المصادر والمراجع
                                                                                                                -         ائتلاف النصرة في اختلاف نحاة الکوفة والبصرة، للزبيدي، تحقيق: طارق الجنابي، مکتبة النهضة العربية، الأولى، 1407هـ.
                                                                                                                -         إتحاف فضلا، البشر في القراءات الأربع عشر للدمياطي، دار الندوة.
                                                                                                                -         الأشباه والنظائر للسيوطي، راجعه وقدم له، فائز ترحيني، دار الکتاب العربي.
                                                                                                                -         الأصول، لابن السراج، تحقيق: عبد الحسين الفتلي، مؤسسة الرسالة، الأولى، 1405هـ
                                                                                                                -         الأصمعيات، تحقيق أحمد شاکر وهارون، دار المعارف، السابعة، 1993.
                                                                                                                -         إعراب القرآن لأبي جعفر النَّحَّاس ، تحقيق عبد المنعم خليل إبراهيم، دار الکتب العلمية، بيروت، الأولى، 1421 هـ.
                                                                                                                -         إعراب القراءات السبع وعللها، لابن خالويه الأصبهاني (٦٠٣ هـ) ضبط نصه وعلق عليه: أبو محمد الأسيوطي، دار الکتب العلمية، بيروت - لبنان، الأولى، ١٣٢٧ هـ - ٢٠٠٦ م
                                                                                                                -         إعراب لامية الشنفرى، للعکبري، تحقيق: محمد جمران، المکتب الإسلامي.
                                                                                                                -         أمالي ابن الشجري، دار المعرفة.
                                                                                                                -         الإنصاف في مسائل الخلاف، لابن الأنباري، تحقيق محمد عبد الحميد، دار الفکر.
                                                                                                                -         أوضح المسالک لابن هشام، مع التصريح على التوضيح، دار الفکر.
                                                                                                                -         البحر المحيط، لأبي حيان، تحقيق صدقي محمد جميل، دار الفکر - بيروت، 1420 هـ.
                                                                                                                -         البرهان في علوم القرآن، أبو عبد الله بدر الدين الزرکشي (٧٩٤هـ)، تحقيق محمد أبو الفضل إبراهيم، الأولى، ١٣٧٦ هـ - ١٩٥٧ م، دار إحياء الکتب العربية عيسى البابى الحلبي وشرکائه.
                                                                                                                -         بصائر ذوي التمييز في لطائف الکتاب العزيز، مجد الدين  الفيروزآبادى (٨١٧هـ) تحقيق محمد علي النجار، المجلس الأعلى للشئون الإسلامية - لجنة إحياء التراث الإسلامي، القاهرة، ١٤١٦ هـ - ١٩٩٦ م
                                                                                                                -         التّبصرة والتذکرة، للصيمري، تحـقيق:د:فتحي أحمد علي الدين، جامعة أم القرى.
                                                                                                                -         التّبيان في إعراب القرآن للعکبري، تحقيق: محمد علي البجاوي، عيسى البابي الحلبي.
                                                                                                                -         التّبيين عن مذاهب النّحويين للعکبري، تحقـيق: عبد الرحمن العثمين، دار الغرب الإسلامي، الأولى، 1406هـ - 1986م.
                                                                                                                -         تخليص الشواهد وتلخيص الفوائد لابن هشام، تـحقيق:عباس الصالحي، دار الکتاب العربي.
                                                                                                                -         التذييل والتکميل في شرح کتاب التسهيل، أبو حيان الأندلسي، تحقيق د. حسن هنداوي، دار القلم - دمشق، دار کنوز إشبيليا - الرياض
                                                                                                                -         الأولى، ١٤١٨ - ١٤٣٤ هـ / ١٩٩٧ - ٢٠١٣ م
                                                                                                                -         التصريح على التوضيح، خالد بن عبد الله الأزهري، (٩٠٥هـ) دار الکتب العلمية -بيروت-لبنان، الأولى ١٤٢١هـ- ٢٠٠٠م.
