استعمالات الجذب والطاقة في علم النفس الإنساني "دراسة عقدية نقدية"

المؤلف

أستاذ مساعد بقسم العقيدة والمذاهب المعاصرة كلية الشريعة وأصول الدين- جامعة الملك خالد

المستخلص

المستخلص
        تهدف الدراسة إلى إلقاء الضوء على قانون الجذب والطاقة كونهما من الاستعمالات التي استعملها علم النفس الإنساني في دراسته للذات الإنسانية، وتحليل المسألة عقدياً ثم نقدها، وجاءت في ثلاثة محاور:
الأول:في تحديد المفاهيم والمصطلحات والجذور التاريخية لكل من قانون الجذب والطاقة وعلم النفس الإنساني
الثاني:استعمالات علم النفس الإنساني لقانون الجذب والطاقة
الثالث:بيان الانحرافات العقدية في قانون الجذب والطاقة في علم النفس الإنساني
     وقد اعتمدت هذه الدراسة على المنهج التاريخي في تحديد الجذور التاريخية لقانون الجذب والطاقة وعلم النفس الإنساني والمنهج الاستقرائي التحليلي بتتبع المواطن التي لها علاقة بعلم النفس الإنساني وارتباطها بالجذب والطاقة، والمنهج النقدي الذي يستكشف مواطن الخلل في أصل هذه الفكرة، ومناقضة هذه الفكرة للعقيدة الإسلامية، كالاعتقاد بوحدة الوجود، وأن هذا الكون كله شيء واحد دون تمييز بين خالق ومخلوق، وكذلك إعطاء الإنسان قدرات خارقة تتجاوز حدود طبيعته التي خلقه الله عليها، وأيضا التوجه إلى غير الله تعالى سؤالا وطلبا ودعاءً، ونحوها من المخالفات الخطيرة التي تتناقض مع العقيدة الإسلامية. ومن أبرز النتائج: أن علم النفس الإنساني استخدم (الجذب والطاقة) كوسيلة لتوجيه الذات وضبطها بغية تحقيق الأماني والوصول إلى المطلوب والغايات، وإقصاء العمل عن كل ذلك.
 
 

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


'akhbar aleulama' bi'akhyar alhukama'i, jamal aldiyn 'abu alhasan eali bin yusif alqaftii (almutuafi: 646hi), almuhaqiqa: 'iibrahim shams aldiyn, (dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan, ta/1, 1426 ha -2005 mi)
2.  'adab alnafsi, muhamad bin ealiin bin alhasan bin bashar, 'abu eabd allah, alhakim altirmidhiu (almutawafi: nahw 320hi), tahqiq wataeliqi: alduktur 'ahmad eabd alrahim alssayh, (aldaar almisriat allubnaniati, masr, ta/1, 1413 ha -1993 ma)
3.  al'iisharat, waltanbihati, abn sina 'abu eulay, tahqiqu: du. sulayman dinya, (ta/3, dar almaearifi)
4.  'ashhar 50 khurafat fi eilm alnafsi, skut lilinfild wastifin jay lin wajun rumishiu wabari bayristayin, tarjamata: muhamad ramadan dawuud, 'iiman 'ahmad eazba, (kalimat earabiat liltarjamat walnashri, ta/ 1, 2013m)
5.  'usul eilm alnafs alhaditha, du. faraj eabd alqadir tah, (dar qaba' liltibaeat walnashri, alqahirat / 2000mi)
6.  ani wud bizint; sirat dhatiatun, (jameiat altasawuf, landan sanat 1893), (dar nashr 'iinwin, 1908 mi, s 81).
7.  'iiqaz alhimam fi sharh alhikmi, 'ahmad bin eajibata, (dar almaearifi, da.t).
8.  albahth aleilmiu 'asasiaatih alnazariat wamumarasatuh aleamaliu, raja' wahid duydiri, (dar alfikr almueasiri-biruta-libnan-dar alfikiri-dimishqi-suriata-, ta/1, jamadaa alakhirat 1421 hi-'aylul sibtambar 2000m).
9.  albarmajat allughawiat aleasabiat -musaeidat 'am dieayati? altahqiq fi aistikhdamat albarmajat allughawiat aleasabiat fi altaealum al'iidari, dulin, 'ashli, (altanmiat almihniat alduwaliati, 1 yanayir 1996).
