رســـــــالة " ذخيرة الممات في القول بتلقين من مات" تأليف محمد بن إبراهيم ابن الحنبلي الحلبي (908- 961هـ)

المؤلف

عضو هيئة التدريس في قسم الفقه في کلية الشريعة جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية بالرياض السعودية

المستخلص

الملخص :
يتناول هذا المخطوط بعض المسائل المتعلقة بالميت وهي: حکم تلقينه عند الاحتضار شهادة أن لا إله إلا الله وأن محمدا رسول الله، وحکم الاقتصار على شهادة أن لا إله إلا الله دون محمد رسول الله، ومعاملة الميت معاملة موتى المسلمين إذا ظهر منه کلمات توجب الکفر حال الاحتضار، وتکرار التلقين، وتلقين الطفل الصغير، والمسألة التي نالت النصيب الأکبر من الرسالة، وأطال المصنف في تحريرها والاستدلال لها هي حکم تلقين الميت بعد دفنه شهادة أن لا إله إلا الله، وتذکيره بها، وقد قمت بتحقيقها على ثلاث نسخ خطية، وأثبتُّ مواضع الاختلاف، وبذلت جهدي في الاعتناء بالنص، وعلقت على المواضع التي تحتاج إلى تعليق.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


المراجع والمصادر:
1-           الأحکام الکبرى، لعبدالحق بن عبدالرحمن بن عبدالله بن الحسين الأندلسي الأشبيلي، تحقيق: أبو عبدالله حسين عکاشة، ط: الرشد، الرياض، الأولى  1422هـ.
2-           إرواء الغليل في في تخريج أحاديث منار السبيل، لمحمد ناصر الدين الألباني، إشراف: زهير الشاويش، ط: المکتب الإسلامي، الثانية 1415هـ.
3-           الاستذکار، لأبي عمر يوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر النمري، تحقيق: سالم عطا، محمد معوض، ط: دار الکتب العلمية بيروت، الأولى، 1421هـ.
4-           أسنى المطالب شرح روض الطالب، أبو يحيى زين الدين زکريا بن محمد بن زکريا الأنصاري، دار الکتاب الإسلامي.
5-           الاعتماد في الاعتقاد، وهو شرح العمدة في عقيدة اهل السنة والجماعة، لأبي البرکات النسفي، تحقيق: عبدالله محمد عبدالله إسماعيل، ط: المکتبة الأزهرية للتراث، القاهرة، الأولى، 1432هـ.
6-           الأعلام لخير الدين بن محمود بن محمد بن علي بن فارس، الزرکلي ط: دار العلم للملايين، الخامسة عشر ،2002 م
7-           إکمال المعلم بفوائد مسلم، للقاضي عياض بن موسى بن عياض بن عمرون اليحصبي السبتي أبو الفضل، تحقيق: يحيى إسماعيل، ط: دار الوفا، مصر الأولى، 1419هـ .
8-           إعلام النبلاء بتاريخ حلب الشهباء، لمحمد بن راغب الطباخ، علق عليه: محمد کمال، ط: دار القلم العربي، حلب، ط: الثانية 1421هـ.
9-           إنباء الغمر بأبناء العمر لأبي الفضل أحمد بن علي بن محمد بن أحمد بن حجر العسقلاني تحقيق: د حسن حبشي ط: المجلس الأعلى للشئون الإسلامية، لجنة إحياء التراث الإسلامي، مصر ،1389هـ.
10-      الإنصاف في معرفة الراجح من الخلاف، لعلاء الدين أبو الحسن علي بن سليمان المرداوي، ط: دار التراث العربي، الثانية.
11-      أوضح المسالک إلى ألفية ابن مالک، لعبدالله بن يوسف بن أحمد بن عبدالله أبو عبدالله ابن هشام، تحقيق: يوسف البقاعي، ط: دار الفکر.
12-      الآيات البينات في عدم سماع الأموات عند الحنفية السادات، لنعمان بن محمود الألوسي، تحقيق: محمد ناصر الدين الألباني، ط: دار المعارف، الأولى، 1425ه.
13-      البحر الرائق شرح کنز الدقائق، لزين الدين بن إبراهيم بن محمد الشهير بابن نجيم، دار الکتاب الإسلامي، ط: الثانية .
14-      بحر المذهب، لأبي المحاسن عبدالواحد بن إسماعيل الروياني، تحقيق: طارق السيد،ط: دار الکتب العلمية، الأولى 2009م.
15-      بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع، لعلاء الدين أبي بکر بن مسعود بن أحمد الکاساني، دار الکتب العلمية، ط: الثانية ١٤٠٦هـ.
16-      البداية والنهاية لأبي الفداء إسماعيل بن عمر بن کثير القرشي البصري ثم الدمشقي تحقيق: عبد الله بن عبد المحسن الترکي ط: دار هجر للطباعة، الأولى، 1418 .
17-      البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع لمحمد بن علي بن محمد بن عبد الله الشوکاني اليمني ط: دار المعرفة – بيروت.
18-      البدر المنير في تخريج الأحاديث والآثار الواقعة في الشرح الکبير، لسراج الدين أبو حفص عمر بن علي بن أحمد الشافعي المعروف بابن الملقن، تحقيق: مصطفى أبو الغيط، وعبدالله سليمان، وياسر کمال، ط: دار الهجرة، الرياض، 1425هـ.
19-      بغية الوعاة في طبقات اللغويين والنحاة لعبد الرحمن بن أبي بکر، جلال الدين السيوطي تحقيق: محمد أبو الفضل إبراهيم ط: المکتبة العصرية - لبنان .
20-      البناية شرح الهداية لبدر الدين العيني، دار الکتب العلمية، ببروت، ط: الأولى١٤٢٠هـ.
21-      تاج التراجم لأبي الفداء زين الدين أبو العدل قاسم بن قُطلُوبغا السودوني الجمالي الحنفي تحقيق: محمد خير رمضان يوسف ط: دار القلم - دمشق الأولى، 1413 هـ.
22-      التاج والإکليل لمختصر خليل، لأبي عبدالله محمد بن يوسف العبدري الشهير بالمواق، دار الکتب العلمية، ط: الأولى١٤١٦هـ.
23-      التبصرة، لعلي بن محمد الربعي أبي الحسن اللخمي، تحقيق: أحمد نجيب، ط: وزارة الشؤون الإسلامية، قطر، ط: الأولى 1432هـ.
24-      تبيين الحقائق شرح کنز الدقائق، فخر الدين عثمان بن علي الزيلعي، دار الکتاب الإسلامي، ط: الثانية.