                                                                                                                -         الحجة للقراء السبعة، لأبي علي (المتوفى: ٣٧٧هـ)، تحقيق بدر الدين قهوجي - بشير جويجابي، دار المأمون للتراث، دمشق، الثانية، ١٤١٣ هـ - ١٩٩٣م.
                                                                                                                -         جامع البيان عن تأويل آي القرآن، لأبي جعفر، محمد بن جرير الطبري (٣١٠هـ)، دار التربية والتراث - مکة المکرمة.
                                                                                                                -         خزانة الأدب ولب لباب لسان العرب، عبد القادر بن عمر البغدادي (١٠٩٣هـ) تحقيق وشرح: عبد السلام محمد هارون، مکتبة الخانجي، القاهرة، الرابعة، ١٤١٨ هـ - ١٩٩٧ م.
                                                                                                                -         دراسات لأسلوب القرآن الکريم للشيخ محمد عبد الخالق عظيمة، دار حسان.
                                                                                                                -         الدر المصون في علوم الکتاب المکنون، للسمين الحلبي (٧٥٦هـ) تحقيق د. أحمد محمد الخراط، دار القلم، دمشق.
                                                                                                                -         دلائل الإعجاز في علم المعاني، أبو بکر عبد القاهر بن عبد الرحمن بن محمد الجرجاني (٤٧١هـ) تحقيق محمود محمد شاکر، مطبعة المدني بالقاهرة - دار المدني بجدة، الثالثة ١٤١٣هـ - ١٩٩٢م.
                                                                                                                -         ديوان ليلى الأخيلية، تحقيق: خليل إبراهيم العطية وجليل العطية، وزارة الثقافة، العراق.
                                                                                                                -         السبعة في القراءات، لأبي بکر بن مجاهد البغدادي (المتوفى: ٣٢٤هـ)، تحقيق شوقي ضيف، دار المعارف، مصر، الثانية، ١٤٠٠هـ
                                                                                                                -         شرح ابن عقيل، تحـقيق: محمد محي الدين عبد الحميد، دار الفکر.
                                                                                                                -         شرح الأشموني على ألقية ابن مالک، تحقيق محمد محي الدين عبد الحميد، مکتبة النهضة المصرية.
                                                                                                                -         شرح ألفية ابن مالک لابن الناظم، ت: د. عبد الحميد السيد عبد الحميد، دار الجبل.
                                                                                                                -         شرح تسهيل الفوائد، محمد بن عبد الله، ابن مالک الطائي الجياني (٦٧٢هـ) تحقيق د. عبد الرحمن السيد، د. محمد بدوي المختون، هجر للطباعة والنشر والتوزيع والإعلان، الأولى (١٤١٠هـ - ١٩٩٠م).
                                                                                                                -         شرح شذور الذهب في معرفة کلام العرب، عبد الله بن يوسف جمال الدين، ابن هشام (٧٦١هـ) تحقيق عبد الغني الدقر، الشرکة المتحدة للتوزيع - سوريا.
                                                                                                                -         شرح جمل الزجاجي لابن هشام تحقيق: د. علي مال الله، علم الکتب.
                                                                                                                -         شرح القصائد السبع الطوال للأنباري، تحقيق عبد السلام هارون، دار المعارف، الخامسة. 
                                                                                                                -         شرح کافية ابن الحاجب، لرضي الدين الاستراباذي، طبع جامعة الإمام محمد بن سعود، تحقيق د. حسن الحفظي وزميله.
                                                                                                                -         شرح الکافية الشافية لابن مالک، تحقيق د.عبد المنعم أحمد هريدي، جامعة أم القرى.
                                                                                                                -         شرح المفصل لابن يعيش، عالم الکتب.
                                                                                                                -         شواهد التوضيح والتصحيح لابن مالک، تحـ:محمد فؤاد عبد الباقي، عالم الکتب.
                                                                                                                -         صحيح مسلم، أبو الحسين، مسلم بن الحجاج القشيري النيسابوري (٢٠٦ - ٢٦١ هـ)، تحقيق محمد فؤاد عبد الباقي، دار إحياء الکتب العربية.