10. tarikh ealm alnafs wamadarisuhu, muhamad shihatuhu, (dar gharib liltibaeat walnashri)
11. tarikh madrasat haru, kristifur tayrman, 1991-1324,( 'uksufurd 2000 )
12. altakhatur ean bued walaistibsar quat aleaql wal'iiradati, ghay liun bilifir, tarjamatu: eisaa simean, (ta/1, 1990ma, dar aleilmi, alnaashir: dar alhawari, suriat /allaadhiqiati)
13. altasaruf bialiamtinan: tbughrafya mafahimiat watajribiatun, (majalat alshakhsiat waeilm alnafs 82)
14. altatwir waltahaquq min sihat miqyas liqias altaeatuf mae aldhaati", maqal biqalam kristin di nifa, fi aldhaat walhuiati, (mijalad: 2, raqm 3, 2003mi).
15. altaerifati, eali bin muhamad bin ealiin alzayn alsharif aljirjaniu (almutawafi: 816hi), almuhaqiqa: dabtuh wasahahah jamaeat min aleulama'i, (dar alkutub aleilmiat bayrut -lubnan, ta/1, 1403h -1983ma).
16. altafawul wa'atharuh ealaa alsihat alnafsiat waljasadiati, siru kunfirsanu , 'alisandru rutundu , 'iilina linsi, 'uwlifya dila fista , franshiska arbun , mariu 'antuniu rida , maqal manshur alkitrunya ,(Clinical Practice Epidemiology in Mental Health ,2010mu).
17. tafsir al'iimam alshaafieii, alshaafieii 'abu eabd allah muhamad bin 'iidris bin aleabaas bin euthman bin shafie bin eabd almutalib bin eabd manaf almatlabii alqurashii almakiy, (almutawafaa: 204hi), jame watahqiq wadirasati: du. 'ahmad bin mustafaa alfrran, (risalat dukturah), ta/1, dar altadmuriat -almamlakat alearabiat alsaeudiat, 1427 -2006 mi)
18. taqyim aliatijahat alshaamilat fi baramij almawarid albashariati, frank hyubarghar walura 'iil nashi, muhararan, (nyu jirsi: nashru almueamalati, 1994)
19. tahdhib allughati, muhamad bin 'ahmad bin al'azharii alhurawi, 'abu mansur (almutwafi: 370hi), tahqiqu: muhamad eawad mureib,
( ta/ 1, dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut, 2001m).
20. thalathat musadarat lileaqidat alsiriyati, aleaqidat alsiriyatu: tarkib aleilmi, aldiyn walfalsafatu, hilina bilafatiski,(sharikat altasawuf lilnashr , landan 1888)
21. thalathat musadarat lileaqidat alsiriyati, aleaqidat alsiriyatu: tarkib aleilmi, aldiyn walfalsafatu, hilina bilafatiski, (sharikat altasawuf lilnashri, landan 1888)
22. aljadhb alfikrii walkhatuat alsabe litahqiq al'ahlami, saed khuli, (ta/1, dar bint alzayaat lilnashr waltawzie, 2017m)
23. aljawab alkafi liman sa'al ean aldawa' alshaafi 'aw aldaa' waldawa'i, muhamad bin 'abi bakr bin 'ayuwb bin saed shams aldiyn abn qiam aljawzia (almutwafi: 751ha), (dar almaerifat - almaghribi, ta/1, 1418h -1997m)
24. juzif mirfi, murajaeat duktur: 'iian makmahan, (maktabat jirir, ta/3, 2007m)
25. khamsat wathalathun eaman min albahth fi albarmajat allughawiat aleasabiati, tumas wiatkufiski, (qaeidat bayanat 'abhath albarmajat allughawiat aleasabiati. halat min alfani 'um alzakhrafat aleilmiat alzaayifati?>> alnashrat alnafsiat albulandiat 41 ,1 yanayir/ 2010m)
26. dirasat  fi alyahudiat walmasihiat wa'adyan alhindi, eabd alrahman al'aezami, (maktabat alrishdi-alriyad, ta/2, 1424hi)
27. distur waqawaeid jameiat altasawf, hinri stil 'uwlkut, (dawriat almutasawifi, mi12, ea4, sanat 1891)
28. diwan almubtada walkhabar fi tarikh alearab walbarbar waman easarahum min dhawi alshaan al'akbar, (tarikh aibn khaldun), eabd alrahman bin muhamad bin muhamad, abn khaldun 'abu zayda, wali aldiyn alhadramii al'iishbilii (almutawfi: 808hi), tahqiqu: khalil shahadat, (t/ 2, dar alfikri, bayrut, 1408 ha -1988 mi).
