المصادر والمراجع
- ائتلاف النصرة في اختلاف نحاة الکوفة والبصرة، للزبيدي، تحقيق: طارق الجنابي، مکتبة النهضة العربية، الأولى، 1407هـ.
- إتحاف فضلا، البشر في القراءات الأربع عشر للدمياطي، دار الندوة.
- الأشباه والنظائر للسيوطي، راجعه وقدم له، فائز ترحيني، دار الکتاب العربي.
- الأصول، لابن السراج، تحقيق: عبد الحسين الفتلي، مؤسسة الرسالة، الأولى، 1405هـ
- الأصمعيات، تحقيق أحمد شاکر وهارون، دار المعارف، السابعة، 1993.
- إعراب القرآن لأبي جعفر النَّحَّاس ، تحقيق عبد المنعم خليل إبراهيم، دار الکتب العلمية، بيروت، الأولى، 1421 هـ.
- إعراب القراءات السبع وعللها، لابن خالويه الأصبهاني (٦٠٣ هـ) ضبط نصه وعلق عليه: أبو محمد الأسيوطي، دار الکتب العلمية، بيروت - لبنان، الأولى، ١٣٢٧ هـ - ٢٠٠٦ م
- إعراب لامية الشنفرى، للعکبري، تحقيق: محمد جمران، المکتب الإسلامي.
- أمالي ابن الشجري، دار المعرفة.
- الإنصاف في مسائل الخلاف، لابن الأنباري، تحقيق محمد عبد الحميد، دار الفکر.
- أوضح المسالک لابن هشام، مع التصريح على التوضيح، دار الفکر.
- البحر المحيط، لأبي حيان، تحقيق صدقي محمد جميل، دار الفکر - بيروت، 1420 هـ.
- البرهان في علوم القرآن، أبو عبد الله بدر الدين الزرکشي (٧٩٤هـ)، تحقيق محمد أبو الفضل إبراهيم، الأولى، ١٣٧٦ هـ - ١٩٥٧ م، دار إحياء الکتب العربية عيسى البابى الحلبي وشرکائه.
- بصائر ذوي التمييز في لطائف الکتاب العزيز، مجد الدين الفيروزآبادى (٨١٧هـ) تحقيق محمد علي النجار، المجلس الأعلى للشئون الإسلامية - لجنة إحياء التراث الإسلامي، القاهرة، ١٤١٦ هـ - ١٩٩٦ م
- التّبصرة والتذکرة، للصيمري، تحـقيق:د:فتحي أحمد علي الدين، جامعة أم القرى.
- التّبيان في إعراب القرآن للعکبري، تحقيق: محمد علي البجاوي، عيسى البابي الحلبي.
- التّبيين عن مذاهب النّحويين للعکبري، تحقـيق: عبد الرحمن العثمين، دار الغرب الإسلامي، الأولى، 1406هـ - 1986م.
- تخليص الشواهد وتلخيص الفوائد لابن هشام، تـحقيق:عباس الصالحي، دار الکتاب العربي.
- التذييل والتکميل في شرح کتاب التسهيل، أبو حيان الأندلسي، تحقيق د. حسن هنداوي، دار القلم - دمشق، دار کنوز إشبيليا - الرياض
- الأولى، ١٤١٨ - ١٤٣٤ هـ / ١٩٩٧ - ٢٠١٣ م
- التصريح على التوضيح، خالد بن عبد الله الأزهري، (٩٠٥هـ) دار الکتب العلمية -بيروت-لبنان، الأولى ١٤٢١هـ- ٢٠٠٠م.
- الحجة للقراء السبعة، لأبي علي (المتوفى: ٣٧٧هـ)، تحقيق بدر الدين قهوجي - بشير جويجابي، دار المأمون للتراث، دمشق، الثانية، ١٤١٣ هـ - ١٩٩٣م.
- جامع البيان عن تأويل آي القرآن، لأبي جعفر، محمد بن جرير الطبري (٣١٠هـ)، دار التربية والتراث - مکة المکرمة.
- خزانة الأدب ولب لباب لسان العرب، عبد القادر بن عمر البغدادي (١٠٩٣هـ) تحقيق وشرح: عبد السلام محمد هارون، مکتبة الخانجي، القاهرة، الرابعة، ١٤١٨ هـ - ١٩٩٧ م.
