المؤلف
أستاذ الفقه المشارک - قسم الدراسات الإسلامية الکلية الجامعية بمحافظة القنفذة جامعة أم القرى بمکة المکرمة
المستخلص
الكلمات الرئيسية
الموضوعات الرئيسية
المصادر المراجع
القرآن الکريم.
أولًا: کتب التفسير وأحکام القرآن
ثالثًا- کتب السنة والآثار وشروحهما
ثالثًا: کتب الفقه الإسلامي
رابعًا: کتب اللغة والمعاجم
خامسًا: المراجع القانونية
سادسًا: المواقع الإلکترونية والمجلات العلمية
54- موقع وزارة الموارد المائية والري المصرية الإلکتروني
https://www.mwri.gov.eg/highdam/
55- جريدة الأهرام المصرية في24 مارس 2015 السنة 139 العدد 46859.
56- موقع موضوع الإلکتروني
https://mawdoo3.com/%D9%85%D9%86_%D8%A3%D9%8A%D9%86_%D9%8A%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D9%86%D9%87%D8%B1_%D8%AF%D8%AC%D9%84%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA
57- موقع سبوتنيک الإلکتروني
https://arabic.sputniknews.com/20210206/ %D8%A5%D8%AB%D9%8A%D9%88%D8%A8%D9%8A%D8%A7-%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%83%D9%8A%D8%A7-%D9%88%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AA%D9%87%D9%85%D8%A9-%D8%A8%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%A9-%D8%AA%D8%B9%D8%B7%D9%8A%D8%B4-4-%D8%AF%D9%88%D9%84-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9-1048032389.html
58- تصريح لوزير الموارد المائية العراقي مهدي رشيد،عام 2021م، على موقع العين الإخباري،https://al-ain.com/article/drought-tigris-euphrates-iraq
References :
alquran alkarim.
awlan: kutub altafsir wa'ahkam alquran
1. tafsir alquran aleazim (abin kathir), 'abu alfida' 'iismaeil bin eumar bn kathir alqurashii albasriu thuma aldimashqiu (almutawafaa: 774hi), tahqiqu: muhamad husayn shams aldiyn, ta/ dar alkutub aleilmiati, manshurat muhamad eali bydun - bayrutu,alitabeatu: al'uwlaa - 1419h.
2. tafsir alqurtubi, 'abu eabd allah muhamad bin 'ahmad bin 'abi bakr bin farah al'ansarii alkhazrijii shams aldiyn alqurtibii (almutawafaa: 671hi), tahqiqu: 'ahmad albarduni wa'iibrahim 'atfish, ta/ dar alkutub almisriat - alqahirati, altabeatu: althaaniatu, 1384h - 1964m.
3. tafsir almawirdi - alnukt waleuyunu, 'abu alhasan eali bin muhamad bin muhamad bin habib albasarii albaghdadii, alshahir bialmawardii (almutawafaa: 450hi), tahqiqu: alsayid aibn eabd almaqsud bin eabd alrahimi, ta/ dar alkutub aleilmiat - bayrut / lubnan.
4. ruh almaeani fi tafsir alquran aleazim walsabe almathani, shihab aldiyn mahmud bin eabd allah alhusayni al'alusi (almutawafaa: 1270hi), tahqiqu: eali eabd albari eatiat, ta/ dar alkutub aleilmiat - bayrutu,altabeatu: al'uwlaa, 1415 hi.
thalthan- kutub alsunat walathar washuruhuhuma
5. akhtilaf alhadith lilshaafieayi, alshaafieii 'abu eabd allah muhamad bin 'iidris bin aleabaas bin euthman bin shafie bin eabd almutalib bin eabd manaf almatlabii alqurashii almakiyi (almutawafaa: 204hi), ta/ dar almaerifat - bayrut,sinat alnashr: 1410h/1990m.
6. snan abn majaha, abn majat 'abu eabd allh muhamad bn yazid alqazwini, wamajat asm 'abih yazid (almutawafaa: 273hi)tahqiqa: muhamad fuad eabd albaqi, ta/ dar 'iihya' alkutub alearabiat - faysal eisaa albabi alhalbi.
7. snan 'abi dawud, 'abu dawud sulayman bin al'asheath bin 'iishaq bin bashir bin shidaad bin eamrw al'azdi alssijistany (almutawafaa: 275hi), tahqiqu: muhamad muhyi aldiyn eabd alhumayd,ta/ almaktabat aleasriatu, sayda - bayrut.
8. sunan altirmidhi, muhamad bin eisaa bin sawrt bin musaa bin aldahaki, altirmidhi, 'abu eisaa (almutawafaa: 279hi), ta/ sharikat maktabat wamatbaeat mustafaa albabi alhalabii - masiri, altabeati: althaaniati, 1395 hi - 1975m.