                                                                                                                -         صحيح البخاري، بترقيم محمد فؤاد عبد الباقي، دار طوق النجاة - بيروت، الأولى عام ١٤٢٢ هـ.
                                                                                                                -         الغاية في القراءات العشر، لأبي بکر النيسابوري ت: محمد غيات الجنباز، شرکة العبيکان.
                                                                                                                -         فتح الباري شرح صحيح البخاري، لابن حجر العسقلاني، تصوير دار المعرفة عن المطبعة السلفية.
                                                                                                                -         القاموس المحيط للفيروزبادي، مؤسسة الرسالة.
                                                                                                                -         الکشاف للزمخشري، دار الکتاب العربي - بيروت، الثالثة، 1407 هـ.
                                                                                                                -         کتاب سيبويه، ت: عبد السلام محمد هارون، مطبعة الخانجي.
                                                                                                                -         لسان العرب لابن منظور، دار صادر.
                                                                                                                -         المبسوط في القراءات العشر لابن مِهْران النيسابورىّ، تحقيق: سبيع حمزة حاکيمي، مجمع اللغة العربية - دمشق، 1981.
                                                                                                                -         المحتسب في تبيين وجوه شواذ القراءات والإيضاح عنها، أبو الفتح عثمان بن جني (٣٩٢هـ) وزارة الأوقاف-المجلس الأعلى للشئون الإسلامية
                                                                                                                -         الطبعة: ١٤٢٠هـ- ١٩٩٩م.
                                                                                                                -         المحرر الوجيز في تفسير الکتاب العزيز، لابن عطية الأندلسي المحاربي (المتوفى: ٥٤٢هـ)، تحقيق: عبد السلام عبد الشافي محمد، دار الکتب العلمية - بيروت، الأولى، ١٤٢٢ هـ.
                                                                                                                -         معاني القرآن، لأبي زکريا الفراء (المتوفى: ٢٠٧هـ)، تحقيق أحمد يوسف النجاتي وزملائه، دار المصرية للتأليف والترجمة، مصر، الأولى.
                                                                                                                -         معاني القرآن، لأبي الحسن المعروف بالأخفش الأوسط، تحقيق د. هدى محمود قراعة، مکتبة الخانجي، القاهرة، الأولى، ١٤١١ هـ - ١٩٩٠ م.
                                                                                                                -         معاني القرآن وإعرابه، لأبي إسحاق الزجاج، إبراهيم بن السري بن سهل، تحقيق عبد الجليل عبده شلبي، عالم الکتب، بيروت، الأولى ١٤٠٨ هـ - ١٩٨٨ م.
                                                                                                                -         المقتضب للمبرد، ت: محمد عبد الخالق عظيمة، عالم الکتب.
                                                                                                                -         مقدمة تهذيب اللغة للأزهري، ت: بسام عبد الوهاب الجابي، دار البصائر.
                                                                                                                -         الملخص في ضبط قوانين العربية، لابن أبي الربيع، دون ناشر.
                                                                                                                -         منثور الفوائد، لابن الأنباري، ت: حاتم صالح الضامن، مؤسسة الرسالة.
                                                                                                                -         النشر في القراءات العشر، لشمس الدين ابن الجزري (٨٣٣ هـ) تحقيق علي محمد الضباع المطبعة التجارية الکبرى.
                                                                                                                -         النکت في تفسير کتاب سيبويه، للأعلم الشنتمري ت: زهير عبد المحسن سلطان، منشورات معهد المخطوطات العربية.
                                                                                                                -         النکت الحسان في شرح غاية الإحسان لآية حيان، ت: عبد الحسين الفتلي، مؤسسة الرسالة.
                                                                                                                -          همع الهوامع شرح جمع الجوامع للسيوطي، تحـ:عبد العال سالم مکرم، دار البحوث العلمية.