- دراسات لأسلوب القرآن الکريم للشيخ محمد عبد الخالق عظيمة، دار حسان.
- الدر المصون في علوم الکتاب المکنون، للسمين الحلبي (٧٥٦هـ) تحقيق د. أحمد محمد الخراط، دار القلم، دمشق.
- دلائل الإعجاز في علم المعاني، أبو بکر عبد القاهر بن عبد الرحمن بن محمد الجرجاني (٤٧١هـ) تحقيق محمود محمد شاکر، مطبعة المدني بالقاهرة - دار المدني بجدة، الثالثة ١٤١٣هـ - ١٩٩٢م.
- ديوان ليلى الأخيلية، تحقيق: خليل إبراهيم العطية وجليل العطية، وزارة الثقافة، العراق.
- السبعة في القراءات، لأبي بکر بن مجاهد البغدادي (المتوفى: ٣٢٤هـ)، تحقيق شوقي ضيف، دار المعارف، مصر، الثانية، ١٤٠٠هـ
- شرح ابن عقيل، تحـقيق: محمد محي الدين عبد الحميد، دار الفکر.
- شرح الأشموني على ألقية ابن مالک، تحقيق محمد محي الدين عبد الحميد، مکتبة النهضة المصرية.
- شرح ألفية ابن مالک لابن الناظم، ت: د. عبد الحميد السيد عبد الحميد، دار الجبل.
- شرح تسهيل الفوائد، محمد بن عبد الله، ابن مالک الطائي الجياني (٦٧٢هـ) تحقيق د. عبد الرحمن السيد، د. محمد بدوي المختون، هجر للطباعة والنشر والتوزيع والإعلان، الأولى (١٤١٠هـ - ١٩٩٠م).
- شرح شذور الذهب في معرفة کلام العرب، عبد الله بن يوسف جمال الدين، ابن هشام (٧٦١هـ) تحقيق عبد الغني الدقر، الشرکة المتحدة للتوزيع - سوريا.
- شرح جمل الزجاجي لابن هشام تحقيق: د. علي مال الله، علم الکتب.
- شرح القصائد السبع الطوال للأنباري، تحقيق عبد السلام هارون، دار المعارف، الخامسة.
- شرح کافية ابن الحاجب، لرضي الدين الاستراباذي، طبع جامعة الإمام محمد بن سعود، تحقيق د. حسن الحفظي وزميله.
- شرح الکافية الشافية لابن مالک، تحقيق د.عبد المنعم أحمد هريدي، جامعة أم القرى.
- شرح المفصل لابن يعيش، عالم الکتب.
- شواهد التوضيح والتصحيح لابن مالک، تحـ:محمد فؤاد عبد الباقي، عالم الکتب.
- صحيح مسلم، أبو الحسين، مسلم بن الحجاج القشيري النيسابوري (٢٠٦ - ٢٦١ هـ)، تحقيق محمد فؤاد عبد الباقي، دار إحياء الکتب العربية.
- صحيح البخاري، بترقيم محمد فؤاد عبد الباقي، دار طوق النجاة - بيروت، الأولى عام ١٤٢٢ هـ.
- الغاية في القراءات العشر، لأبي بکر النيسابوري ت: محمد غيات الجنباز، شرکة العبيکان.
- فتح الباري شرح صحيح البخاري، لابن حجر العسقلاني، تصوير دار المعرفة عن المطبعة السلفية.
- القاموس المحيط للفيروزبادي، مؤسسة الرسالة.
- الکشاف للزمخشري، دار الکتاب العربي - بيروت، الثالثة، 1407 هـ.
- کتاب سيبويه، ت: عبد السلام محمد هارون، مطبعة الخانجي.
- لسان العرب لابن منظور، دار صادر.
- المبسوط في القراءات العشر لابن مِهْران النيسابورىّ، تحقيق: سبيع حمزة حاکيمي، مجمع اللغة العربية - دمشق، 1981.
- المحتسب في تبيين وجوه شواذ القراءات والإيضاح عنها، أبو الفتح عثمان بن جني (٣٩٢هـ) وزارة الأوقاف-المجلس الأعلى للشئون الإسلامية
- الطبعة: ١٤٢٠هـ- ١٩٩٩م.