25-      التقرير والتحبير بشرح التحرير، لمحمد بن محمد ابن أمير الحاج، ط: دار الکتب العلمية، الثانية، 1403هـ.
26-      تحفة المحتاج في شرح المنهاج، لأحمد بن محمد بن علي بن حجر الهيتمي، ط: المکتبة التجارية الکبرى، مصر، 1357هـ.
27-      التلخيص الحبير في في تخريج أحاديث الرافعي الکبير، لأبي الفضل أحمد بن علي بن محمد بن حجر العسقلاني، ط: دار الکتب العلمية، الأولى 1419هـ.
28-      جلاء الأفهام في فضل الصلاة والسلام على خير الأنام، لمحمد بن أبي بکر بن أيوب بن سعد شمس الدين ابن القيم، تحقيق: شعيب الأرناؤوط، عبدالقادر الأرناؤوط، ط: دار العروبة، الثانية 1407ه.
29-      جمهرة أنساب العرب، لأبي محمد علي بن أحمد بن سعيد بن حزم الأندلسي القرطبي، تحقيق: لجنة من العلماء، ط: دار الکتب العلمية، بيروت، 1403هـ.
30-      الجواهر المضية في طبقات الحنفية لعبد القادر بن محمد بن نصر الله القرشي، أبو محمد، محيي الدين الحنفي، ط: مير محمد کتب خانه – کراتشي.
31-      الجوهرة النيرة على مختصر القدوري، لأبي بکر محمد بن علي الحدادي العبادي، ط: المطبعة الخيرية، الأولى، 1322هـ.
32-      حاشية ابن عابدين المعروف برد المحتار على الدر المختار في شرح تنوير الأبصار حاشية ابن عابدين، محمد بن أمين بن عمر ابن عابدين، دار الفکر، بيروت، ط: الثانية ١٤١٢هـ
33-      حاشية الجمل على شرح المنهج, المعروفة بفتوحات الوهاب بتوضيح شرح منهج الطلاب ، سليمان الجمل، دار الفکر.
34-      حاشية الطحطاوي على مراقي الفلاح، لأحمد بن محمد بن إسماعيل الطحطاوي، تحقيق: محمد الخالدي، ط: دار الکتب العلمية ، لبنان، الأولى،1418هـ.
35-      الحاشية على المطول، شرح تلخيص مفتاح العلوم في علوم البلاغة، للشريف أبي الحسن علي بن محمد بن علي الجرجاني، علق عليه: رشيد أعرضي، ط: دار الکتب العلمية، بيروت، الأولى، 1428هـ.
36-      حاشية العطار على شرح الجلال المحلي، لحسن بن محمد بن محمود العطار، ط: دار الکتب العلمية.
37-      در الحبب في تاريخ أعيان حلب، لرضي الدين محمد بن إبراهيم بن يوسف الحلبي، المعروف بابن الحنبلي، تحقيق: محمود الفاخوري، يحيى عبارة، ط: وزارة الثقافة، دمشق 1972.
38-      درر الحکام شرح غرر الأحکام، للقاضي محمد بن فراموز الشهير بمنلاخسرو، دار إحياء الکتب العربية.
39-      الدرر الکامنة في أعيان المائة الثامنة لأبي الفضل أحمد بن علي بن محمد بن أحمد بن حجر العسقلاني تحقيق/ محمد عبد المعيد ضان ط: مجلس دائرة المعارف العثمانية حيدر آباد، الثانية، 1392هـ
40-      ديوان ذي الرمة بشرح أبي نصر الباهلي، لأبي نصر أحمد بن حاتم الباهلي، تحقيق: عبدالقدوس أبو صالح، ط: دار الإيمان، جدة، الأولى، 1402هـ.
41-      الروح في الکلام على أرواح الأموات والأحياء بالدلائل من الکتاب والسنة، لمحمد بن أبي بکر بن أيوب بن سعد شمس الدين ابن القيم، ط: دار الکتب العلمية، بيروت.
42-      روضة الطالبين وعمدة المفتين، لأبي زکريا محيي الدين يحيى بن شرف النووي، تحقيق: زهير الشاويش، ط: المکتب الإسلامي، بيروت، الثالثة 1412هـ.
43-      زاد المعاد في هدي خير العباد، لمحمد بن أبي بکر بن أيوب بن سعد شمس الدين ابن القيم الجوزية، ط: الرسالة، بيروت، السابعة والعشرون 1415هـ.
44-      الزهر الباسم في سير أبي القاسم، للحافظ مغلطاي بن قليج البکجري، تحقيق: أحسن عبدالشکور، ط: دار السلام، مصر، الأولى، 1433هـ.
45-      السراج الوهاج شرح مختصر القدوري، لأبي بکر علي بن محمد الحدادي، مخطوط، دار الکتب الظاهرية، دمشق، رقم: 2534.  
46-      سلم الوصول إلى طبقات الفحول لمصطفى بن عبد الله القسطنطيني العثماني المعروف ب«حاجي خليفة» تحقيق: محمود عبد القادر الأرناؤوط، ط:مکتبة إرسيکا، إستانبول، ترکيا، 2010 م
47-      سنن أبي داود لسليمان بن الأشعث السجستاني, إشراف : د صالح آل الشيخ ، دار السلام، الرياض، ط: الثانية 1421هـ.
48-      سير أعلام النبلاء لشمس الدين أبو عبد الله محمد بن أحمد بن عثمان بن قَايْماز الذهبي تحقيق: مجموعة من المحققين بإشراف الشيخ شعيب الأرناؤوط، ط: مؤسسة الرسالة، الثالثة ، 1405 هـ.
49-      شجرة النور الزکية في طبقات المالکية لمحمد بن محمد بن عمر بن علي ابن سالم مخلوف، علق عليه: عبد المجيد خيالي ط: دار الکتب العلمية، لبنان الطبعة: الأولى، 1424هـ .
50-      شذرات الذهب في أخبار من ذهب لعبد الحي بن أحمد بن محمد ابن العماد العَکري الحنبلي، أبو الفلاح تحقيق: محمود الأرناؤوط، ط: دار ابن کثير، دمشق - بيروت، الأولى، 1406هـ.
51-      شرح التفتازاني على الشمسية في المنطق للإمام الکاتبي، لسعد الدين مسعود بن عمر التفتازاني، تحقيق: جاد الله بسام صالح، ط: دار النور، الأردن، الأولى 1432ه،
52-      شرخ الخرشي على مختصر خليل لمحمد عبدالله الخرشي، دار الفکر.