29. alradu aleilmiu ealaa mumarasat altaaqati,kayfiat altaeamul mae jadid al'afkar.." qanun aljadhba" nmwjaan, biqalam ma. talal eid aleutaybi, maqal manshur ealaa mawqie alktruni ( https://sabeily.com / bitarikh :20aghustus2020m)
30. alsir, rwnda bayarn, (maktabat jirir, ta/1, 2008m)
31. sikulujiat alaimtinan, makulu , 'iim 'ii , 'iimunz , ar 'iih , watsangh ,(niuyurka: matbaeat jamieat 'aksufurd. ji, 2002ma).
32. alshakhsiaat alrayiysiat fi al'iirshad waleilaj alnafsi, jurj kili, (lindan. thawzand 'uwks, kalifurnia: manshurat sij)
33. shifa' alsaayil watahdhib almasayili, abn khaldun, tahqiqu: du. muhamad mutie alhafizi, tabeat dar alfikr almueasiri, (bayrut / lubnan, ta/1, 1996ma).
34. alsihah taj allughat wasihah alearabiat, 'abu nasr 'iismaeil bin hamaad aljawharii alfarabi (almutawafaa: 393hi), tahqiqu: 'ahmad eabd alghafur eatar, (dar aleilm lilmalayin - bayrut, ta/4, 1407 ha‍ -1987 mi)
35. taqat alkawn bayn yadika, rujiih ziadata, maeabira, (attle ealayh bitarikh 2020-11-08)
36. eishrwun tariqatan basitatan lijalb altaaqat al'iijabiat 'iilaa hayaatik alan, dinis hil ,( 2-8-2018. tama tahriruhu.)
37. eilam altaaqati... taqarub fi almadmun baynah wabayn aldajal waeilm alnafsa, khalid 'abu alruws, (maqal alkitrunii nushir fi almajalat 03mayu, 2019m, https://arb.majalla.com ).
38. ealam allughati, ealiu eabd alwahid wafi, ( nahdat misr liltibaeat walnashri, ta/1).
39. ‏eilmi‏ ‏alnafsi‏ ‏al'iinsanii" ‏mdakhali‏ ‏jdid‏", bujintal‏,( ‏ju‏. ‏f‏. 1963m)
40. eilam alnafs ealam alsuluka, nil karlisun , dunald si hith,( sharikat birsun altaelimiat 2010 , radmik).
41. ealam nafs alshakhsiati, da. hilmi almiliji, (dar alnahdat alearabiati, tu/ 1, bayrut, lubnan, 1421h-2001m)
42. eiuwn al'anba' fi tabaqat al'atibaa'i, 'ahmad bin alqasim bin khalifat bin yunis alkhazraji muafaq aldiyn, 'abu aleabaas aibn 'abi 'usaybaea (almutawafi: 668hi), almuhaqiqi: alduktur nizar rida, (dar maktabat alhayaat - bayrut)
43. firaq mueasirat tantasib 'iilaa al'iislam wabayan mawqif al'iislam minha, du. ghalib bn ealiin eawaji, (almaktabat aleasriat aldhahabiat liltibaeat walnashr waltaswiqi, jidat, ta/4, 1422 ha -2001 mi).
44. alfuruq allughawiati, 'abu hilal alhasan bin eabd allh bin sahl bin saeid bin yahyaa bin mihran aleaskarii, (almutawafi: nahw 395h), haqaqah waealaq ealayhi: muhamad 'iibrahim salim, (dar alealm walthaqafat lilnashr waltawzie, alqahirat - masir).