- المحرر الوجيز في تفسير الکتاب العزيز، لابن عطية الأندلسي المحاربي (المتوفى: ٥٤٢هـ)، تحقيق: عبد السلام عبد الشافي محمد، دار الکتب العلمية - بيروت، الأولى، ١٤٢٢ هـ.
- معاني القرآن، لأبي زکريا الفراء (المتوفى: ٢٠٧هـ)، تحقيق أحمد يوسف النجاتي وزملائه، دار المصرية للتأليف والترجمة، مصر، الأولى.
- معاني القرآن، لأبي الحسن المعروف بالأخفش الأوسط، تحقيق د. هدى محمود قراعة، مکتبة الخانجي، القاهرة، الأولى، ١٤١١ هـ - ١٩٩٠ م.
- معاني القرآن وإعرابه، لأبي إسحاق الزجاج، إبراهيم بن السري بن سهل، تحقيق عبد الجليل عبده شلبي، عالم الکتب، بيروت، الأولى ١٤٠٨ هـ - ١٩٨٨ م.
- المقتضب للمبرد، ت: محمد عبد الخالق عظيمة، عالم الکتب.
- مقدمة تهذيب اللغة للأزهري، ت: بسام عبد الوهاب الجابي، دار البصائر.
- الملخص في ضبط قوانين العربية، لابن أبي الربيع، دون ناشر.
- منثور الفوائد، لابن الأنباري، ت: حاتم صالح الضامن، مؤسسة الرسالة.
- النشر في القراءات العشر، لشمس الدين ابن الجزري (٨٣٣ هـ) تحقيق علي محمد الضباع المطبعة التجارية الکبرى.
- النکت في تفسير کتاب سيبويه، للأعلم الشنتمري ت: زهير عبد المحسن سلطان، منشورات معهد المخطوطات العربية.
- النکت الحسان في شرح غاية الإحسان لآية حيان، ت: عبد الحسين الفتلي، مؤسسة الرسالة.
- همع الهوامع شرح جمع الجوامع للسيوطي، تحـ:عبد العال سالم مکرم، دار البحوث العلمية.
- الفائق في غريب الحديث للزمخشري تحـ: علي محمد البجاوي، محمد أبو الفضل إبراهيم، طبع: عيسى البابي الحلبي وشرکاه، الثانية.
!!!!!
References
- aitilaf alnusrat fi aikhtilaf nahaat alkufat walbasrat, lilzubaydi, tahqiqu: tariq aljanabi, maktabat alnahdat alearabiati, al'uwlaa, 1407hi.
- 'iithaf fadla, albashar fi alqira'at al'arbae eashar lildimyati, dar alnadwati.
- al'ashbah walnazayir lilsuyuti, rajieh waqadim lah, fayiz tarhini, dar alkitaab alearabii.
- al'usulu, liabn alsaraji, tahqiqu: eabd alhusayn alfatli, muasasat alrisalati, al'uwlaa, 1405h
- al'asmaeiaati, tahqiq 'ahmad shakir waharun, dar almaearifi, alsaabieati, 1993.
- 'iierab alquran li'abi jaefar alnnhhas , tahqiq eabd almuneim khalil 'iibrahim, dar alkutub aleilmiati, bayrut, al'uwlaa, 1421 hi.
- 'iierab alqira'at alsabe waeilaluha, liabn khaluih al'asbahanii (603 ha) dabt nasih waealaq ealayhi: 'abu muhamad al'asyuti, dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan, al'uwlaa, 1327 hi - 2006 m
- 'iierab lamiat alshanfiraa, lileakbiri, tahqiqu: muhamad jamran, almaktab al'iislamii.
- 'amaliun abn alshajari, dar almaerifati.
- al'iinsaf fi masayil alkhilafi, liabn al'anbari, tahqiq muhamad eabd alhamidi, dar alfikri.
- 'awdah almasalik liabn hisham, mae altasrih ealaa altawdihi, dar alfikri.
- albahr almuhita, li'abi hayan, tahqiq sidqi muhamad jamil, dar alfikr - bayrut, 1420 hi.
- alburhan fi eulum alqurani, 'abu eabd allah badr aldiyn alzarkashii (794h), tahqiq muhamad 'abu alfadl 'iibrahim, al'uwlaa, 1376 hi - 1957 mu, dar 'iihya' alkutub alearabiat eisaa albabaa alhalabii washurakayihi.