9. sharah sahih albukhariu liabn bataala, abn bataal 'abu alhasan ealii bin khalaf bin eabd almalik (almutawafaa: 449hi), tahqiqu: 'abu tamim yasir bin 'iibrahima, ta/ maktabat alrushd - alsueudiati, alrayadi, altabeatu: althaaniatu, 1423h - 2003m.
10. sahih albukharii, muhamad bin 'iismaeil 'abu eabdallah albukharii aljuefi,almuhaqaqa: muhamad zuhayr bin nasir alnaasir, ta/ dar tawq alnajaa (msawarat ean alsultaniat bi'iidafat tarqim muhamad fuad eabd albaqi), altabeati: al'uwlaa, 1422hi.
11. sahih muslamin, muslim bin alhajaaj 'abu alhasan alqushayrii alnaysaburiu (almutawafaa: 261hi), tahqiqu: muhamad fuad eabd albaqi, ta/ dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut.
12. fath albari sharh sahih albukharii, 'ahmad bin ealiin bin hajar 'abu alfadl aleasqalanii alshaafieii, ta/ dar almaerifat - bayrut, 1379h.
13. msnid al'iimam 'ahmad bin hanbul, 'abu eabd allh 'ahmad bin muhamad bin hanbal bin hilal bin 'asad alshaybani (almutawafaa: 241hi), tahqiqu: shueayb al'arnawuwt - eadil murshid, wakhrun, 'iishrafi: d eabd allah bin eabd almuhsin alturkiu, ta/ muasasat alrisalati, altabeatu: al'uwlaa, 1421 hi - 2001m.
14. alminhaj sharh sahih muslim bin alhajaji, 'abu zakariaa muhyi aldiyn yahyaa bin sharaf alnawawiu (almutawafaa: 676hi), ta/ dar 'iihya' alturath alearabi, bayrut, altabeata: althaaniati, 1392h
15. almunhal aleadhb almawrud sharh sunan al'iimam 'abi dawud, mahmud muhamad khataab alsabki,eni bitahqiqih watashihihi: 'amin mahmud muhamad khataab (min baed aljuz' 6), ta/ matbaeat alaistiqamati, alqahirat - masir, altabeati: al'uwlaa, 1351 - 1353h.
thalthan: katab alfiqh al'iislamiu
16. albayan fi madhhab al'iimam alshaafieayi, 'abu alhusayn yahyaa bin 'abi alkhayr bin salim aleumranii alyamanii alshaafieii (almutawafaa: 558hi), qasim muhamad alnuwri,alnaashar: dar alminhaj - jidat, altabeati: al'uwlaa, 1421 ha- 2000m.
17. 'asnaa almatalib fi sharh rawd altaaliba, zakariaa bin muhamad bin zakariaa al'ansari, zayn aldiyn 'abu yahyaa alsunikii (almutawafaa: 926hi), ta/ dar alkitaab al'iislamii.
18. al'ashbah walnazayir, taj aldiyn eabd alwahaab bn taqi aldiyn alsabakia (almutawafaa: 771hi), ta/ dar alkutub aleilmiati, altabeati: al'uwlaa 1411hi- 1991m.
19. al'asla, 'abu eabd allh muhamad bin alhasan bin farqad alshaybani (almutawafaa: 189 hu), tahqiq wadrasat: alduktur mhmmad buynukalin, ta/ dar aibn hazma, bayrut - lubnan, altabeata: al'uwlaa, 1433 hi - 2012m.
20. badayie alsanayie fi tartib alsharayiei, eala' aldiyn, 'abu bakr bin maseud bin 'ahmad alkasanii alhanafii (almutawafaa: 587hi), ta/ dar alkutub aleilmiati, altabeati: althaaniati, 1406h - 1986m.
21. albinayat sharh alhidayati, 'abu muhamad mahmud bin 'ahmad bin musaa bin 'ahmad bin husayn alghitabi alhanafii badr aldiyn aleayni (almutawafaa: 855hi), ta/ dar alkutub aleilmiat - bayrut, lubnan, altabeatu: al'uwlaa, 1420h - 2000m.
22. tabiin alhaqayiq sharh kanz aldaqayiq wahashiat alshshilbii, euthman bin eali bin mahjin albariei, fakhr aldiyn alziylei alhanafii (almutawafaa: 743 hu), alhashiat: shihab aldiyn 'ahmad bin muhamad bin 'ahmad bin yunis bin 'iismaeil bin yunis alshshilbi (almutawafaa: 1021 hu), ta/ almatbaeat alkubraa al'amiriat - bulaq, alqahirata, altabeatu: al'uwlaa, 1313 hu.