53-      شرح المصابيح، لزين الدين أبي المفاخر علي بن عبيدالله بن أحمد بن زين الدين، تحقيق: لجنة مختصة من المحققين، ط: دار الثقافة الإسلامية، الأولى، 1433هـ.
54-      شرح المقاصد، لمسعود بن عمر بن عبدالله سعد الدين التفتازاني، تحقيق: عبدالرحمن عميرة، منشورات الشريف الرضي، الطبعة الأولى.
55-      شعر عمرو بن معدي کرب الزبيدي، جمعه: مطاع الطرابيشي، ط: مجمع اللغة العربية، دمشق، الثانية 1405هـ.
56-      صحيح البخاري للإمام أبي عبدالله محمد بن إسماعيل البخاري، إشراف: د صالح آل الشيخ , دار السلام، الرياض، ط: الثانية، 1421هـ.
57-      صحيح مسلم للإمام أبي الحسين مسلم بن الحجاج بن مسلم القشيري النيسابوري, إشراف : د صالح آل الشيخ ، دار السلام، الرياض، ط الثانية 1421هـ.
58-      الضوء اللامع لأهل القرن التاسع لشمس الدين أبو الخير محمد بن عبد الرحمن بن محمد بن أبي بکر بن عثمان بن محمد السخاوي ط: منشورات دار مکتبة الحياة – بيروت.
59-      الضياء المعنوي شرح مقدمة الغزنوي، لمحمد بن أحمد بن الضياء القرشي أبي البقاء بهاد الدين الحنفي، مخطوط، موقع شبکة الألوکة على الرابط: https://www.alukah.net/library/0/83924/
60-      طبقات الحفاظ لعبد الرحمن بن أبي بکر، جلال الدين السيوطي ط: دار الکتب العلمية - بيروت الطبعة، الأولى، 1403هـ.
61-      طبقات الشافعية لأبي بکر بن أحمد بن محمد بن عمر الأسدي الشهبي الدمشقي، تقي الدين ابن قاضي شهبة تحقيق: د. الحافظ عبد العليم خان ط: عالم الکتب - بيروت، الأولى، 1407هـ.
62-      طلبة الطلبة في الاصطلاحات الفقهية، لعمر بن محمد بن أحمد أبو حفص، نجم الدين النسفي، ط: المطبعة العامرة ، بغداد، 1311ه.
63-      العزيز شرح الوجيز المعروف بالشرح الکبير، لأبي القاسم عبدالکريم بن محمد الرافعي القزويني الشافعي، تحقيق: علي محمد معوض، عادل أحمد عبدالموجود، ط: دار الکتب العلمية، بيروت، الأولى ،1417هـ.
64-      العقد المذهب في طبقات حملة المذهب لابن الملقن سراج الدين أبو حفص عمر بن علي بن أحمد الشافعي المصري تحقيق: أيمن نصر الأزهري - سيد مهني، ط: دار الکتب العلمية، بيروت، الأولى، 1417 هـ .
65-      العلل المتناهية في الأحاديث الواهية، لجمال الدين أبو الفرج عبدالرحمن بن علي بن محمد بن الجوزي، تحقيق: إرشاد الحق الأثري، ط: إدارة العلوم الأثرية، باکستان، الثانية، 1401هـ.
66-      العناية شرح الهداية، محمد بن محمود البابرتي، دار الفکر.
67-      غاية الوصول في شرح لب الأصول، لزکريا بن محمد بن أحمد بن زکريا الأنصاري، ط: دار الکتب العربية الکبرى، مصر.
68-      الغرر البهية شرح البهجة الوردية، أبو يحيى زکريا الأنصاري، ط: الميمنية
69-      فتاوى الرملي، لشهاب الدين أحمد بن أحمد الرملي، ط: دار الفکر، 1403هـ.
70-      الفتاوى الهندية، لجنة من العلماء برئاسة نظام الدين البلخي،، ط: دار الفکر، الثانية، 1310.
71-      فتاوى العز بن عبدالعزيز بن عبدالسلام الشافعي، خرج أحاديثه وعلق عليه: عبدالرحمن بن عبدالفتاح، ط: دار المعرفة، بيروت، الأولى، 1406.
72-      الفتاوى الکبرى، لشيخ الإسلام تقي الدين أحمد بن عبد الحليم بن تيمية، دار الکتب العلمية، ط: الأولى ١٤٠٨هـ.
73-      فتح الباري شرح صحيح البخاري، لأحمد بن علي بن حجر العسقلاني، اعتنى به: محب الدين الخطيب، ورقمه: محمد فؤاد عبدالباقي، وعلق عليه: عبدالعزيز بن باز، ط:دار المعرفة ،بيروت،  1379ه.
74-      الفروع لشمس الدين أبو عبدالله محمد بن مفلح المقدسي، عالم الکتب، ط: الرابعة ١٤٠٠هـ.
75-      فتح القدير شرح الهداية، لکمال الدين محمد بن عبدالواحد الإسکندري السيواسي، المعروف بابن همام، دار الفکر.
76-      الفوائد البهية في تراجم الحنفية، لأبي الحسنات محمد عبدالحي اللکنوي، اعتنى به: محمد بدر الدين النعساني، ط: دار السعادة، مصر، الأولى ،1324هـ.
77-      الفواکه الدواني على رسالة أبي زيد القيرواني، لأحمد بن غنيم بن سالم النفراوي، دار الفکر، ط:١٤١٥هـ.
78-      الکافي في فقه الإمام أحمد، لأبي محمد موفق الدين عبدالله بن أحمد بن محمد بن قدامة الجماعيلي المقدسي الحنبلي، ط: دار الکتب العلمية، الأولى، 1414هـ.
79-      کتاب الفتاوى للإمام العز بن عبدالسلام ، عز الدين بن عبدالعزيز بن عبدالسلام الشافعي، خرج أحاديثه وعلق عليه: عبدالرحمن بن عبدالفتاح، ط:دار المعرفة، بيروت، الأولى ،1406هـ.
80-      کشاف القناع عن متن الإقناع، منصور بن يونس البهوتي، دار الفکر عالم الکتب، ١٤٠٢هـ.
81-      کفاية الطالب الرباني على رسالة ابن أبي زيد القيرواني، لعلي بن خلف المنوفي، ومعه حاشية العدوي، ط: دار الفکر، 1414هـ.
82-      کفاية النبيه في شرح التنبيه لأحمد بن محمد بن علي الأنصاري المعروف بابن الرفعة، تحقيق: محمد مجدي سرور، ط: دار الکتب العلمية، الأولى 2009م.