                                                                                                                -         الفائق في غريب الحديث للزمخشري تحـ: علي محمد البجاوي، محمد أبو الفضل إبراهيم، طبع: عيسى البابي الحلبي وشرکاه، الثانية.
                                                                                                                 
                                                                                                                !!!!!
References
                                                                                                                 
                                                                                                                -  aitilaf alnusrat fi aikhtilaf nahaat alkufat walbasrat, lilzubaydi, tahqiqu: tariq aljanabi, maktabat alnahdat alearabiati, al'uwlaa, 1407hi.
                                                                                                                -     'iithaf fadla, albashar fi alqira'at al'arbae eashar lildimyati, dar alnadwati.
                                                                                                                -     al'ashbah walnazayir lilsuyuti, rajieh waqadim lah, fayiz tarhini, dar alkitaab alearabii.
                                                                                                                -     al'usulu, liabn alsaraji, tahqiqu: eabd alhusayn alfatli, muasasat alrisalati, al'uwlaa, 1405h
                                                                                                                -     al'asmaeiaati, tahqiq 'ahmad shakir waharun, dar almaearifi, alsaabieati, 1993.
                                                                                                                -     'iierab alquran li'abi jaefar alnnhhas , tahqiq eabd almuneim khalil 'iibrahim, dar alkutub aleilmiati, bayrut, al'uwlaa, 1421 hi.
                                                                                                                -     'iierab alqira'at alsabe waeilaluha, liabn khaluih al'asbahanii (603 ha) dabt nasih waealaq ealayhi: 'abu muhamad al'asyuti, dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan, al'uwlaa, 1327 hi - 2006 m
                                                                                                                -     'iierab lamiat alshanfiraa, lileakbiri, tahqiqu: muhamad jamran, almaktab al'iislamii.
                                                                                                                -     'amaliun abn alshajari, dar almaerifati.
                                                                                                                -     al'iinsaf fi masayil alkhilafi, liabn al'anbari, tahqiq muhamad eabd alhamidi, dar alfikri.
                                                                                                                -     'awdah almasalik liabn hisham, mae altasrih ealaa altawdihi, dar alfikri.
                                                                                                                -     albahr almuhita, li'abi hayan, tahqiq sidqi muhamad jamil, dar alfikr - bayrut, 1420 hi.
                                                                                                                -     alburhan fi eulum alqurani, 'abu eabd allah badr aldiyn alzarkashii (794h), tahqiq muhamad 'abu alfadl 'iibrahim, al'uwlaa, 1376 hi - 1957 mu, dar 'iihya' alkutub alearabiat eisaa albabaa alhalabii washurakayihi.
                                                                                                                -     basayir dhawi altamyiz fi latayif alkutaab aleaziza, majd aldiyn alfayruzabadaa (817hi) tahqiq muhamad eali alnajar, almajlis al'aelaa lilshuyuwn al'iislamiat - lajnat 'iihya' alturath al'iislamii, alqahirata, 1416 hi - 1996 m
                                                                                                                -     alttbsrt waltadhkiratu, lilsiymari, tahqiqa:d:fathi 'ahmad eali aldiyn, jamieat 'umi alquraa.
                                                                                                                -     alttbyan fi 'iierab alquran lileakbiri, tahqiqu: muhamad eali albijawi, eisaa albabi alhalbi.
                                                                                                                -     alttbyyn ean madhahib alnnhwyyn lileakbiri, tahaquyqa: eabd alrahman aleathamin, dar algharb al'iislamii, al'uwlaa, 1406h - 1986m.
                                                                                                                -     takhlis alshawahid watalkhis alfawayid liabn hishami, tahaqiqu:ebas alsaalihi, dar alkitaab alearabii.
                                                                                                                -     altadhyil waltakmil fi sharh kitab altashili, 'abu hayaan al'andalsi, tahqiq du. hasan hindawi, dar alqalam - dimashqa, dar kunuz 'iishbilya - alriyad
                                                                                                                -     al'uwlaa, 1418 - 1434 hi / 1997 - 2013 m
                                                                                                                -     altasrih ealaa altawdihi, khalid bin eabd allah al'azhari, (905ha) dar alkutub aleilmiat -birut-lubnan, al'uwlaa 1421hi- 2000m.