23. altahbir sharh altahrir fi 'usul alfiqh, eala' aldiyn 'abu alhasan eali bin sulayman almardawi aldimashqii alsaalihii alhanbalii (almutawafaa: 885hi), tahqiqu: da. eabd alrahman aljabrin, du. eawad alqarani, du. 'ahmad alsarahi, ta/ maktabat alrushd - alsaeudiat / alrayad, altabeatu: al'uwlaa, 1421h - 2000m.
24. tahifat alfuqaha'i, muhamad bin 'ahmad bin 'abi 'ahmadu, 'abu bakr eala' aldiyn alsamarqandii (almutawafaa: nahw 540hi), ta/ dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan, altabeati: althaaniati, 1414 hi - 1994m.
25. tuhifat almuhtaj fi sharh alminhaji, 'ahmad bin muhamad bin eali bin hajar alhitmi,rujieat wasahahat: ealaa eidat naskh bimaerifat lajnat min aleulama'i, ta/ almaktabat altijariat alkubraa bimisr lisahibiha mustafaa muhamad,altabeati: eam alnashri: 1357h.
26. altanbihat almustanbitat ealaa alkutub almudawanat walmukhtalitati, eiad bin musaa bin eiad bin eamrwn alyahsabi alsabti, 'abu alfadl (almutawafaa: 544hi), tahqiqu: du/ muhamad alwathiq, du/ eabd alnaeim himyati, ta/ dar aibn hazma, bayrut - lubnan, altabeata: al'uwlaa, 1432 hi - 2011m.
27. haqa misr fi miah nahr alniyl- dirasat muqaranat bayn alfiqh al'iislamii walqanun alduwalii aleama, du/ 'ahmad qyati, almisriat lilnashr waltawzie, altabeat al'uwlaa.
28. rd almuhtar ealaa aldiri almukhtar, aibn eabidin, muhamad 'amin bin eumar bin eabd aleaziz eabidin aldimashqii alhanafii (almutawafaa: 1252hi), ta/ dar alfikri-birut, altabeati: althaaniati, 1412h - 1992m.
29. rd almuhtar ealaa aldiri almukhtar, aibn eabidin, muhamad 'amin bin eumar bin eabd aleaziz eabidin aldimashqii alhanafii (almutawafaa: 1252hi), ta/ dar alfikri-birut, altabeati: althaaniati, 1412h - 1992m.
30. rudat altaalibin waeumdat almuftina, 'abu zakariaa muhyi aldiyn yahyaa bin sharaf alnawawiu (almutawafaa: 676hi) tahqiqu: zuhayr alshaawish, ta/ almaktab al'iislamii, bayrut- dimashqa- eaman,alitabeati: althaalithati, 1412h / 1991m.
31. fath alqidir, kamal aldiyn muhamad bin eabd alwahid alisiyuasi almaeruf biabn alhumaam (almutawafaa: 861hi), ta/ dar alfikri, bayrut.
32. alfiqh al'iislamii wa'adlathu, wahbat bin mustafaa alzuhayli,ta/ dar alfikr - swryat - dimashqa, altabeatu: alrrabe.
33. kshaf alqinae ean matn al'iiqnaei, mansur bin yunis bin salah aldiyn abn hasan bin 'iidris albuhutii alhanbalii (almutawafaa: 1051hi), ta/ dar alkutub aleilmiati, bayrut.
34. almubdie fi sharh almuqanaei, 'iibrahim bin muhamad bin eabd allah bin muhamad abn muflihi, 'abu 'iishaqa, burhan aldiyn (almutawafaa: 884hi), ta/ dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan, altabeati: al'uwlaa, 1418 hi - 1997m.
35. alimabsuta, muhamad bin 'ahmad bin 'abi sahl shams al'ayimat alsarukhsii (almutawafaa: 483hi), ta/ dar almaerifat - bayrut altabeatu: bidun tabeati, tarikh alnashr: 1414h - 1993m.
36. almajmue sharh almuhadhab ((mae takmilat alsabaki walmutiei), 'abu zakariaa muhyi aldiyn yahyaa bin sharaf alnawawii (almutawafaa: 676hi), ta/ dar alfikri, bayrut.
37. mighni almuhtaj 'iilaa maerifat maeani 'alfaz alminhaji, shams aldiyni, muhamad bin 'ahmad alkhatib alshirbinii alshaafieii (almutawafaa: 977hi), ta/ dar alkutub aleilmiati, altabeati: al'uwlaa, 1415h - 1994m.
38. almughaniy liabn qadamat, 'abu muhamad muafaq aldiyn eabd allh bin 'ahmad bin muhamad bin qudamat aljamaeilii almaqdisii thuma aldimashqiu alhanbaliu, alshahir biaibn qudamat almaqdisii (almutawafaa: 620hi), ta/ maktabat alqahirati.