83-      الکواکب الدرراي في شرح صحيح البخاري، لمحمد بن يوسف بن علي شمس الدين الکرماني، ط: دار إحياء التراث العربي، بيروت، الأولى: 1356، الثانية: 1401.
84-       الکواکب السائرة بأعيان المئة العاشرة لنجم الدين محمد بن محمد الغزي، تحقيق: خليل المنصور ط: دار الکتب العلمية، بيروت، الأولى، 1418 هـ.
85-      لسان العرب لمحمد بن مکرم بن علي، أبو الفضل، جمال الدين ابن منظور الأنصاري ط: دار صادر، بيروت، الثالثة، 1414 هـ
86-      لسان الميزان لأبي الفضل أحمد بن علي بن محمد بن أحمد بن حجر العسقلاني تحقيق: عبد الفتاح أبو غدة ط: دار البشائر الإسلامية، الأولى، 2002 م.
87-      المجتبى شرح مختصر القدوري للإمام أبو الرجا نجم الدين مختار بن محمود الزاهدي الغزميني، تحقيق: مصطفى قراجه، رسالة مقدمة لنيل درجة الدکتوراه في جامعة نجم الدين أربکان.
88-      مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، لأبي الحسن نور الدين علي بن أبي بکر الهيثمي، تحقيق: حسام الدين القدسي، ط: مکتبة القدسي، القاهرة، 1414هـ.
89-      مجموع فتاوى شيخ الإسلام، تقي الدين أحمد بن عبدالحليم بن تيمية الحراني، جمع وتحقيق: عبدالرحمن بن قاسم، ط: مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشريف، المدينة المنورة.
90-      المجموع شرح المهذب لأبي زکريا يحيى بن شرف النووي، مکتبة الإرشاد ومکتبة المطيعي.
91-      مسالک الأبصار في ممالک الأمصار، لأحمد بن يحيى بن فضل القرشي العدوي، ط: المجمع الثقافي ، أبو ظبي، الأولى ،1423هـ.
92-      المسايرة في علم الکلام والعقائد التوحيدية المنجية في الآخرة، للإمام الکمال بن الهمام الحنفي، تحقيق: محمد محيي الدين عبدالحميد، ط: دار ومکتبة بيبليون، بيبلوس، لبنان، الأولى.
93-      المستدرک على الصحيحين، لأبي عبدالله محمد بن عبدالله بن محمد بن حمدويه الحاکم النيسابوري، تحقيق: مصطفى عطا، ط: دار الکتب العلمية، بيروت، الأولى 1411هـ.
94-      مسند الإمام أحمد بن حنبل، تحقيق: شعيب الأرناؤوط، عادل مرشد وآخرون، ط: مؤسسة الرسالة، الأولى 1421هـ
95-      معجم البلدان، لشهاب الدين أبو عبدالله ياقوت بن عبدالله الحموي، ط: دار صادر، بيروت، الثانية 1995م.
96-      المعجم الکبير لسليمان بن أحمد الطبراني أبو القاسم، تحقيق: حمدي السلفي، ط: مکتبة ابن تيمية القاهرة، الثانية.
97-      المعجم المختص بالمحدثين لشمس الدين أبو عبد الله محمد بن أحمد بن عثمان بن قَايْماز الذهبي ، تحقيق: د. محمد الحبيب الهيلة، ط: مکتبة الصديق، الطائف ، الأولى، 1408 هـ
98-      معجم المؤلفين، لعمر بن رضا بن محمد راغب بن عبد الغني کحالة ط: مکتبة المثنى، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
99-      معراج الدراية شرح الهداية، ، مخطوط، المکتبة الوطنية الفرنسية ، رقم 6444.
100- المعلم بفوائد مسلم، لأبي عبدالله محمد بن علي بن عمر التميمي المازري، تحقيق: محمد الشاذلي، ط: الدار التونسية، المؤسسة الوطنية للکتاب بالجزائر، الثانية 1988م.
101- المغني شرح مختصر الخرقي، لأبي محمد موفق الدين عبدالله بن أحمد بن قدامة المقدسي، مکتبة القاهرة، ط: ١٣٨٨هـ
102- المغني عن حمل الأسفار في الأسفار، في تخريج ما في الإحياء من الأخبار، لأبي الفضل زين الدين عبدالرحيم بن الحسين بن عبدالرحمن بن أبي بکر العراقي، ط: دار ابن حزم، بيروت ، 1426هـ.
103- المنهل الصافي والمستوفى بعد الوافي ليوسف بن تغري بردي بن عبد الله الظاهري الحنفي، أبو المحاسن، جمال الدين تحقيق: دکتور محمد محمد أمين ط: الهيئة المصرية العامة للکتاب.
104- مواهب الجليل، لمحمد بن محمد بن عبدالرحمن الحطاب، ط: دار الفکر، الثالثة،1412هـ.
105- النجم الوهاج في شرح المنهاج، لکمال الدين محمد بن موسى بن عيسى الدميري أبو البقاء، ط: دار المنهاج، جدة، الأولى ،1425هـ.
106- النجوم الزاهرة في ملوک مصر والقاهرة ليوسف بن تغري بردي بن عبد الله الظاهري الحنفي، أبو المحاسن، جمال الدين ط: وزارة الثقافة والإرشاد القومي، دار الکتب، مصر.
107- الوافي بالوفيات لصلاح الدين خليل بن أيبک بن عبد الله الصفدي تحقيق: أحمد الأرناؤوط وترکي مصطفى ط: دار إحياء التراث – بيروت،1420هـ
108- وفيات الأعيان وأنباء أبناء الزمان لأبي العباس شمس الدين أحمد بن محمد بن إبراهيم بن أبي بکر ابن خلکان البرمکي الإربلي تحقيق: إحسان عباس ط: دار صادر – بيروت.
109- وقاية الرواية في مسائل الهداية، لتاج الشريعة محمود بن عبيدالله بن إبراهيم المحبوبي، تحقيق: أحمد محمود الشحات، رسالة مقدمة لنيل درجة الماجستير في الفقه، جامعة أم درمان.
110- هدية العارفين أسماء المؤلفين وآثار لإسماعيل بن محمد أمين بن مير سليم الباباني البغدادي ط: طبع بعناية وکالة المعارف الجليلة في مطبعتها البهية، استانبول 1951.
 
References
1-   al'ahkam alkubraa, lieabdalhaqi bin eabdalrahman bin eabdallah bin alhusayn al'andalusi al'ashbili, tahqiqu: 'abu eabdallah husayn eakashatu, ta: alrushdi, alrayad, al'uwlaa 1422hi.