45. alfasl fi almalal wal'ahwa' walnahla,abu muhamad ealiin bin 'ahmad bin saeid bin hazm al'andalusii alqurtubii alzaahirii (almutawafaa: 456hi),( maktabat alkhanji - alqahiratu,bi:t)
46. alfawayidi, muhamad bin 'abi bakr bin 'ayuwb bin saed shams aldiyn abn qiam aljawzia (almutawafaa: 751hi), ( ta/2, dar alkutub aleilmiat - bayrut, 1393 hi - 1973 mi)
47. qamus alfalsafat waldin, wilyam ris, (nyu jirsi, matbaeat aleulum al'iinsaniati, 1996m ).
48. alqamus almuhiti,majad aldiyn 'abu tahir muhamad bin yaequb alfiruzabadaa (almutawafaa: 817hi),tahqiqu: maktab tahqiq alturath fi muasasat alrisalati, bi'iishrafi: muhamad naeim alerqsusy,(mwsst alrisalat liltibaeat walnashr waltawzie, bayrut - lubnan,ta/8, 1426 hi - 2005 mi)
49. qanun aljadhba, maykil jih, lusyir, (t/ 2, alsaeudiati: maktabat jrir, 2009m)
50. qanun aljadhba, salah alraashidi, (sharikat faranshayiz alraashidi, 2009mi).
51. quat eaqlik albatina, du. juzif mirfi, murajaeat duktur: 'iian makmahan, (maktabat jrir, ta/3, 2007m)
52. ktab aleayni, 'abu eabd alrahman alkhalil bin 'ahmad bin eamriw bin tamim alfarahidii albasrii (almutwfi: 170h),
almuhaqaqa: d mahdi almakhzumi, d 'iibrahim alsaamaraayiy, (dar wamaktabat alhilal).
53. alkuliyaat muejam fi almustalahat walfuruq allughawiati, 'ayuwb bin musaa alhusayni alqarimii alkafawi, 'abu albaqa' alhanafii, (almutawafi: 1094hi), almuhaqiq: eadnan darwish -muhamad almasri, (muasasat alrisalat - bayrut).
54. kayfiat tatbiq qanun aljadhba, (almutamar alwatanii aleiraqia, 23/1/2021)
55. lisan alearbi, muhamad bin makram bin ealaa، 'abu alfadali, jamal aldiyn abn manzur (almutawafaa: 711hi), dar sadir - bayrutu,alitabeatu: althaalithat - 1414 hi)
56. majmue alfatawaa, taqi aldiyn 'abu aleabaas 'ahmad bin eabd alhalim bin taymiat alharaani (almutawafaa: 728hi), almuhaqiq: eabd alrahman bin muhamad bin qasimi, (majmae almalik fahd litibaeat almushaf alsharifi, almadinat alnabawiati, almamlakat alearabiat alsueudiat, 1416h/1995m)
57. muhadarat shaebiat fi alfalsafati"althyusufya ", ani bisanti, (t/ 2, alhinda: almaktab althuyusufi, 1912).
58. almuhkam walmuhit al'aezami, 'abu alhasan ealii bin 'iismaeil bin sayidah almursiu ,(t: 458h),almuhaqaq: eabd alhamid handawi,(dar alkutub aleilmiat - bayrut, ta/1, 1421 hi - 2000 mi).
59. mukhtar alsahahi, zayn aldiyn 'abu eabd allah muhamad bin 'abi bakr bin eabd alqadir alhanafii alraazi (almutawafaa: 666hi), almuhaqiqi: yusif alshaykh muhamad, (almaktabat aleasriat -aldaar alnamudhajiatu, bayrut - sayda, ta/ 5, 1420h / 1999m)
60. madkhal 'iilaa eilam alnafsi, kamil muhamad euydat, murajaeata: 'a.d. muhamad rajab albayumi, (dar alkutub aleilmiati, bayrut / lubnanu).
61. mustalahat fi kutub aleaqayidi, muhamad bin 'iibrahim bin 'ahmad alhamdu, (dra bin khuzaymata, ta/1).
62. muejam astilahat alsuwfiat , lilkashani, tahqiqu: da. eabd aleali shahin, (dar almanar, ta/1, 1992m)
63. maejim 'aelam almurdi, munir albaelabaki, (dar alealam bayrut, ta/1, 1992mi).
