmud alhajiy 'amrir almayadini, alnaashir: maktabat almanar - alzarqa', altabeatu: al'uwlaa, 1406h - 1986m.
19- aldhayl ‌waltakmilat ‌lkitabi ‌almusul ‌walsilati, almualafu: 'abu eabd allah muhamad bin muhamad bin eabd almalik al'ansari al'uwsi almarakishi (t 703 hu), haqaqat waealaq ealayhi: alduktur 'iihsan eabaas, alduktur muhamad bin sharifat, alduktur bashaar eawad maeruf, alnaashir: dar algharb al'iislami, tunis, altabeata: al'uwlaa, 2012 ma.
20- sir 'aelam alnubala'a, talifu: shams aldiyn 'abu eabd allh muhamad bin 'ahmad bin euthman bin qaymaz aldhahabii (almutawafaa: 748hi), tahqiqu: majmueat min almuhaqiqin bi'iishraf alshaykh shueayb al'arnawuwta, alnaashir: muasasat alrisalati, altabeati: althaalithati, 1405 hi / 1985 mi.
21- tabaqat alhafazi, talifu: eabd alrahman bin 'abi bakr, jalal aldiyn alsuyutiu (almutawafaa: 911h), alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut, altabeatu: al'uwlaa, 1403hi.
22- tabaqat ‌alhanabilatu, almualafu: 'abu alhusayn muhamad aibn 'abi yaelaa, waqaf ealaa tabeih wasahhahi: muhamad hamid alfaqi, alnaashir: matbaeat alsanat almuhamadiati, alqahira (wasuwwratuha dar almaerifati, bayrut).
23- fath almughith bisharh alfiat alhadith lilearaqi, talifu: shams aldiyn 'abu alkhayr muhamad bin eabd alrahman bin muhamad bin 'abi bakr bin euthman bin muhamad alsakhawi (almutawafaa: 902hi), tahqiqu: eali husayn eulay, alnaashir: maktabat alsanat - masr, altabeatu: al'uwlaa, 1424h / 2003m.
24- alfawayid almajmueat fi al'ahadith almawdueati, talifu: muhamad bin ealiin bin muhamad alshuwkani (almutawafaa: 1250hi), tahqiqu: eabd alrahman bin yahi almueallimi alyamani, alnaashir: dar alkutub aleilmiati, bayrut, lubnan.
25- alkamil fi dueafa' alrajal, talifu: 'abu 'ahmad bin eadi aljirjani (almutawafaa: 365hi), tahqiqu: eadil 'ahmad eabd almawjudi-eali muhamad mueawada, sharak fi tahqiqihi: eabd alfataah 'abu sanat, alnaashir: alkutub aleilmiat - bayruta-lubnan, altabeatu: al'uwlaa, 1418h1997m.
26- alkamal ‌fi ‌'asima' ‌alrijal (wahu 'awal musanaf fi rijal alkutub alsitat wa'asl <<tahdhib alkamal>> lilmazi), almualafu: 'abu muhamad eabd alghani bin eabd alwahid almaqdisi (t 600 hu), dirasat watahqiqu: shadi bin muhamad bin salim al nueman, alnaashir: alhayyat aleamat lileinayat bitibaeat wanashr alquran alkarim walsunat alnabawiat waeulumaha, alkuayt - sharikat ghras lildieayat wal'iielan walnashr waltawziei, alkuaytu, altabeati: al'uwlaa, 1437 hi - 2016 mi.
27- lisan ‌almizani, almualafu: 'abu alfadl 'ahmad bin eali bin muhamad bin 'ahmad bin hajar aleasqalanii (t 852hi), almuhaqiqu: dayirat almaerif alnizamiat - alhinda, alnaashir: muasasat al'aelami lilmatbueat bayrut - lubnan, altabeata: althaaniatu, 1390h /1971m.
28- majalat alearab sanat 1386hi, bi'iishraf alraahil hamd aljasir ‌, almamlakat alearabiat alsaeudiatu, dar alyamamat lilbahth waltarjamat walnashr - alriyad - sharie almalik faysal.
29- ‌mukhtasar ‌alkamil ‌fi ‌aldueafa'i, almualafi: 'ahmad bin eali bin eabd alqadir, 'abu aleabaas alhusaynii aleubaydi, taqi aldiyn almiqrizi (t 845h), almuhaqiqi: 'ayman bin earif aldimashqi, alnaashir: maktabat alsanat - misr / alqahirata, altabeatu: al'uwlaa, 1415h - 1994m.
30- maerifat althiqat min rijal 'ahl aleilm walhadith wamin aldueafa' wadhakr madhahibihim wa'akhbarihimu, almualafu: 'abu alhasan 'ahmad bin eabd allah bin salih aleajlaa alkufi (t 261h), almuhaqiq: eabd alealim eabd aleazim albustui, alnaashir: maktabat aldaar - almadinat almunawarat - alsaeudiat, altabeatu: al'uwlaa, 1405h.
31- mizan ‌alaietidal fi naqd alrajal, almualafi: shams aldiyn 'abu eabd allah muhamad bin 'ahmad bin euthman bin qaymaz aldhahabi (t 748hi), tahqiqu: eali muhamad albijawi, alnaashir: dar almaerifat liltibaeat walnushri, bayrut - lubnan, altabeati: al'uwlaa, 1382 hi - 1963 mi.