2-   'iirwa' alghalil fi fi takhrij 'ahadith manar alsabil, limuhamad nasir aldiyn al'albani, 'iishrafi: zuhayr alshaawish, ta: almaktab al'iislamii, althaaniat 1415h.
3-   alaistidhkari, li'abi eumar yusif bin eabdallah bin muhamad bin eabdalbir alnamri, tahqiqu: salim eataa, muhamad mueawad, ta: dar alkutub aleilmiat bayrut, al'uwlaa, 1421hi.
4-   'asnaa almatalib sharh rawd altaalib, 'abu yahyaa zayn aldiyn zakariaa bin muhamad bin zakariaa al'ansari, dar alkitaab al'iislamii.
5-   alaietimad fi alaietiqadi, wahu sharh aleumdat fi eaqidat ahl alsunat waljamaeati, li'abi albarakat alnasafi, tahqiqu: eabdallah muhamad eabdallah 'iismaeil, ta: almaktabat al'azhariat liltarathi, alqahirati, al'uwlaa, 1432hi.
6-   al'aelam likhayr aldiyn bin mahmud bin muhamad bin ealiin bin faris, alzarikalii ta: dar aleilm lilmalayini, alkhamisat eashar ,2002 m
7-   'iikmal almuealim bifawayid muslimin, lilqadi eiad bin musaa bin eiad bin eamrwn alyahsabi alsabtii 'abu alfadl, tahqiqu: yahyaa 'iismaeil, ta: dar alwafa, misr al'uwlaa, 1419h .
8-   'iielam alnubala' bitarikh halab alshahba'i, limuhamad bin raghib altabaakhi, ealiq ealayhi: muhamad kamal, ta: dar alqalam alearabii, halaba, ta: althaaniat 1421h.
9-   'iinba' alghamar bi'abna' aleumr li'abi alfadl 'ahmad bin eali bin muhamad bin 'ahmad bin hajar aleasqalanii tahqiqu: d hasan habashi ta: almajlis al'aelaa lilshuyuwn al'iislamiati, lajnat 'iihya' alturath al'iislami, misr ,1389hi.
10- al'iinsaf fi maerifat alraajih min alkhilafi, lieala' aldiyn 'abu alhasan eali bin sulayman almardawi, ta: dar alturath alearabii, althaaniati.
11- 'awdah almasalik 'iilaa 'alfiat aibn malk, lieabdallah bin yusif bin 'ahmad bin eabdallah 'abu eabdallah aibn hishami, tahqiqu: yusif albiqaeii, ta: dar alfikri.
12- alayat albayinat fi eadam samae al'amwat eind alhanafiat alsaadat, linueman bin mahmud al'alusi, tahqiqu: muhamad nasir aldiyn al'albani, ta: dar almaearifi, al'uwlaa, 1425h.
13- albahr alraayiq sharh kanz aldaqayiqi, lizayn aldiyn bin 'iibrahim bin muhamad alshahir biabn najim, dar alkitaab al'iislamii, ta: althaania .
14- bahr almadhhabi, li'abi almahasin eabdalwahid bin 'iismaeil alruwyani, tahqiqu: tariq alsayid,t: dar alkutub aleilmiati, al'uwlaa 2009m.
15- badayie alsanayie fi tartib alsharayiei, lieala' aldiyn 'abi bakr bin maseud bin 'ahmad alkasani, dar alkutub aleilmiati, ta: althaaniat 1406hi.
16- albidayat walnihayat li'abi alfida' 'iismaeil bin eumar bin kathir alqurashii albasariu thuma aldimashqiu tahqiqu: eabd alllh bin eabd almuhsin alturkii ta: dar hajr liltibaeati, al'uwlaa، 1418 .
17- albadr altaalie bimahasin min baed alqarn alsaabie limuhamad bin ealii bin muhamad bin eabd allah alshuwkanii alyamanii ta: dar almaerifat - bayrut.
18- albadr almunir fi takhrij al'ahadith waluathar alwaqieat fi alsharh alkabiri, lisiraj aldiyn 'abu hafs eumar bin eali bin 'ahmad alshaafieii almaeruf biaibn almilqan, tahqiqu: mustafaa 'abu alghyt, waeabdallah sulayman, wayasir kamal, ta: dar alhijrat, alrayad, 1425h.
19- baghyat alwueaat fi tabaqat allughawiiyn walnuhaat lieabd alrahman bin 'abi bakr, jalal aldiyn alsuyutii tahqiqu: muhamad 'abu alfadl 'iibrahim ta: almaktabat aleasriat - lubnan .
20- albinayat sharh alhidayat libadr aldiyn aleaynii, dar alkutub aleilmiati, biburut, ta: al'uwlaa1420hi.
21- taj altarajim li'abi alfida' zayn aldiyn 'abu aleadl qasim bin qutlubgha alsuwduni aljamaliu alhanafiu tahqiqu: muhamad khayr ramadan yusif ti: dar alqalam - dimashq al'uwlaa, 1413 hi.
22- altaj wal'iiklil limukhtasar khalil, li'abi eabdallah muhamad bin yusif aleabdari alshahir bialmawaqi, dar alkutub aleilmiati, ta: al'uwlaa1416hi.
23- altabasrati, lieali bin muhamad alrabei 'abi alhasan allakhmay, tahqiqu: 'ahmad najib, ta: wizarat alshuwuwn al'iislamiati, qatr, ta: al'uwlaa 1432hi.
24- tabiiyn alhaqayiq sharh kanz aldaqayiqi, fakhr aldiyn euthman bin eali alziylei, dar alkitaab al'iislami, ta: althaaniatu.
25- altaqrir waltahbir bisharh altahriri, limuhamad bin muhamad abn 'amir alhaji, ta: dar alkutub aleilmiati, althaaniati, 1403hi.
26- tahifat almuhtaj fi sharh alminhaji, li'ahmad bin muhamad bin ealii bin hajar alhitmi, ta: almaktabat altijariat alkubraa, masri, 1357hi.
27- altalkhis alhabir fi fi takhrij 'ahadith alraafieii alkabiri, li'abi alfadl 'ahmad bin ealiin bin muhamad bin hajar aleasqalani, ta: dar alkutub aleilmiati, al'uwlaa 1419hi.
28- jla' al'afham fi fadl alsalaat walsalam ealaa khayr al'anam, limuhamad bin 'abi bakr bin 'ayuwb bin saed shams aldiyn aibn alqiami, tahqiqu: shueayb al'arnawuwta, eabdalqadir al'arnawuwta, ta: dar aleurubati, althaaniat 1407h.
29- jamharat 'ansab alearabi, li'abi muhamad ealiin bin 'ahmad bin saeid bin hazm al'andalusi alqurtubii, tahqiqu: lajnat min aleulama'i, ta: dar alkutub aleilmiati, bayrut, 1403hi.