64. almuejam alshaamil limustalahat alfalsafat , eabd almuneim alhanafii, (ta/3, alqahirat , maktabat madbuli , 2000m)
65. muejam alfuruq allughawiati, 'abu hilal alhasan bin eabd allh bin sahl bin saeid bin yahyaa bin mihran aleaskari, (almutawafi: nahw 395hi), almuhaqiqi: alshaykh bayt allah biati, wamuasasat alnashr al'iislamii, (muasasat alnashr al'iislami, ta/1, 1412h).
66. almiejam alfalsafi, jamil saliba, (dar alkitaab allubnanii,1982m)
67. maejam allughat alearabiat almueasirati, du. 'ahmad mukhtar eabd alhamid eumri, (almutuafi: 1424hi), bimusaeadat fariq eamal, (ealam alkutub, ta/ 1, 1429 ha -2008 mi).
68. almuejam almufaharisi, fuaad eabd albaqi, ( dar alkutub almisriati, 1364m)
69. muejam almanahi allafziat wafawayid fi al'alfazi, bikr bin eabd allh 'abu zayd bin muhamad bin eabd allh bin bikr bin euthman bin yahyaa bin ghihab bin muhamad (almutawafaa: 1429ha), dar aleasimat lilnashr waltawzie -alriyad, ta/3, 1417 ha -1996 mi)
70. muejam almanahi allafziat wafawayid fi al'alfazi, bikr bin eabd allh 'abu zayd bin muhamad bin eabd allh bin bikr bin euthman bin yahyaa bin ghihab bin muhamad (almutawafi: 1429ha), (dar aleasimat lilnashr waltawzie - alrayad, ta/3, 1417 ha -1996 mi).
71. almuejam alwasiti, majmae allughat alearabiat bialqahirati, ('iibrahim mustafi, 'ahmad alzayaati, hamid eabd alqadir, muhamad alnijar),( dar aldaewati,bi:t).
72. muejim ealam alnafs waltahlil alnafsi, da. faraj eabd alqadir tah,da. mahmud alsayid ,d.shakir eatiat qandil,du.hsin eabd alqadir muhamad, aleamid mustafaa kamil, (dar alnahdat alearabiat , bayrut ,ta/1)
73. maejam mustalahat altibi alnafsi, du. lutfi alshirbini, tahriru: markaz taerib aleulum alsihiyati, (silsilat almaeajim altibiyat almutakhasisati, muasasat alkuayt liltaqadum aleilmii)
74. maqal eilm altaaqati, alshaykh mhmmad sanqur, (mawqie markaz alhudaa lildirasat al'iislamiati, (https://almojib.co).
75. manhaj alquran fi altaghyir alfardi, tuhani eafif yusif, (almaehad alealamii lilfikr al'iislamii, hirindin,frjinia , ta/ 1, 1436h/2015m)
76. almawsueat althaqafiatu, duktur husayn saeid, (muasasat fraklin liltibaeat walnashri, alqahiratu- niuyurki, 1972m)
77. muasueat tarikh alnazariaat alnafsiati. sbringhar, niuyurk , (https://doi.org/10.1007/978-1-4419-1428-6)
78. muasueat eariq alalkitruniati, (brayin ghrin fizyayiy 'amrikii),( https://areq.net).
79. mawdue aliastibtan, eabd alrahman aleisawi, 'usul albahth alsaykuluji, (lubnan: dar alraatib aljamieiati, ,1997)
80. mawqie eariq mawsueat earabiat ealamiat alalkitruniati, ( https://areq.net) )
81. alnaja "fi alhikmat al'iilahiatu", lilshaykh alrayiys 'abi eali alhusayn bin sina, (almaktabat almurtadawiati, ta/2, 1357m _1938m)
82. wujhati‏ ‏nazar‏ ‏'iinsaniati‏ "‏fi ‏eilmi‏ ‏alnfs‏", sifrin‏ ‏, ‏tarjamatu‏: ‏du‏. ‏taleat‏ ‏mansur, ‏d‏. ‏eadil‏ ‏eiz‏ aldiyn, ‏d‏. ‏fiula‏ ‏albiblawaa, (‏tahat‏ ‏eunwani‏: ‏eilami‏ ‏alnafsi‏ ‏al'iinsanii‏), (‏ alqahirata‏ 1978- ‏maktabat‏ ‏al'anjilu‏ ‏almisriati‏)