39. alntif fi alfatawaa، 'abu alhasan eali bin alhusayn bin muhamad alssughdy, hanafi (almutawafaa: 461hi), tahqiqu: almuhami alduktur salah aldiyn alnaahi, t/ dar alfurqan / muasasat alrisalat - eamaan al'urdunu / bayrut lubnan,alitabeati: althaaniati, 1404 - 1984m.
rabean: kutub allughat walmaeajim
40. al'aealami, khayr aldiyn bin mahmud bin muhamad bin ealiin bin fars, alzariklii aldimashqii (almutawafaa: 1396hi), ta/ dar aleilm lilmalayini,alitabeati: alkhamisat eashar - 'ayaar / mayu 2002m.
41. alsihah taj allughat wasihah alearabiat, 'abu nasr 'iismaeil bin hamaad aljawharii alfarabii (almutawafaa: 393hi), tahqiqu: 'ahmad eabd alghafur eatar,alnaashar: dar aleilm lilmalayin - bayrutu,alitabeatu: alraabieat 1407 ha- 1987m.
42. lsan alearbi, muhamad bin makram bin ealaa، 'abu alfadali, jamal aldiyn aibn manzur al'ansari alruwayfei al'iifriqii (almutawafaa: 711hi), t/ dar sadir - bayrut, altabeata: althaalithat - 1414hi.
43. maejam albildan, shihab aldiyn 'abu eabd allah yaqut bin eabd allh alruwmi alhamawi (almutawafaa: 626hi), ta/ dar sadir, bayrut, altabeata: althaaniati, 1995m.
44. maejam aleayni, 'abu eabd alrahman alkhalil bin 'ahmad bin eamriw bin tamim alfarahidii albasari (almutawafaa: 170hi), tahqiqu: d mahdi almakhzumi, d 'iibrahim alsaamaraayiy, ta/ dar wamaktabat alhilal.
45. almuejam alwasiti, majmae allughat alearabiat bialqahirati,('iibrahim mustafaa / 'ahmad alzayaat / hamid eabd alqadir / muhamad alnajar), ta/ dar aldaewati.
khamsan: almarajie alqanunia
46. qanun aistikhdam al'anhar aldawliat fi alshuyuwn ghayr almilahiat watatbiqih ealaa nahr alniyl, du/ mustafaa sayid eabdalrahman, ta/ dar alnahdat alearabiati- masr, 1991m.
47. alqanun alduwliu aleamu fi alsilm walharba, du/ alshaafieiu muhamad bashir, ta/ dar alfikr aljamiei- masr.
48. alqanun alduwaliu aleama, du/ 'abu alkhayr 'ahmad eatiat, ta/ dar alnahdat alearabiati- masr, ta1 , 1998m.
49. alqanun alduwaliu aleama, du/ hamid sultan, du/ eayishat ratibi, du/ salah aldiyn eamir, ta/ dar alnahdat alearabiati- masir, altabeat al'uwlaa,1978m.
50. misr wamushkilat miah alniyl - 'azmat sadi alnahdati, du/ zakii albuhayri, ta/ alhayyat almisriat aleamat lilkitabi- 2016m.
51. muqadimat lidirasat alqanun alduwlii aleama, du/ salah aldiyn eamir, ta/ dar alnahdat alearabiati, 2002m.
52. mujaz al'ahkam walfatawaa wal'awamir alsaadirat ean mahkamat aleadl aldawliat 2008 -2012,wthiqat raqm ST/LEG/SER.F/1/Add.5
53. alwsit fi alqanun alduwalii aleama, da/'ahmad 'abu alwafa, ta/ dar alnahdat alearabiat - masr.
sadsan: almawaqie al'iilikturuniat walmajalaat aleilmia
54- mawqie wizarat almawarid almayiyat walrayi almisriat al'iiliktrunii
https://www.mwri.gov.eg/highdam/
55- jaridat al'ahram almisriat fi24 maris 2015 alsanat 139 aleadad 46859.
56- mawqie mawdue al'iiliktrunii
https://mawdoo3.com/%D9%85%D9%86_%D8%A3%D9%8A%D9%86_%D9%8A%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D9%86%D9%87%D8%B1_%D8%AF%D8%AC%D9%84%D8%A9_%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA
57- mawqie sbutnik al'iiliktrunii
https://arabic.sputniknews.com/20210206/ %D8%A5%D8%AB%D9%8A%D9%88%D8%A8%D9%8A%D8%A7-%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%83%D9%8A%D8%A7-%D9%88%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AA%D9%87%D9%85%D8%A9-%D8%A8%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%A9-%D8%AA%D8%B9%D8%B7%D9%8A%D8%B4-4-%D8%AF%D9%88%D9%84-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9-1048032389.html
58- tasrih liwazir almawarid almayiyat aleiraqii mahdi rashid,eam 2021m, ealaa mawqie aleayn al'iikhbari,https://al-ain.com/article/drought-tigris-euphrates-iraq