30- aljawahir almadiat fi tabaqat alhanafiat lieabd alqadir bin muhamad bin nasr allah alqurashi, 'abu muhamad, muhyi aldiyn alhanafii, ta: mir muhamad katab khanah - kratshi.
31- aljawharat alnayrat ealaa mukhtasar alqaduwri, li'abi bakr muhamad bin eali alhadaadii aleabaadi, ta: almatbaeat alkhayriati, al'uwlaa, 1322hi.
32- hashiat aibn eabidin almaeruf bard almuhtar ealaa aldur almukhtar fi sharh tanwir al'absar hashiatan aibn eabdin, muhamad bin 'amin bin eumar aibn eabdin, dar alfikri, bayrut, ta: althaaniat 1412h
33- hashiat aljamal ealaa sharh almanhaji, almaerufat bifutuhat alwahaab bitawdih sharh manhaj altulaab , sulayman aljumla, dar alfikri.
34- hashiat altahtawi ealaa maraqi alfalahi, li'ahmad bin muhamad bin 'iismaeil altahtawi, tahqiqu: muhamad alkhalidi, ta: dar alkutub aleilmiat , lubnan, al'uwlaa,1418hi.
35- alhashiat ealaa almutawl, sharh talkhis miftah aleulum fi eulum albalaghati, lilsharif 'abi alhasan eali bin muhamad bin eali aljirjani, ealaq ealayhi: rashid 'aeradi, ta: dar alkutub aleilmiati, bayrut, al'uwlaa, 1428hi.
36- hashiat aleataar ealaa sharh aljalal almahaliy, lihasan bin muhamad bin mahmud aleataari, ta: dar alkutub aleilmiati.
37- dar alhabab fi tarikh 'aeyan halba, liradi aldiyn muhamad bin 'iibrahim bin yusif alhalbi, almaeruf biaibn alhanbali, tahqiqu: mahmud alfakhuri, yahyaa eibaratu, ta: wizarat althaqafati, dimashq 1972.
38- darar alhukaam sharh gharr al'ahkami, lilqadi muhamad bin framuz alshahir bimanlakhisaru, dar 'iihya' alkutub alearabiati.
39- aldrar alkaminat fi 'aeyan almiayat althaaminat li'abi alfadl 'ahmad bin eali bin muhamad bin 'ahmad bin hajar aleasqalani tahqiqu/ muhamad eabd almueid dan ta: majlis dayirat almaearif aleuthmaniat haydar abad, althaaniati, 1392h
40- diwan dhi alrumat bisharh 'abi nasr albahili, li'abi nasr 'ahmad bin hatim albahili, tahqiqu: eabdalquduws 'abu salih, ta: dar al'iiman, jidat, al'uwlaa, 1402hi.
41- alruwh fi alkalam ealaa 'arwah al'amwat wal'ahya' bialdalayil min alkitaab walsunati, limuhamad bin 'abi bakr bin 'ayuwb bin saed shams aldiyn abn alqiimi, ta: dar alkutub aleilmiati, bayrut.
42- rudat altaalibin waeumdat almuftina, li'abi zakariaa muhyi aldiyn yahyaa bin sharaf alnawawii, tahqiqu: zuhayr alshaawish, ta: almaktab al'iislamii, bayrut, althaalithat 1412h.
43- zad almuead fi hady khayr aleabadi, limuhamad bin 'abi bakr bin 'ayuwb bin saed shams aldiyn aibn alqiam aljawziati, ta: alrisalati, bayrut, alsaabieat waleishrun 1415h.
44- alzahr albasm fi sir 'abi alqasima, lilhafiz mughaltay bin qalij albikjri, tahqiqu: 'ahsan eabdalshukur, ta: dar alsalam, masra, al'uwlaa, 1433hi.
45- alsiraj alwahaj sharh mukhtasar alqaduwri, li'abi bikr ealiin bin muhamad alhadaadii, makhtuta, dar alkutub alzaahiriati, dimashqa, raqama: 2534.
46- slam alwusul 'iilaa tabaqat alfuhul limustafaa bin eabd allah alqistantini aleuthmani almaeruf bi<> tahqiqu: mahmud eabd alqadir al'arnawuwta, ta:maktabat 'iirsika, 'iistanbul, turkia, 2010 m
47- sinan 'abi dawud lisulayman bin al'asheath alsajistani, 'iishraf : d salih al alshaykh , dar alsalami, alrayad, ta: althaaniat 1421h.
48- sir 'aelam alnubala' lishams aldiyn 'abu eabd allh muhamad bin 'ahmad bin euthman bin qaymaz aldhahabi tahqiqu: majmueat min almuhaqiqin bi'iishraf alshaykh shueayb al'arnawuwta, ta: muasasat alrisalati, althaalithat , 1405 hu.
49- shajarat alnuwr alzakiat fi tabaqat almalikiat limuhamad bin muhamad bin eumar bin ealiin aibn salim makhlufi, ealaq ealayhi: eabd almajid khayali ta: dar alkutub aleilmiati, lubnan altabeati: al'uwlaa, 1424h .
50- shdharat aldhahab fi 'akhbar min dhahab lieabd alhayi bin 'ahmad bin muhamad aibn aleimad aleakry alhanbali, 'abu alfalaah tahqiqu: mahmud al'arnawuwta, t: dar aibn kathir, dimashq - bayrut, al'uwlaa, 1406hi.
51- sharh altiftazaniu ealaa alshamsiat fi almantiq lil'iimam alkatbi, lisaed aldiyn maseud bin eumar altaftazani, tahqiqu: jad allah basaam salih, t: dar alnuwr, al'urdunu, al'uwlaa 1432h,
52- shrakh alkharshi ealaa mukhtasar khalil limuhamad eabdallah alkharshi, dar alfikri.
53- sharh almasabihi, lizayn aldiyn 'abi almufakhir eali bin eubidallah bin 'ahmad bin zayn aldiyn, tahqiqu: lajnat mukhtasat min almuhaqiqina, ta: dar althaqafat al'iislamiati, al'uwlaa, 1433hi.
54- sharh almaqasidi, limaseud bin eumar bin eabdallah saed aldiyn altaftazani, tahqiqu: eabdalrahman eumirat, manshurat alsharif alradi, altabeat al'uwlaa.
55- shaer eamru bin muedi karb alzubaydi, jamaeahu: matae altarabishi, ta: majmae allughat alearabiati, dimashqa, althaaniat 1405hi.