- basayir dhawi altamyiz fi latayif alkutaab aleaziza, majd aldiyn alfayruzabadaa (817hi) tahqiq muhamad eali alnajar, almajlis al'aelaa lilshuyuwn al'iislamiat - lajnat 'iihya' alturath al'iislamii, alqahirata, 1416 hi - 1996 m
- alttbsrt waltadhkiratu, lilsiymari, tahqiqa:d:fathi 'ahmad eali aldiyn, jamieat 'umi alquraa.
- alttbyan fi 'iierab alquran lileakbiri, tahqiqu: muhamad eali albijawi, eisaa albabi alhalbi.
- alttbyyn ean madhahib alnnhwyyn lileakbiri, tahaquyqa: eabd alrahman aleathamin, dar algharb al'iislamii, al'uwlaa, 1406h - 1986m.
- takhlis alshawahid watalkhis alfawayid liabn hishami, tahaqiqu:ebas alsaalihi, dar alkitaab alearabii.
- altadhyil waltakmil fi sharh kitab altashili, 'abu hayaan al'andalsi, tahqiq du. hasan hindawi, dar alqalam - dimashqa, dar kunuz 'iishbilya - alriyad
- al'uwlaa, 1418 - 1434 hi / 1997 - 2013 m
- altasrih ealaa altawdihi, khalid bin eabd allah al'azhari, (905ha) dar alkutub aleilmiat -birut-lubnan, al'uwlaa 1421hi- 2000m.
- alhujat lilquraa' alsabeati, li'abi eali (almutawafaa: 377hi), tahqiq badr aldiyn qahwaji - bashir juijabi, dar almamun liltarath, dimashqi, althaaniati, 1413 hi - 1993m.
- jamie albayan ean tawil ay alquran, li'abi jaefar, muhamad bin jarir altabarii (310ha), dar altarbiat walturath - makat almukaramati.
- khizanat al'adab walb libab lisan alearabi, eabd alqadir bin eumar albaghdadi (1093hi) tahqiq washarha: eabd alsalam muhamad harun, maktabat alkhanji, alqahirati, alraabieati, 1418 hi - 1997 mi.
- dirasat li'uslub alquran alkarim lilshaykh muhamad eabd alkhaliq eazimatun, dar hasan.
- aldir almasuwn fi eulum alkitaab almaknuna, lilsamin alhalabii (756hi) tahqiq du. 'ahmad muhamad alkharati, dar alqalami, dimashqu.
- dalayil al'iiejaz fi eilm almaeani, 'abu bakr eabd alqahir bin eabd alrahman bin muhamad aljirjanii (471hi) tahqiq mahmud muhamad shakiri, matbaeat almadanii bialqahirat - dar almadanii bijidatin, althaalithat 1413hi - 1992m.
- diwan laylaa al'akhialiati, tahqiqu: khalil 'iibrahim aleatiat wajalil aleatiat, wizarat althaqafati, aleiraqu.
- alsabeat fi alqira'ati, li'abi bikr bin mujahid albaghdadi (almutawafaa: 324hi), tahqiq shawqiun dayfa, dar almaearifi, masr, althaaniati, 1400h
- sharah abn eaqila, tahaqiqa: muhamad muhi aldiyn eabd alhamidi, dar alfikri.
- sharah al'ashmuni ealaa 'ulqiat aibn malk, tahqiq muhamad muhi aldiyn eabd alhamidi, maktabat alnahdat almisriati.
- sharh 'alfiat abn malik liaibn alnaazim, t: da. eabd alhumid alsayid eabd alhamidi, dar aljabal.
- dalayil al'iiejaz fi eilm almaeani, 'abu bakr eabd alqahir bin eabd alrahman bin muhamad aljirjanii (471hi) tahqiq mahmud muhamad shakiri, matbaeat almadanii bialqahirat - dar almadanii bijidatin, althaalithat 1413hi - 1992m.
- diwan laylaa al'akhialiati, tahqiqu: khalil 'iibrahim aleatiat wajalil aleatiat, wizarat althaqafati, aleiraqu.
