آراء الشيخ المعلمي في التفسير "جمعاً ودراسة وموازنة"

المؤلف

أستاذ التفسير المساعد في قسم الدراسات الإسلامية في جامعة تبوک- المملکة العربية السعودية

المستخلص

الملخص:
     يسلط هذا البحثُ الضوءَ على أراء الشيخ عبد الرحمن بن يحيى المعلمي اليماني في التفسير من خلال الجزء الخاص بالتفسير من مجموع آثاره المطبوع، وجعل الباحثُ بحثه بعنوان " آراء الشيخ المعلمي في التفسير جمعاً ودراسة وموازنة". ويدرسُ البحثُ هذه الآراءَ بعد جمعها، وينظرُ في قيمتها العلمية، وقوةِ الأدلة التي اعتمدت عليها. وتهدفُ هذه الدراسةُ إلى استکشاف تراثِ المعلمي التفسيري، ومنهجِه في التأليف في التفسير، والعواملِ التي کان لها تأثيرٌ في آرائه التفسيرية، والمقارنةِ بين کتابته في علم التفسير، وکتابته في فنه الذي عرف به؛ وهو علم الحديث. وسلک الباحثُ في بحثه مسلک الجمع، والتحليل، والدراسة، والموازنة، واستخراج النتائج. وختم الباحثُ بحثه بجملة من النتائج والتوصيات.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