56- sahih albukharii lil'iimam 'abi eabdallah muhamad bin 'iismaeil albukharii, 'iishrafi: d salih al alshaykh , dar alsalami, alrayad, ta: althaaniati, 1421h.
57- sahih muslim lil'iimam 'abi alhusayn muslim bin alhajaaj bin muslim alqushayri alniysaburi, 'iishraf : d salih al alshaykh , dar alsalami, alrayad, t althaaniat 1421h.
58- aldaw' allaamie li'ahl alqarn altaasie lishams aldiyn 'abu alkhayr muhamad bin eabd alrahman bin muhamad bin 'abi bakr bin euthman bin muhamad alsakhawi ta: manshurat dar maktabat alhayaat - bayrut.
59- aldiya' almaenawi sharh muqadimat alghiznawi, limuhamad bin 'ahmad bin aldiya' alqurashii 'abi albaqa' bihad aldiyn alhanafii, makhtuta, mawqie shabakat al'ulukat ealaa alraabti: https://www.alukah.net/library/0/83924/
60- tabaqat alhifaz lieabd alrahman bin 'abi bakr, jalal aldiyn alsuyutiu ta: dar alkutub aleilmiat - bayrut altabeatu, al'uwlaa, 1403hi.
61- tabaqat alshaafieiat li'abi bakr bin 'ahmad bin muhamad bin eumar al'asadi alshahbiu aldimashqi, taqi aldiyn aibn qadi shahbat tahqiqi: du. alhafiz eabd alealim khan ta: ealam alkutub - bayrut, al'uwlaa, 1407hi.
62- talabat altalabat fi alaistilahat alfiqhiati, lieumar bin muhamad bin 'ahmad 'abu hafs, najm aldiyn alnusfi, ta: almatbaeat aleamirat , baghdad, 1311h.
63- aleaziz sharh alwajiz almaeruf bialsharh alkabiri, li'abi alqasim eabdalkarim bin muhamad alraafieii alqazwini alshaafieayi, tahqiqa: eali muhamad mueawada, eadil 'ahmad eabdalmawjudi, ta: dar alkutub aleilmiati, bayrut, al'uwlaa ,1417hi.
64- aleaqd almadhhab fi tabaqat hamlat almadhhab liaibn almulaqin siraj aldiyn 'abu hafs eumar bin eali bin 'ahmad alshaafiei almisrii tahqiqu: 'ayman nasr al'azharii - sayid mihni, ta: dar alkutub aleilmiati, bayrut, al'uwlaa, 1417 hu .
65- aleilal almutanahiat fi al'ahadith alwahiati, lijamal aldiyn 'abu alfaraj eabdalrahman bin eali bin muhamad bin aljuzi, tahqiqu: 'iirshad alhaqi al'athari, ta: 'iidarat aleulum al'athariati, bakistan, althaaniati, 1401hi.
66- aleinayat sharh alhidayati, muhamad bin mahmud albabirti, dar alfikri.
67- ghayat alwusul fi sharh lubi al'usul, lizakaria bin muhamad bin 'ahmad bin zakariaa al'ansari, ta: dar alkutub alearabiat alkubraa, masr.
68- algharr albahiat sharh albahjat alwardiati, 'abu yahyaa zakariaa al'ansari, ta: almimania
69- fatawaa alramli, lishihab aldiyn 'ahmad bin 'ahmad alramli, ti: dar alfikri, 1403hi.
70- alfatawaa alhindiatu, lajnat min aleulama' biriasat nizam aldiyn albilkhi,, ta: dar alfikri, althaaniati, 1310.
71- fatawaa aleizi bin eabdialeaziz bin eabdalsalam alshaafieii, kharaj 'ahadithah waealaq ealayhi: eabdalrahman bin eabdalfataah, ta: dar almaerifati, bayrut, al'uwlaa، 1406.
72- alfatawaa alkubraa, lishaykh al'iislam taqi aldiyn 'ahmad bin eabd alhalim bin taymiata, dar alkutub aleilmiati, ta: al'uwlaa 1408hi.
73- fath albari sharh sahih albukhari, li'ahmad bin ealiin bin hajar aleasqalanii, aetanaa bihi: muhibi aldiyn alkhatibi, waraqmihi: muhamad fuad eabdalbaqi, waealaq ealayhi: eabdialeaziz bin bazi, ta:dar almaerifat ,birut, 1379h.
74- alfurue lishams aldiyn 'abu eabdallah muhamad bin muflih almaqdisi, ealim alkataba, ta: alraabieat 1400hi.
75- fath alqadir sharh alhidayati, likamal aldiyn muhamad bin eabdalwahid al'iiskandari alsiywasi, almaeruf biabn humam, dar alfikri.
76- alfawayid albahiat fi tarajim alhanafiati, li'abi alhasanat muhamad eabdalhii alliknawi, aietanaa bihi: muhamad badr aldiyn alnaesanii, ta: dar alsaeadati, masr, al'uwlaa ,1324hi.
77- alfawakih aldawani ealaa risalat 'abi zayd alqayrawani, li'ahmad bin ghunaym bin salim alnafrawi, dar alfikri, ta:1415h.
78- alkafi fi fiqh al'iimam 'ahmad, li'abi muhamad muafaq aldiyn eabdallah bin 'ahmad bin muhamad bin qudamat aljamaeilii almaqdisii alhanbali, ta: dar alkutub aleilmiati, al'uwlaa, 1414hi.
79- ktab alfatawaa lil'iimam aleizu bin eabdalsalam , eizz aldiyn bin eabdialeaziz bin eabdalsalam alshaafieii, kharaj 'ahadithah waealaq ealayhi: eabdalrahman bin eabdalfataah, ta:dar almaerifata, bayrut, al'uwlaa ,1406hi.
80- kshaf alqinae ean matn al'iiqnaei, mansur bin yunis albuhuti, dar alfikr ealam alkutub, 1402hi.
81- kifayat altaalib alrabaanii ealaa risalat abn 'abi zayd alqayrawani, liealii bn khalaf almanufi, wamaeah hashiat aleadwii, ta: dar alfikri, 1414hi.
82- kifayat alnabih fi sharh altanbih li'ahmad bin muhamad bin ealiin al'ansarii almaeruf biaibn alrafeati, tahqiqu: muhamad majdi sarur, ta: dar alkutub aleilmiati, al'uwlaa 2009m.
83- alkawakib aldirray fi sharh sahih albukhari, limuhamad bin yusif bin eali shams aldiyn alkarmani, ta: dar 'iihya' alturath alearabi, bayrut, al'uwlaa: 1356, althaaniati: 1401.