                                                                                                                -     alhujat lilquraa' alsabeati, li'abi eali (almutawafaa: 377hi), tahqiq badr aldiyn qahwaji - bashir juijabi, dar almamun liltarath, dimashqi, althaaniati, 1413 hi - 1993m.
                                                                                                                -     jamie albayan ean tawil ay alquran, li'abi jaefar, muhamad bin jarir altabarii (310ha), dar altarbiat walturath - makat almukaramati.
                                                                                                                -     khizanat al'adab walb libab lisan alearabi, eabd alqadir bin eumar albaghdadi (1093hi) tahqiq washarha: eabd alsalam muhamad harun, maktabat alkhanji, alqahirati, alraabieati, 1418 hi - 1997 mi.
                                                                                                                -     dirasat li'uslub alquran alkarim lilshaykh muhamad eabd alkhaliq eazimatun, dar hasan.
                                                                                                                -     aldir almasuwn fi eulum alkitaab almaknuna, lilsamin alhalabii (756hi) tahqiq du. 'ahmad muhamad alkharati, dar alqalami, dimashqu.
                                                                                                                -     dalayil al'iiejaz fi eilm almaeani, 'abu bakr eabd alqahir bin eabd alrahman bin muhamad aljirjanii (471hi) tahqiq mahmud muhamad shakiri, matbaeat almadanii bialqahirat - dar almadanii bijidatin, althaalithat 1413hi - 1992m.
                                                                                                                -     diwan laylaa al'akhialiati, tahqiqu: khalil 'iibrahim aleatiat wajalil aleatiat, wizarat althaqafati, aleiraqu.
                                                                                                                -     alsabeat fi alqira'ati, li'abi bikr bin mujahid albaghdadi (almutawafaa: 324hi), tahqiq shawqiun dayfa, dar almaearifi, masr, althaaniati, 1400h
                                                                                                                -     sharah abn eaqila, tahaqiqa: muhamad muhi aldiyn eabd alhamidi, dar alfikri.
                                                                                                                -     sharah al'ashmuni ealaa 'ulqiat aibn malk, tahqiq muhamad muhi aldiyn eabd alhamidi, maktabat alnahdat almisriati.
                                                                                                                -     sharh 'alfiat abn malik liaibn alnaazim, t: da. eabd alhumid alsayid eabd alhamidi, dar aljabal.
                                                                                                                -     dalayil al'iiejaz fi eilm almaeani, 'abu bakr eabd alqahir bin eabd alrahman bin muhamad aljirjanii (471hi) tahqiq mahmud muhamad shakiri, matbaeat almadanii bialqahirat - dar almadanii bijidatin, althaalithat 1413hi - 1992m.
                                                                                                                -     diwan laylaa al'akhialiati, tahqiqu: khalil 'iibrahim aleatiat wajalil aleatiat, wizarat althaqafati, aleiraqu.
                                                                                                                -     alsabeat fi alqira'ati, li'abi bikr bin mujahid albaghdadi (almutawafaa: 324hi), tahqiq shawqiun dayfa, dar almaearifi, masr, althaaniati, 1400h
                                                                                                                -     sharah abn eaqila, tahaqiqa: muhamad muhi aldiyn eabd alhamidi, dar alfikri.
                                                                                                                -     sharah al'ashmuni ealaa 'ulqiat aibn malk, tahqiq muhamad muhi aldiyn eabd alhamidi, maktabat alnahdat almisriati.
                                                                                                                -     sharh 'alfiat abn malik liaibn alnaazim, t: da. eabd alhumid alsayid eabd alhamidi, dar aljabal.
                                                                                                                -     shawahid altawdih waltashih liabn malk, tahi:muhamad fuaad eabd albaqi, ealim alkutab.
                                                                                                                -     shih muslmin, 'abu alhusayni, muslim bin alhajaaj alqushayrii alnaysaburii (206 - 261 ha), tahqiq muhamad fuaad eabd albaqi, dar 'iihya' alkutub alearabiati.