- alsabeat fi alqira'ati, li'abi bikr bin mujahid albaghdadi (almutawafaa: 324hi), tahqiq shawqiun dayfa, dar almaearifi, masr, althaaniati, 1400h
- sharah abn eaqila, tahaqiqa: muhamad muhi aldiyn eabd alhamidi, dar alfikri.
- sharah al'ashmuni ealaa 'ulqiat aibn malk, tahqiq muhamad muhi aldiyn eabd alhamidi, maktabat alnahdat almisriati.
- sharh 'alfiat abn malik liaibn alnaazim, t: da. eabd alhumid alsayid eabd alhamidi, dar aljabal.
- shawahid altawdih waltashih liabn malk, tahi:muhamad fuaad eabd albaqi, ealim alkutab.
- shih muslmin, 'abu alhusayni, muslim bin alhajaaj alqushayrii alnaysaburii (206 - 261 ha), tahqiq muhamad fuaad eabd albaqi, dar 'iihya' alkutub alearabiati.
- shih albukhari, bitarqim muhamad fuad eabd albaqi, dar tawq alnajaat - bayrut, al'uwlaa eam 1422 h.
- alghayat fi alqira'at aleashri, li'abi bakr alniysaburi ti: muhamad ghyat aljinbaz, sharikat aleabikan.
- fatah albari sharh sahih albukharii, liabn hajar aleasqalani, taswir dar almaerifat ean almatbaeat alsalafiati.
- alqamus almuhit lilfiruzbadi, muasasat alrisalati.
- alkashaf lilzumakhshari, dar alkitaab alearabii - bayrut, althaalithati, 1407 hi.
- ktab sibwyhi, ti: eabd alsalam muhamad harun, matbaeat alkhanji.
- shawahid altawdih waltashih liabn malk, tahi:muhamad fuaad eabd albaqi, ealim alkutab.
- shih muslmin, 'abu alhusayni, muslim bin alhajaaj alqushayrii alnaysaburii (206 - 261 ha), tahqiq muhamad fuaad eabd albaqi, dar 'iihya' alkutub alearabiati.
- shih albukhari, bitarqim muhamad fuad eabd albaqi, dar tawq alnajaat - bayrut, al'uwlaa eam 1422 h.
- alghayat fi alqira'at aleashri, li'abi bakr alniysaburi ti: muhamad ghyat aljinbaz, sharikat aleabikan.
- fatah albari sharh sahih albukharii, liabn hajar aleasqalani, taswir dar almaerifat ean almatbaeat alsalafiati.
- alqamus almuhit lilfiruzbadi, muasasat alrisalati.
- alkashaf lilzumakhshari, dar alkitaab alearabii - bayrut, althaalithati, 1407 hi.
- ktab sibwyhi, ti: eabd alsalam muhamad harun, matbaeat alkhanji.
- maeani alquran wa'iierabuhu, li'abi 'iishaq alzujaji, 'iibrahim bin alsiri bin sahli, tahqiq eabd aljalil eabdih shalabi, ealim alkutab, bayrut, al'uwlaa 1408 hi - 1988 mi.
- almuqtadab lilmubaradi, ti: muhamad eabd alkhaliq eazimatun, ealim alkutub.
- muqadimat tahdhib allughat lil'azhari, ti: basaam eabd alwahaab aljabi, dar albasayir.
- almulakhas fi dabt qawanin alearabiati, liabn 'abi alrabie, dun nashir.
- manthur alfawayida, liabn al'anbari, ta: hatim salih aldaamin, muasasat alrisalati.
- alnashr fi alqira'at aleashra, lishams aldiyn abn aljazarii (833 ha) tahqiq eali muhamad aldibae almatbaeat altijariat alkubraa.
- alnikt fi tafsir kitab sibwihi, lil'aelam alshintamrii ti: zuhayr eabd almuhsin sultan, manshurat maehad almakhtutat alearabiati.
- alnnkt alhasaan fi sharh ghayat al'iihsan layat hayan, ta: eabd alhusayn alfatli, muasasat alrisalati.
- hamae alhawamie sharh jame aljawamie lilsuyuti, tah:eabd aleal salim makram, dar albuhuth aleilmiati.
- alfayiq fi gharayb alhadith lilzumakhshari tah: eali muhamad albijawi, muhamad 'abu alfadl 'iibrahim, tabaea: eisaa albabi alhalabi washarakahi, althaaniatu.