84- alkawakib alsaayirat bi'aeyan almiat aleashirat linajm aldiyn muhamad bin muhamad alghazi, tahqiqu: khalil almansur ta: dar alkutub aleilmiati, bayrut, al'uwlaa, 1418 hi.
85- lsan alearab limuhamad bin makram bin eulay, 'abu alfadal, jamal aldiyn aibn manzur al'ansarii ta: dar sadir, bayrut, althaalithati, 1414 hu
86- lsan almizan li'abi alfadl 'ahmad bin eali bin muhamad bin 'ahmad bin hajar aleasqalanii tahqiqu: eabd alfataah 'abu ghudat ta: dar albashayir al'iislamiati, al'uwlaa, 2002 mi.
87- almujtabaa sharh mukhtasar alqaduwri lil'iimam 'abu alraja najm aldiyn mukhtar bin mahmud alzaahidi alghazmini, tahqiqa: mustafaa qurajahu, risalat muqadimat linayl darajat aldukturah fi jamieat najm aldiyn 'arbkan.
88- majmae alzawayid wamanbae alfawayidi, li'abi alhasan nur aldiyn eali bin 'abi bakr alhaythami, tahqiqu: husam aldiyn alqudsi, ta: maktabat alqudsi, alqahirati, 1414hi.
89- majmue fatawaa shaykh al'iislam, taqi aldiyn 'ahmad bin eabdalhalim bin taymiat alharaani, jame watahqiqu: eabdalrahman bin qasima, ta: majmae almalik fahd litibaeat almushaf alsharif, almadinat almunawarati.
90- almajmue sharh almuhadhab li'abi zakariaa yahyaa bin sharaf alnawawii, maktabat al'iirshad wamaktabat almatayei.
91- masalik al'absar fi mamalik al'amsari, li'ahmad bin yahyaa bin fadl alqurashii aleadwiu, ta: almajmae althaqafii , 'abu zabi, al'uwlaa ,1423hi.
92- almusayarat fi eilm alkalam waleaqayid altawhidiat almunjiat fi alakhirt, lil'iimam alkamal bin alhumam alhanafii, tahqiqu: muhamad muhyi aldiyn eabdalhamidi, t: dar wamaktabat bibilyun, biblus, lubnan, al'uwlaa.
93- alimustadrak ealaa alsahihayni, li'abi eabdallah muhamad bin eabdallah bin muhamad bin hamdwih alhakim alnaysaburi, tahqiqu: mustafaa eataa, ta: dar alkutub aleilmiati, bayrut, al'uwlaa 1411hi.
94- msnid al'iimam 'ahmad bin hanbal, tahqiqa: shueayb al'arnawuwta, eadil murshid wakhrun, ta: muasasat alrisalati, al'uwlaa 1421h
95- maejam albildan, lishihab aldiyn 'abu eabdallah yaqut bin eabdallah alhamwy, ta: dar sadir, bayrut, althaaniat 1995m.
96- almuejam alkabir lisulayman bin 'ahmad altabaranii 'abu alqasama, tahqiqu: hamdi alsalafi, ta: maktabat aibn taymiat alqahirati, althaaniatu.
97- almuejam almukhtasu bialmuhdithin lishams aldiyn 'abu eabd allh muhamad bin 'ahmad bin euthman bin qaymaz aldhahabii , tahqiqu: du. muhamad alhabib alhaylatu, ta: maktabat alsadiyqi, altaayif , al'uwlaa, 1408 hu
98- maejam almualifina, lieumar bin rida bin muhamad raghib bin eabd alghanii kahalat ta: maktabat almuthanaa, bayrut, dar 'iihya' alturath alearabii.
99- mieraj aldirayat sharh alhidayati, , makhtuti, almaktabat alwataniat alfaransiat , raqm 6444.
100-        almuealim bifawayid muslimin, li'abi eabdallah muhamad bin eali bin eumar altamimi almazri, tahqiqu: muhamad alshaadhili, ta: aldaar altuwnisiata, almuasasat alwataniat lilkitab bialjazayir, althaaniat 1988m.
101-        almughaniy sharh mukhtasar alkharqi, li'abi muhamad muafaq aldiyn eabdallh bin 'ahmad bin qudamat almaqdisi, maktabat alqahirati, tu: 1388h
102-        almughniy ean haml al'asfar fi al'asfar, fi takhrij ma fi al'iihya' min al'akhbari, li'abi alfadl zayn aldiyn eabdalrahim bin alhusayn bin eabdalrahman bin 'abi bakr aleiraqi, ta: dar aibn hazma, bayrut , 1426h.
103-        almunhal alsaafi walmustawfaa baed alwafi liusif bin tughri bardi bin eabd allah alzaahiri alhanafii, 'abu almuhasin, jamal aldiyn tahqiqa: duktur muhamad muhamad 'amin ta: alhayyat almisriat aleamat lilkitabi.
104-        mawahib aljalil, limuhamad bin muhamad bin eabdalrahman alhatabi, ta: dar alfikri, althaalithati,1412hi.
105-        alnajm alwahaj fi sharh alminhaji, likamal aldiyn muhamad bin musaa bin eisaa aldumayri 'abu albaqa'a, ta: dar alminhaji, jidat, al'uwlaa ,1425hi.
106-        alnujum alzaahirat fi muluk misr walqahirat liusif bin tughri bardi bin eabd allah alzaahiri alhanafii, 'abu almuhasin, jamal aldiyn ta: wizarat althaqafat wal'iirshad alqawmii, dar alkatab, masr.
107-        alwafi balwfyat lisalah aldiyn khalil bin 'aybik bin eabd allah alsafadi tahqiqu: 'ahmad al'arnawuwt waturki mustafaa ta: dar 'iihya' alturath - bayrut,1420h
108-        wfiaat al'aeyan wa'anba' 'abna' alzaman li'abi aleabaas shams aldiyn 'ahmad bin muhamad bin 'iibrahim bin 'abi bakr aibn khalkan albarmakiu al'iirbaliu tahqiqu: 'iihsan eabaas ta: dar sadir - bayrut.
109-        wiqayat alriwayat fi masayil alhidayati, litaj alsharieat mahmud bin eubidallah bin 'iibrahim almahbubi, tahqiqu: 'ahmad mahmud alshahati, risalatan muqadimatan linayl darajat almajistir fi alfiqh, jamieat 'am dirman.
110-     hadiat alearifin 'asma' almualifin wathar li'iismaeil bin muhamad 'amin bin mir salim albabanii albaghdadii ta: tabe bieinayat wikalat almaearif aljalilat fi matbaeatiha albahiat, aistanbul 1951.