                                                                                                                -     shih albukhari, bitarqim muhamad fuad eabd albaqi, dar tawq alnajaat - bayrut, al'uwlaa eam 1422 h.
                                                                                                                -     alghayat fi alqira'at aleashri, li'abi bakr alniysaburi ti: muhamad ghyat aljinbaz, sharikat aleabikan.
                                                                                                                -     fatah albari sharh sahih albukharii, liabn hajar aleasqalani, taswir dar almaerifat ean almatbaeat alsalafiati.
                                                                                                                -     alqamus almuhit lilfiruzbadi, muasasat alrisalati.
                                                                                                                -     alkashaf lilzumakhshari, dar alkitaab alearabii - bayrut, althaalithati, 1407 hi.
                                                                                                                -     ktab sibwyhi, ti: eabd alsalam muhamad harun, matbaeat alkhanji.
                                                                                                                -     shawahid altawdih waltashih liabn malk, tahi:muhamad fuaad eabd albaqi, ealim alkutab.
                                                                                                                -     shih muslmin, 'abu alhusayni, muslim bin alhajaaj alqushayrii alnaysaburii (206 - 261 ha), tahqiq muhamad fuaad eabd albaqi, dar 'iihya' alkutub alearabiati.
                                                                                                                -     shih albukhari, bitarqim muhamad fuad eabd albaqi, dar tawq alnajaat - bayrut, al'uwlaa eam 1422 h.
                                                                                                                -     alghayat fi alqira'at aleashri, li'abi bakr alniysaburi ti: muhamad ghyat aljinbaz, sharikat aleabikan.
                                                                                                                -     fatah albari sharh sahih albukharii, liabn hajar aleasqalani, taswir dar almaerifat ean almatbaeat alsalafiati.
                                                                                                                -     alqamus almuhit lilfiruzbadi, muasasat alrisalati.
                                                                                                                -     alkashaf lilzumakhshari, dar alkitaab alearabii - bayrut, althaalithati, 1407 hi.
                                                                                                                -     ktab sibwyhi, ti: eabd alsalam muhamad harun, matbaeat alkhanji.
                                                                                                                -     maeani alquran wa'iierabuhu, li'abi 'iishaq alzujaji, 'iibrahim bin alsiri bin sahli, tahqiq eabd aljalil eabdih shalabi, ealim alkutab, bayrut, al'uwlaa 1408 hi - 1988 mi.
                                                                                                                -     almuqtadab lilmubaradi, ti: muhamad eabd alkhaliq eazimatun, ealim alkutub.
                                                                                                                -     muqadimat tahdhib allughat lil'azhari, ti: basaam eabd alwahaab aljabi, dar albasayir.
                                                                                                                -     almulakhas fi dabt qawanin alearabiati, liabn 'abi alrabie, dun nashir.
                                                                                                                -     manthur alfawayida, liabn al'anbari, ta: hatim salih aldaamin, muasasat alrisalati.
                                                                                                                -     alnashr fi alqira'at aleashra, lishams aldiyn abn aljazarii (833 ha) tahqiq eali muhamad aldibae almatbaeat altijariat alkubraa.
                                                                                                                -     alnikt fi tafsir kitab sibwihi, lil'aelam alshintamrii ti: zuhayr eabd almuhsin sultan, manshurat maehad almakhtutat alearabiati.
                                                                                                                -     alnnkt alhasaan fi sharh ghayat al'iihsan layat hayan, ta: eabd alhusayn alfatli, muasasat alrisalati.
                                                                                                                -      hamae alhawamie sharh jame aljawamie lilsuyuti, tah:eabd aleal salim makram, dar albuhuth aleilmiati.
                                                                                                                -     alfayiq fi gharayb alhadith lilzumakhshari tah: eali muhamad albijawi, muhamad 'abu alfadl 'iibrahim, tabaea: eisaa albabi alhalabi washarakahi, althaaniatu.