References
1.    al'aelam likhayr aldiyn bin mahmud bin muhamad bin ealii bin fars, alziriklii aldimashqi, alnaashir: dar aleilm lilmalayini, altabeati: alkhamisat eashar - 'ayaar / mayu 2002 mi.
2.    al'iinsaf fi maerifat alraajih min alkhilafi, lieali bin sulayman almirdawi aldimashqii alhanbali, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearbi,alitabeata: althaaniati.
3.    'anwar altanzil wa'asrar altaawil linasir aldiyn 'abu saeid eabd allah bin eumar bin muhamad alshiyrazi albaydawi, tahqiqu: muhamad eabd alrahman almaraeashali, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut.
4.    'ahl albayt eind shaykh al'iislam aibn taymiat, lilduktur eumar alqarmushi, altabeat al'uwlaa 1434h, markaz altaasil lildirasat walbuhuthi.
5.    albahr almuhit fi 'usul alfiqh li'abi eabd allah badr aldiyn muhamad bin eabd allah bin bihadir alzarkashi, alnaashir: dar alkatibi, altabeati: al'uwlaa, 1414h - 1994m.
6.    albahr almuhit fi altafsir li'abi hayaan muhamad bin yusif bin ealii bin yusif bin hayaan 'uthir aldiyn al'andilsi, tahqiqu: sidqi muhamad jamil, alnaashir: dar alfikr - bayrut, altabeatu: 1420 hu
7.    altahrir waltanwir limuhamad altaahir bin muhamad bin muhamad altaahir bin eashur altuwnusiu alnaashir: aldaar altuwnusiat lilnashr - tunis, tabeat: 1984m.
8.    altashil lieulum altanzil limuhamad bin 'ahmad bin muhamad bin eabd allah, aibn jazi alkalbi algharnati, tahqiqu: alduktur eabd allah alkhalidi, alnaashir: sharikat dar al'arqam bin 'abi al'arqam - bayrut, altabeatu: al'uwlaa - 1416 hi.
9.    altafsir albasit li'abi alhasan eali bin 'ahmad bin muhamad bin eali alwahidi, alnnysaburi, alshaafieii, tahqiqu: majmueat min albahithin min jamieat al'iimam muhamad bin saeud, altabeata: al'uwlaa, 1430 hi.
10.  tafsir aljalalayn lijalal aldiyn muhamad bin 'ahmad almahaliy, wajalal aldiyn eabd alrahman bin 'abi bakr alsayuti, alnaashir: dar alhadith - alqahirati, altabeatu: al'uwlaa.
11.  tafsir alquran aleazim liaibn 'abi hatim li'abi muhamad eabd alrahman bin muhamad alraazi aibn 'abi hatim tahqiqa: 'asead muhamad altayb, alnaashir: maktabat nizar mustafaa albaz - almamlakat alearabiat alsaeudiati.
12.  tafsir alquran aleazim li'abi alfida' 'iismaeil bin eumar bin kathir alqurashii albasarii thuma aldimashqiu tahqiqu: sami bin muhamad salamat, alnaashir: dar tiibat lilnashr waltawzie, altabeati: althaaniat 1420h - 1999 mi.
13.  tafsir alquran aleazim li'abi muhamad eabd alrahman bin muhamad bin 'iidris bin almundhir altamimi, alhanzali, alraazi, tahqiqu: 'asead muhamad altayb, alnaashir: maktabat nizar mustafaa albaz - almamlakat alearabiat alsaeudiata, altabeata: althaalithat - 1419hi.
14.  tafsir alquran li'abi almuzafari, mansur bin muhamad bin eabd aljabaar abn 'ahmad almarawzaa alsimeani, almuhaqaqi: yasir bin 'iibrahim waghanim bin eabaas bin ghunim, alnaashir: dar alwatan, alriyad - alsaeudiat altabeatu: al'uwlaa, 1418hi- 1997m.
15.  altafsir alkabir li'abi eabd allah muhamad bin eumar bin alhasan bin alhusayn altaymi alraazi almulaqab bifakhr aldiyn alraazi khatib alrayi, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut, altabeatu: althaalithat - 1420h.
16.  tafsir almaraghi li'ahmad bin mustafaa almaraghi, alnaashir: sharikat maktabat wamatbaeat mustafaa albabaa alhalabii wa'awladuh bimasri, altabeati: al'uwlaa, 1365 hi - 1946 mi.
17.  tahdhib allughati, limuhamad bin 'ahmad bin al'azharii alhuruy, tahqiqu: muhamad eawad mureib, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut, altabeatu: al'uwlaa, 2001m
18.  jamie albayan fi tawil alqurani, limuhamad bin jarir altabari, tahqiqu: 'ahmad muhamad shakir alnaashir: muasasat alrisalati, altabeatu: al'uwlaa, 1420 hi - 2000 mi.
19.  aljamie alkabir limuhamad bin eisaa bin sawrt bin musaa bin aldahaki, altirmidhi, 'abu eisaa tahqiqu: bashaar eawad maeruf, alnaashir: dar algharb al'iislamii - bayrut, sanat alnashri: 1998 mi.
20.  aljamie li'ahkam alqurani, li'abi eabd allah muhamad bin 'ahmad bin 'abi bakr bin farah al'ansarii alkhazrajii shams aldiyn alqurtubii, tahqiqu: 'ahmad albarduni wa'iibrahim 'atfish, alnaashir: dar alkutub almisriat - alqahirati, altabeatu: althaaniatu, 1384h - 1964 mi.
21.  aldir almanthur lieabd alrahman bin 'abi bakr, jalal aldiyn alsuyuti, alnaashir: dar alfikr - bayrut.
22.  alraayiq fi tanzih alkhaliq liahyaa bin hamzat alealawi, tahqiqu: 'iimam hanafi eabdallah, alnaashir: dar almaearif alearabiat  alqahirati, altabeat al'uwlaa 1420h.
23.  rudat alnaazir wajnat almanazir fi 'usul alfiqh ealaa madhhab al'iimam 'ahmad bin hanbal, li'abi muhamad muafaq aldiyn eabd allah bin 'ahmad bin muhamad bin qudamat aljamaeilii almaqdisii thuma aldimashqiu alhanbali, alshahir biaibn qudamat almaqdisi, alnaashir: muasasat alryan liltibaeat walnashr waltawzie, altabeati: altabeat althaaniat 1423h-2002m.
24.  zad almasir fi eilm altafsir lijamal aldiyn 'abu alfaraj eabd alrahman bin eali bin muhamad aljuzi, almuhaqaq: eabd alrazaaq almahdi, alnaashir: dar alkitaab alearabii - bayrut, altabeatu: al'uwlaa - 1422 h.
25.  sahih albukharii, limuhamad bin 'iismaeil 'abu eabdallah albukhari, almuhaqaqa: muhamad zuhayr bin nasir alnaasir, alnaashir: dar tawq alnajaati, altabeatu: al'uwlaa, 1422hi.
26.  sahih muslimin, limuslim bin alhajaaj 'abu alhasan alqushayri alnaysaburi, tahqiqu: muhamad fuad eabd albaqi, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut.
27.  gharayib alquran waraghayib alfirqan, linizam aldiyn alhasan bin muhamad bin husayn alqimiy alnnysaburi, tahqiqi: alshaykh zakariaa eumayrat, alnaashir: dar alkutub alealamayh - bayrut altabeatu: al'uwlaa - 1416h.
28.  gharib alqurani, li'abi muhamad eabd allh bin muslim bin qutaybat aldiynuriu almuhaqaqa: 'ahmad saqra, alnaashir: dar alkutub aleilmiati, tabe sanati: 1398 hi - 1978 mi.
29.  fath albari sharh sahih albukhari, li'ahmad bin ealiin bin hajar 'abu alfadl aleasqalani, alnaashir: dar almaerifat - bayrut, 1379hu, mae taeliqat alealamati: eabd aleaziz bin bazi.
30.  alkashaf ean haqayiq ghawamid altanzil li'abi alqasim mahmud bin eamriw bin 'ahmad, alzamakhashari jarallah, alnaashir: dar alkitaab alearabii - bayrut, altabeatu: althaalithat - 1407 hi.
31.  allbab fi eulum alkitab lisiraj aldiyn eumar bin eali bin eadil alhanbali aldimashqii alnuemanii tahqiqa: alshaykh eadil 'ahmad eabd almawjud walshaykh eali muhamad mueawad, alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut / lubnan, altabeatu: al'uwlaa, 1419 ha -1998m.
32.  mahasin altaawil limuhamad jamal aldiyn bin muhamad saeid bin qasim alhalaaq alqasimi, tahqiqu: muhamad basil euyun alsuwdi, alnaashir: dar alkutub alealamayh - bayrut, altabeatu: al'uwlaa - 1418 hu.
33.  almuhtasib fi tabyin wujuh shawadhi alqira'at wal'iidah eanha li'abi alfath euthman bin jiny almusili, alnaashir: wizarat al'awqaf-almajlis al'aelaa lilshuyuwn al'iislamiati, altabeati: 1420hi- 1999m
34.  almuharir alwajiz fi tafsir alkitab aleaziz limuhamad eabd alhaqi bin ghalib bin eabd alrahman bin tamaam bin eatiat al'andalusi almuharibi tahqiqu: eabd alsalam eabd alshaafi muhamad, alnaashir: dar alkutub aleilmiat - bayrut, altabeatu: al'uwlaa - 1422 hu.
35.  mdarik altanzil wahaqayiq altaawil li'abi albarakat eabd allah bin 'ahmad bin mahmud hafiz aldiyn alnusfi, tahqiqu: yusif eali badiwi, alnaashir: dar alkalm altayibi, bayrut, altabeatu: al'uwlaa, 1419 hi - 1998 mi.
36.  musnid al'iimam 'ahmad bin hanbal li'abi eabd allah 'ahmad bin muhamad bin hanbal tahqiqu: shueayb al'arnawuwt - eadil murshidi, wakhrun, 'iishrafi: d eabd allah bin eabd almuhsin alturki, alnaashir: muasasat alrisalati, altabeatu: al'uwlaa, 1421 hi - 2001 mi.
37.  maealim altanzil fi tafsir alqurani, li'abi muhamad alhusayn bin maseud bin muhamad bin alfaraa' albaghawi alshaafieayi, tahqiqu: eabd alrazaaq almahdi, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii -birut, altabeatu: al'uwlaa, 1420 h.
38.  maeani alquran wa'iierabuhu, li'ibi 'iishaq alzujaji, tahqiqu: eabd aljalil eabduh shalabi, alnaashir: ealim alkutub - bayrut, altabeata: al'uwlaa 1408 hu.
39.  almufradat fi gharayb alqurani, li'abi alqasim alhusayn bin muhamad almaeruf bialraaghib al'asfihanaa, tahqiqu: safwan eadnan aldaawudi, alnaashir: dar alqalami, aldaar alshaamiat - dimashq bayrut, altabeatu: al'uwlaa - 1412 hu.
40.  maqayis allughat li'ahmad bin faris bin zakaria' alqazwinii alraazi, 'abu alhusayni, tahqiqu: eabd alsalam muhamad harun, alnaashir: dar alfikri, eam alnashri: 1399h - 1979m.
41.  alminhaj sharh sahih muslim bin alhajaji, li'abi zakaria muhyi aldiyn yahyaa bin sharaf alnawawii, alnaashir: dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut, altabeata: althaaniatu, 1392h.